Η στάθμη των υδάτων στη λίμνη Τιτικάκα – την υψηλότερη πλωτή λίμνη στον κόσμο και τη μεγαλύτερη της Νότιας Αμερικής – πέφτει κατακόρυφα μετά από ένα πρωτοφανές χειμερινό κύμα καύσωνα.

Η σοκαριστική πτώση επηρεάζει τον τουρισμό, την αλιεία και τη γεωργία, τομείς στους οποίους βασίζονται οι ντόπιοι για να ζήσουν.

«Δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε, επειδή το νερό συνεχίζει να κατεβαίνει», δηλώνει με απόγνωση ο 63χρονος Nazario Charca, ο οποίος ζει στη λίμνη και βιοπορίζεται από τη μεταφορά τουριστών στα νερά της.

Η Τιτικάκα βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 3.800 μέτρων

Οι επισκέπτες εδώ και καιρό έλκονται από τα γαλάζια νερά και τον ανοιχτό ουρανό της μεγαλύτερης λίμνης της Νότιας Αμερικής, η οποία εκτείνεται σε περισσότερα από 3.200 τετραγωνικά μίλια στα σύνορα Περού και Βολιβίας.

Μερικές φορές περιγράφεται ως «εσωτερική θάλασσα», φιλοξενεί κοινότητες αυτοχθόνων Aymara, Quechua και Uros και βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 3.800 μέτρων στην κεντρική οροσειρά των Άνδεων, καθιστώντας την την υψηλότερη πλωτή λίμνη στον κόσμο.

Το ακραίο υψόμετρο εκθέτει επίσης τη λίμνη σε υψηλά επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας, η οποία ενισχύει την εξάτμιση και αποτελεί την κυριότερη αιτία της απώλειας του νερού της.

Πάνω από τρία εκατομμύρια άνθρωποι ζουν γύρω από τη λίμνη, βασιζόμενοι στα νερά της για να ψαρεύουν, να καλλιεργούν και να προσελκύουν τουρίστες που ενισχύουν την οικονομία μιας κατά τα άλλα περιθωριοποιημένης περιοχής.

Τώρα η λίμνη κινδυνεύει να χάσει μέρος αυτής της μαγείας.

Καύσωνας στη μέση του χειμώνα

Ενώ είναι γνωστό ότι η στάθμη των υδάτων αυξομειώνεται κάθε χρόνο, οι αλλαγές αυτές έχουν γίνει πιο ακραίες λόγω της κλιματικής κρίσης.

Ένα χειμερινό κύμα καύσωνα που έσπασε ρεκόρ οδήγησε σε αυξημένη εξάτμιση νερού και μείωση της στάθμης της λίμνης, σύμφωνα με τον μετεωρολόγο του CNN Taylor Ward, επιδεινώνοντας την έλλειψη νερού που προκλήθηκε από την ξηρασία.

Η στάθμη των υδάτων οδεύει στα χαμηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί από το 1996

Ο Sixto Flores, διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Μετεωρολογίας και Υδρολογίας (Senamhi) στην πόλη Πούνο του Περού, δήλωσε στο CNN ότι οι βροχοπτώσεις εκεί ήταν 49% χαμηλότερες από τον μέσο όρο από τον Αύγουστο του 2022 έως τον Μάρτιο του 2023, μια περίοδο που περιλαμβάνει την περίοδο των βροχών, κατά την οποία τα επίπεδα των υδάτων συνήθως ανακάμπτουν.

Ο Flores είπε ακόμη ότι μέχρι τον Δεκέμβριο η στάθμη των υδάτων θα οδεύει προς τα χαμηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί από το 1996, αν η λίμνη εξατμιστεί με τον ίδιο ρυθμό που εξατμίζεται συνήθως τους επόμενους μήνες, κάτι που χαρακτήρισε «πολύ σοβαρό».

Αυτό αποτελεί μέρος μιας σταδιακής μείωσης των επιπέδων νερού στη λίμνη τα τελευταία χρόνια, υπογράμμισε ο Flores, ενώ μια πρόσφατη μελέτη που εξέτασε δορυφορικές εικόνες από το 1992-2020 έδειξε ότι η λίμνη Τιτικάκα χάνει περίπου 120 εκατομμύρια μετρικούς τόνους νερού ετησίως, κάτι που σύμφωνα με τους συγγραφείς οφείλεται κυρίως σε αλλαγές στις βροχοπτώσεις και την αποστράγγιση.

Πλήγμα σε αλιεία, γεωργία και τουρισμό

Οι κοινότητες που βασίζονται στην αλιεία αγωνιούν, καθώς η χαμηλή στάθμη των υδάτων προστίθεται στο μείζον πρόβλημα της μείωσης των ιχθυαποθεμάτων λόγω της ρύπανσης και της υπεραλίευσης.

Η γεωργία έχει επίσης επηρεαστεί από την ξηρασία, με τις τοπικές Αρχές να αναφέρουν ότι οι καλλιέργειες υπέστησαν σοβαρές ζημιές κατά την τελευταία περίοδο συγκομιδής.

«Καμπανάκι» για καλλιέργειες, αλιεία, τουρισμό

Η συντριπτική πλειονότητα των καλλιεργειών κινόα και πατάτας, αμφότερα βασικά τοπικά προϊόντα, έχουν πληγεί, όπως και η βρώμη που χρησιμοποιείται για τη διατροφή των ζώων.

Και ο τουρισμός όμως υπέστη πλήγμα, αφού τα σκάφη που χρησιμοποιούνταν για να μεταφέρουν τους επισκέπτες στη λίμνη έμειναν ακινητοποιημένα, καθώς τα νερά υποχώρησαν.

«Είμαστε εξαιρετικά ανήσυχοι κυρίως επειδή η στάθμη του νερού πέφτει πολύ αυτή τη στιγμή», λέει ο 36χρονος Jullian Huattamarca, ο οποίος πουλάει τα υφάσματα που φτιάχνονται στην περιοχή στους επισκέπτες του νησιού Taquile, προσθέτοντας πως είναι κρίσιμο να επιστρέψουν οι τουρίστες, ιδίως οι ξένοι.

Η περιοχή Πούνο, η οποία περικλείει το σύνολο της περουβιανής πλευράς της λίμνης Τιτικάκα, είναι εδώ και καιρό γνωστή ως μια υπανάπτυκτη και περιθωριοποιημένη περιοχή της χώρας.

Η λίμνη Τιτικάκα στερεύει

9 Images

Η ξηρασία φέρνει οικονομικά προβλήματα και μετανάστευση

Πρόσφατα, η οικονομία της επλήγη και από τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και από ένα κύμα κοινωνικών αναταραχών.

Το Πούνο έγινε το επίκεντρο των διαδηλώσεων που ζητούσαν την παραίτηση της προέδρου Ντίνα Μπολουάρτε, η οποία ανέλαβε καθήκοντα, στηριζόμενη στην αγανάκτηση που αναπτύχθηκε λόγω των ανισοτήτων δεκαετιών, των καταγγελιών για διαφθορά και της στασιμότητας του βιοτικού επιπέδου.

Ο Huattamarca σημείωσε ότι οι επισκέπτες δεν ταξίδεψαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, κυρίως λόγω του φόβου, ενώ πρόσθεσε πως πολλοί ντόπιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή τα τελευταία χρόνια, ιδίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς δεν είχαν αρκετά χρήματα για τα βασικά είδη πρώτης ανάγκης, όπως τα τρόφιμα.

Και η πρόσφατη ιστορία δείχνει ότι η συνεχιζόμενη ξηρασία θα μπορούσε να ωθήσει περισσότερους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, καθώς μια προηγούμενη ξηρασία το 1991 προκάλεσε κύματα μετανάστευσης, όταν η επιβίωση των κατοίκων έγινε αδύνατος λόγω της έλλειψης τροφίμων.

Για άλλους, όπως ο Charca, η ξηρασία διαταράσσει έναν τρόπο ζωής. Ο Charca ανήκει στην ομάδα των αυτοχθόνων Uros, οι οποίοι ζουν σε νησιά φτιαγμένα από αποξηραμένα καλάμια που επιπλέουν στη λίμνη.

Για αιώνες, οι Uros έπλεκαν τα καλάμια σχηματίζοντας νησιά, και τα χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάζουν κτίρια και βάρκες, αλλά ο Charca ανησυχεί ότι η μείωση της στάθμης του νερού σημαίνει ότι θα υπάρχουν λιγότερα καλάμια διαθέσιμα.

«Αυτό θα συνεχίσει να μας επηρεάζει, δεν θα υπάρχουν άλλα καλάμια, τα νησιά αλλοιώνονται, αυτό είναι που μας ανησυχεί», δήλωσε χαρακτηριστικά μιλώντας στο CNN.

Δυσοίωνες οι προβλέψεις

Κοιτάζοντας προς το μέλλον, είναι δύσκολο να φανεί κάποια ελπίδα ανακούφισης.

Το Ελ Νίνιο, ένα φυσικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από θερμότερες από το κανονικό θερμοκρασίες στον τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό, οι οποίες μπορούν να μεταβάλουν σημαντικά τον καιρό πάνω από τη Νότια Αμερική, βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η αναπληρώτρια διευθύντρια κλιματολογίας της Senamhi, Grinia Avalos δήλωσε στο CNN ότι αυτές οι θερμότερες θερμοκρασίες αναμένεται να συνεχιστούν τουλάχιστον μέχρι τον Φεβρουάριο του 2024, προσθέτοντας πως οι συνθήκες αυτές θα συμβάλουν σε χαμηλότερα επίπεδα βροχοπτώσεων στην περιοχή των Άνδεων.

Για τον Connor Baker, αναλυτή της International Crisis Group, η κατάσταση απαιτεί μακροπρόθεσμη δράση για την προστασία όσων εξαρτώνται από τη λίμνη.

«Ενώ οι διακυμάνσεις της λίμνης έχουν συνδεθεί με την κλιματική κρίση και τις φυσικές διακυμάνσεις, η επιδεινούμενη επιρροή της κλιματικής αλλαγής αυξάνει την ανάγκη για βιώσιμες στρατηγικές διαχείρισης», τόνισε μιλώντας στο CNN και πρόσθεσε πως «οι τοπικές κοινότητες που εξαρτώνται από τη λίμνη για τα προς το ζην είναι ιδιαίτερα ευάλωτες, κάτι που κάνει επιτακτική ανάγκη την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτουν οι εντονότερες διακυμάνσεις της στάθμης του νερού».

Με πληροφορίες από: CNN