Δεκάδες άνθρωποι σε τελικό στάδιο από τις ΗΠΑ έχουν ταξιδέψει στο Βερμόντ και το Όρεγκον, οι οποίες έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε μη μόνιμους κατοίκους που ζητούν ένα αξιοπρεπές τέλος στη ζωή τους
Υποβοηθούμενη αυτοκτονία: Ταξιδεύοντας για να πεθάνεις
Δεκάδες άνθρωποι σε τελικό στάδιο από τις ΗΠΑ έχουν ταξιδέψει στο Βερμόντ και το Όρεγκον, οι οποίες έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε μη μόνιμους κατοίκους που ζητούν ένα αξιοπρεπές τέλος στη ζωή τους
Δεκάδες άνθρωποι σε τελικό στάδιο από τις ΗΠΑ έχουν ταξιδέψει στο Βερμόντ και το Όρεγκον, οι οποίες έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε μη μόνιμους κατοίκους που ζητούν ένα αξιοπρεπές τέλος στη ζωή τους
Δεκάδες άνθρωποι σε τελικό στάδιο από τις ΗΠΑ έχουν ταξιδέψει στο Βερμόντ και το Όρεγκον, οι οποίες έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε μη μόνιμους κατοίκους που ζητούν ένα αξιοπρεπές τέλος στη ζωή τους
Στους 18 μήνες μετά τη διάγνωση με υποτροπή του καρκίνου των ωοθηκών που νόμιζε ότι είχε νικήσει πριν από 20 χρόνια, η Francine Milano ταξίδεψε δύο φορές από το σπίτι της στην Πενσυλβάνια στο Βερμόντ. Δεν πήγε ούτε για να κάνει σκι ούτε για πεζοπορία, πήγε για να κανονίσει να πεθάνει.
«Ήθελα πραγματικά να πάρω τον έλεγχο για το πώς θα φύγω από αυτόν τον κόσμο», είπε η 61χρονη που ζει στο Λάνκαστερ. «Αποφάσισα ότι αυτή ήταν μια επιλογή για μένα».
Ο θάνατος με ιατρική βοήθεια δεν ήταν επιλογή όταν η Milano έμαθε στις αρχές του 2023 ότι η ασθένειά της ήταν ανίατη. Τότε, θα έπρεπε να ταξιδέψει στην Ελβετία – ή να ζήσει στην Περιφέρεια της Κολούμπια ή σε μία από τις 10 Πολιτείες όπου ο υποβοηθούμενος θάνατος θα ήταν νόμιμος.
Ωστόσο, σήμερα το Βερμόντ κατάργησε την απαίτηση κατοικίας τον Μάιο του 2023, ενώ το Όρεγκον ακολούθησε δύο μήνες αργότερα.
Η Μοντάνα ουσιαστικά επιτρέπει τον υποβοηθούμενο θάνατο μέσω δικαστικής απόφασης του 2009, αλλά η απόφαση αυτή δεν διευκρινίζει τους κανόνες σχετικά με την κατοικία. Παρά το γεγονός ότι η Νέα Υόρκη και η Καλιφόρνια εξέτασαν πρόσφατα τη νομοθεσία που θα επέτρεπε σε πολίτες εκτός Πολιτείας να προχωρήσουν σε υποβοηθούμενο θάνατο, καμία διάταξη δεν πέρασε.
Παρά τις περιορισμένες επιλογές και τις προκλήσεις -όπως η εύρεση γιατρών σε μια νέα Πολιτεία, η εξεύρεση του τόπου θανάτου και το ταξίδι όταν είσαι πολύ άρρωστος για να περπατήσεις στο διπλανό δωμάτιο, πόσω μάλλον να μπεις σε αυτοκίνητο – δεκάδες άνθρωποι έχουν κάνει το ταξίδι στις δύο Πολιτείες που έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε μη μόνιμους κατοίκους που βρίσκονται σε τελικό στάδιο και ζητούν βοήθεια στο θάνατο.
Τουλάχιστον 26 άνθρωποι έχουν ταξιδέψει στο Βερμόντ για να πεθάνουν, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 25% των αναφερόμενων θανάτων με υποβοήθηση από τον Μάιο του 2023 έως τον φετινό Ιούνιο, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας του Βερμόντ.
Στο Όρεγκον, 23 κάτοικοι άλλων πολιτειών πέθαναν χρησιμοποιώντας ιατρική βοήθεια το 2023, λίγο περισσότερο από το 6% του συνόλου της Πολιτείας, σύμφωνα με την Αρχή Υγείας του Όρεγκον.
Ο ογκολόγος Charles Blanke, του οποίου η κλινική στο Πόρτλαντ είναι αφοσιωμένη στη φροντίδα στο τέλος της ζωής, δήλωσε ότι πιστεύει ότι ο αριθμός των ασθενών είναι πιθανότατα υποεκτιμημένος και αναμένει ότι οι αριθμοί θα αυξηθούν.
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, είπε, βλέπει δύο έως τέσσερις ασθενείς εκτός Πολιτείας την εβδομάδα – περίπου το ¼ της πρακτικής του – και δέχθηκε κλήσεις από όλες τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Νέας Υόρκης, της Καρολίνας, της Φλόριντα και του Τέξας. Αλλά επειδή οι ασθενείς είναι πρόθυμοι να ταξιδέψουν, δεν σημαίνει ότι είναι εύκολο ή ότι πετυχαίνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Τι προβλέπουν οι νόμοι
«Ο νόμος είναι αρκετά αυστηρός σχετικά με το τι πρέπει να γίνει», δήλωσε ο Blanke. Όπως και σε άλλες Πολιτείες που επιτρέπουν αυτό που ορισμένοι αποκαλούν υποβοηθούμενο θάνατο από γιατρό ή υποβοηθούμενη αυτοκτονία, το Όρεγκον και το Βερμόντ απαιτούν οι ασθενείς να αξιολογούνται από δύο γιατρούς.
Οι ασθενείς πρέπει να έχουν λιγότερο από έξι μήνες ζωής, να είναι πνευματικά και γνωστικά υγιείς και να είναι σωματικά σε θέση να λάβουν τα φάρμακα για να τερματίσουν τη ζωή τους. Τα διαγράμματα και οι φάκελοι πρέπει να εξετάζονται στην Πολιτεία – η παράλειψη αυτής της διαδικασίας συνιστά άσκηση ιατρικής εκτός Πολιτείας, γεγονός που παραβιάζει τις απαιτήσεις για την έκδοση ιατρικών αδειών. Για τον ίδιο λόγο, οι ασθενείς πρέπει να βρίσκονται στην Πολιτεία για την αρχική εξέταση, και όταν ζητούν τα φάρμακα και όταν τα παίρνουν.
Οι πολιτειακοί νομοθέτες επιβάλλουν αυτούς τους περιορισμούς ως δικλείδες ασφαλείας – για να εξισορροπήσουν τα δικαιώματα των ασθενών που ζητούν βοήθεια στο θάνατο, δήλωσε η Peg Sandeen, διευθύνουσα σύμβουλος της ομάδας «Θάνατος με αξιοπρέπεια». Ωστόσο, όπως και πολλοί υποστηρικτές της βοήθειας στο θάνατο, είπε ότι οι κανόνες αυτοί δημιουργούν αδικαιολόγητα βάρη για τους ανθρώπους που ήδη υποφέρουν.
Η Diana Barnard, γιατρός παρηγορητικής φροντίδας στο Βερμόντ, δήλωσε ότι ορισμένοι ασθενείς δεν μπορούν καν να έρθουν στα ραντεβού τους.
«Καταλήγουν να είναι άρρωστοι ή να μην έχουν όρεξη να ταξιδέψουν, οπότε υπάρχει επαναπρογραμματισμός», είπε. «Ζητάμε από τους ανθρώπους να χρησιμοποιήσουν ένα σημαντικό μέρος της ενέργειάς τους για να έρθουν εδώ, ενώ πραγματικά αξίζουν να έχουν την επιλογή πιο κοντά στο σπίτι τους».
Αυτοί που αντιτίθενται στην παροχή βοήθειας στο θάνατο περιλαμβάνουν θρησκευτικές ομάδες που λένε ότι η αφαίρεση της ζωής είναι ανήθικη, και ιατρούς που υποστηρίζουν ότι η δουλειά τους είναι να κάνουν τους ανθρώπους πιο άνετους στο τέλος της ζωής, όχι να τερματίζουν την ίδια τη ζωή.
Η ανθρωπολόγος Anita Hannig, η οποία πήρε συνεντεύξεις από δεκάδες ασθενείς σε τελικό στάδιο κατά τη διάρκεια της έρευνας για το βιβλίο της που κυκλοφόρησε το 2022, «The Day I Die: The Untold Story of Assisted Dying in America», δήλωσε ότι δεν αναμένει ότι η ομοσπονδιακή νομοθεσία θα διευθετήσει το ζήτημα σύντομα. Όπως έκανε το Ανώτατο Δικαστήριο με την άμβλωση το 2022, το 1997 έκρινε ότι η υποβοήθηση του θανάτου αποτελεί ζήτημα των πολιτειών.
Κατά τη διάρκεια των νομοθετικών συνόδων του 2023-24, 19 Πολιτείες (συμπεριλαμβανομένης της Πολιτείας της Πενσυλβάνια) εξέτασαν το ενδεχόμενο θέσπισης νομοθεσίας για την παροχή βοήθειας στο θάνατο, σύμφωνα με την ομάδα υπεράσπισης Compassion & Choices. Το Delaware ήταν η μόνη Πολιτεία που την ψήφισε, αλλά ο κυβερνήτης δεν έχει ακόμη ενεργήσει σχετικά.
Η Sandeen δήλωσε ότι πολλές Πολιτείες αρχικά ψηφίζουν περιοριστικούς νόμους – για παράδειγμα απαιτούν 21 ημέρες αναμονής και ψυχιατρικές αξιολογήσεις – μόνο για να καταργήσουν τελικά τις διατάξεις που αποδεικνύονται αδικαιολόγητα επαχθείς. Αυτό την κάνει αισιόδοξη ότι περισσότερες Πολιτείες θα ακολουθήσουν τελικά το Βερμόντ και το Όρεγκον, είπε.
Η σκληρή αναμονή
Η Francine Milano θα προτιμούσε να ταξιδέψει στο γειτονικό Νιου Τζέρσεϊ, όπου η βοήθεια στο θάνατο είναι νόμιμη από το 2019, αλλά η απαίτηση κατοικίας της το έκανε αδύνατο. Και παρόλο που το Όρεγκον διαθέτει περισσότερους παρόχους από την κυρίως αγροτική Πολιτεία του Βερμόντ, η Milano επέλεξε την εννιάωρη διαδρομή με το αυτοκίνητο στο Μπέρλινγκτον επειδή ήταν λιγότερο εξαντλητική σωματικά και οικονομικά από ένα ταξίδι σε όλη τη χώρα.
Η υλικοτεχνική υποδομή ήταν το κλειδί, επειδή η Milano ήξερε ότι θα έπρεπε να επιστρέψει. Όταν ταξίδεψε στο Βερμόντ τον Μάιο του 2023 με τον σύζυγό της και τον αδελφό της, δεν ήταν κοντά στον θάνατο. Σκέφτηκε ότι την επόμενη φορά που θα βρισκόταν στο Βερμόντ, θα ήταν για να ζητήσει το φάρμακο. Τότε θα έπρεπε να περιμένει 15 ημέρες για να το λάβει.
Η περίοδος αναμονής είναι τυπική για να διασφαλιστεί ότι το άτομο έχει αυτό έχει χρόνο για να σκεφτεί την απόφαση, αν οι περισσότεροι το έχουν κάνει αυτό πολύ νωρίτερα. Ορισμένες Πολιτείες έχουν συντομεύσει την περίοδο ή, όπως το Όρεγκον, έχουν τη δυνατότητα παραίτησης.
Όταν το Όρεγκον κατάργησε την απαίτηση κατοικίας, ο Charles Blanke έκανε αγγελία στο Craigslist και χρησιμοποίησε τα αποτελέσματα για να καταρτίσει έναν κατάλογο με καταλύματα βραχυπρόθεσμης διαμονής, συμπεριλαμβανομένων των Airbnbs, που ήταν πρόθυμα να επιτρέψουν στους ασθενείς να πεθάνουν εκεί. Μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί σε Πολιτείες με νόμους για την παροχή βοήθειας στο θάνατο διατηρούν επίσης τέτοιους καταλόγους, δήλωσε η Sandeen.
Η Milano δεν έχει φτάσει στο σημείο να χρειάζεται να βρει ένα μέρος για να πάρει τα φάρμακα και να τερματίσει τη ζωή της. Στην πραγματικότητα, επειδή είχε ένα σχετικά υγιές έτος μετά το πρώτο της ταξίδι στο Βερμόντ, άφησε να παρέλθει η εξάμηνη περίοδος έγκρισης.
Τον Ιούνιο, όμως, επέστρεψε για να ανοίξει άλλο ένα παράθυρο έξι μηνών. Αυτή τη φορά, πήγε με μια φίλη της που έχει ένα τροχόσπιτο. Οδήγησαν έξι ώρες για να διασχίσουν τα σύνορα της Πολιτείας, σταματώντας σε μια παιδική χαρά και σε ένα κατάστημα δώρων πριν καθίσουν σε ένα πάρκινγκ όπου η Milano είχε ραντεβού μέσω Zoom με τους γιατρούς της αντί να οδηγήσει άλλες τρεις ώρες στο Burlington για να συναντηθούν αυτοπροσώπως.
«Δεν ξέρω αν κάνουν εντοπισμό μέσω GPS ή διευθύνσεων IP, αλλά φοβόμουν να μην είμαι ειλικρινής», είπε. Αυτό δεν είναι το μόνο που την φοβίζει. Ανησυχεί ότι θα είναι πολύ άρρωστη για να επιστρέψει στο Βερμόντ όταν θα είναι έτοιμη να πεθάνει. Και, ακόμη και αν μπορέσει να φτάσει εκεί, αναρωτιέται αν θα έχει το κουράγιο να πάρει τα φάρμακα. Περίπου το 1/3 των ανθρώπων που εγκρίνονται για υποβοηθούμενο θάνατο δεν το πραγματοποιούν, δήλωσε ο Blanke. Γι’ αυτούς, συχνά είναι αρκετό να γνωρίζουν ότι έχουν τα φάρμακα – τον έλεγχο – για να τερματίσουν τη ζωή τους όποτε θέλουν.
Η Milano δήλωσε ότι είναι ευγνώμων που έχει αυτή τη δύναμη τώρα που είναι ακόμα αρκετά υγιής για να ταξιδεύει και να απολαμβάνει τη ζωή. «Μακάρι να είχαν περισσότεροι άνθρωποι αυτή τη δυνατότητα», είπε.
Με πληροφορίες από CNN