Η κατάσταση στο Σουδάν είναι ολέθρια. Η πείνα, οι ασθένειες και η σεξουαλική βία είναι ανεξέλεγκτες. Για τον λαό είναι ένας ζωντανός εφιάλτης. Ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται, όμως η διεθνής κοινότητα μέχρι τώρα δεν δίνει σε αυτή τη σύγκρουση την προσοχή που θα έπρεπε. Εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν και υπάρχει πλέον η σοβαρή πιθανότητα η σύγκρουση να πυροδοτήσει περιφερειακή αστάθεια από το Σαχέλ έως το Κέρας της Αφρικής και την Ερυθρά Θάλασσα.

Το Σουδάν είναι εύκολα η πιο παραμελημένη κρίση στον κόσμο σήμερα. Η συλλογική αποτυχία δράσης σημαίνει ότι η καταστροφή κινδυνεύει να επεκταθεί στις γειτονικές χώρες.

Όλοι οι πόλεμοι είναι βάναυσοι, αλλά ο απολογισμός αυτού του πολέμου είναι ιδιαίτερα τρομακτικός, και οι πρόσφατες δολοφονίες και οι τρομακτικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πολιτεία Αζ Τζαζίρα ήταν ένα ακόμη παράδειγμα. Από πέρυσι, οι αναφορές για βιασμούς, βασανιστήρια και βία με εθνοτικά κίνητρα είναι πάρα πολύ συχνές. Επιθέσεις χωρίς διακρίσεις σκοτώνουν αμάχους, συμπεριλαμβανομένων μικρών παιδιών.  

Δεκαεννέα μήνες έχουν περάσει από τότε που ξέσπασαν οι μάχες μεταξύ των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Τώρα, εξωτερικές δυνάμεις «τροφοδοτούν τη φωτιά», γεγονός που εντείνει τη σύγκρουση.

Ο πόνος αυξάνεται μέρα με τη μέρα, με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, να αναφέρει τον περασμένο Οκτώβριο ότι σχεδόν 25 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται πλέον βοήθεια.

Οι αναφορές για μαζικές δολοφονίες και σεξουαλική βία σε χωριά στην Πολιτεία Αζ Τζαζίρα στα ανατολικά της χώρας, συγκλονίζουν.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, το Σουδάν ήταν η μεγαλύτερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Ο αριθμός των εκτοπισμένων έχει φθάσει τα 11 εκατομμύρια. Αυτό σημαίνει αύξηση κατά 200.000 μόνο από τον Σεπτέμβριο.

Άλλα 3,1 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν περάσει τα σύνορα για να γλιτώσουν από τις μάχες. Συνολικά, σχεδόν το 30% του πληθυσμού του Σουδάν έχει εκτοπιστεί.

Περισσότεροι από τους μισούς εκτοπισμένους είναι γυναίκες και πάνω από το ένα τέταρτο αυτών είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών. Πρόκειται για έναν τεράστιο αριθμό εξαιρετικά ευάλωτων γυναικών και παιδιών που βρίσκονται σε κινητικότητα.

Πολλοί έχουν αναγκαστεί να φύγουν επανειλημμένα, με ελάχιστη έως καθόλου πρόσβαση σε καταφύγιο, πολύ περισσότερο στα μέσα διαβίωσής τους και στη δυνατότητα να αποκτήσουν τα βασικά αγαθά. 

Η κλίμακα αυτού του εκτοπισμού – και οι αντίστοιχες ανθρωπιστικές ανάγκες – αυξάνεται καθημερινά. Ο μισός πληθυσμός της χώρας χρειάζεται βοήθεια. Δεν έχουν πρόσβαση σε καταφύγιο, σε καθαρό πόσιμο νερό, σε υγειονομική περίθαλψη. Οι ασθένειες εξαπλώνονται γρήγορα.

Ένας στους δύο Σουδανούς παλεύει να βρει έστω και την ελάχιστη ποσότητα τροφής για να επιβιώσει. Συνθήκες λιμού έχουν επικρατήσει στο Βόρειο Νταρφούρ και εκατομμύρια άνθρωποι παλεύουν καθημερινά να τραφούν.

Αυτή η ολέθρια κατάσταση θα ήταν αρκετά άσχημη αν δεν ερχόταν στην κορυφή μιας σύγκρουσης που συνεχίζει να μαίνεται και να επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα – και η οποία έχει επηρεάσει δραματικά την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Η ασφάλεια των εργαζομένων σε ανθρωπιστικές οργανώσεις απειλείται συχνά. Συνεχίζουν να επιβάλλονται περιορισμοί πρόσβασης και γραφειοκρατικά εμπόδια.

Άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας αυτού.

Τα περισσότερα και τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της κατάστασης είναι παιδιά. Ένα από αυτά είναι ο Μαχμούντ, ένας έφηβος με χαμόγελο που ακτινοβολεί, κι ας λείπουν τα μπροστινά του δόντια, που τα έχασε στο σκληρό παιχνίδι με άλλα παιδιά.

Είναι ένα ορφανό παιδί από το Σουδάν που εγκαταλείφθηκε δύο φορές και εκτοπίστηκε δύο φορές από τον βαρύ πόλεμο της χώρας του – ένα από τα σχεδόν πέντε εκατομμύρια παιδιά του Σουδάν που έχουν χάσει σχεδόν τα πάντα, καθώς σπρώχνονται από το ένα μέρος στο άλλο, σε αυτό που είναι σήμερα η χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο.

Πουθενά αλλού στη Γη δεν υπάρχουν τόσα πολλά παιδιά σε κατάσταση φυγής, τόσοι πολλοί άνθρωποι που ζουν με τόσο έντονη πείνα.

Σε μια περιοχή έχει ήδη κηρυχθεί λιμός – πολλοί άλλοι ζουν στα όρια της λιμοκτονίας χωρίς να γνωρίζουν από πού θα προέλθει το επόμενο γεύμα τους.

«Πρόκειται για μια αόρατη κρίση», τόνισε μιλώντας στο BBC ο νέος επικεφαλής της ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ Τομ Φλέτσερ.

«Είκοσι πέντε εκατομμύρια Σουδανοί, περισσότεροι από τη μισή χώρα, χρειάζονται βοήθεια τώρα», προσθέτει.

Σε μια εποχή με πάρα πολλές πρωτόγνωρες κρίσεις, όπου οι καταστροφικοί πόλεμοι σε μέρη όπως η Γάζα και η Ουκρανία κυριαρχούν στη βοήθεια και την προσοχή του κόσμου, ο Φλέτσερ επέλεξε το Σουδάν για την πρώτη του επιτόπια αποστολή για να αναδείξει τη δεινή του θέση.

«Αυτή η κρίση δεν είναι αόρατη για τον ΟΗΕ, για τους ανθρωπιστές μας στην πρώτη γραμμή που ρισκάρουν και χάνουν τη ζωή τους για να βοηθήσουν τον σουδανικό λαό», δήλωσε στο BBC.

Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους της ομάδας του που εργάζονται επί τόπου είναι επίσης Σουδανοί που έχουν χάσει τα σπίτια τους, τις παλιές τους ζωές, σε αυτόν τον σκληρό αγώνα για την εξουσία μεταξύ του στρατού και των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF).

Η πρώτη επιτόπια επίσκεψη του Φλέτσερ τον οδήγησε στο ορφανοτροφείο του Μαχμούντ, το Μαϊγκόμα στην Κασσάλα του ανατολικού Σουδάν, όπου σήμερα ζουν σχεδόν 100 παιδιά σε ένα ετοιμόρροπο τριώροφο σχολείο που έχει μετατραπεί σε καταφύγιο.

Ζούσαν με τους φροντιστές τους στην πρωτεύουσα, Χαρτούμ, μέχρι που ο στρατός και οι RSF έστρεψαν τα όπλα τους ο ένας εναντίον του άλλου τον Απρίλιο του 2023, παγιδεύοντας το ορφανοτροφείο, καθώς έσυραν τη χώρα τους σε μια δίνη φρικτής βίας, συστηματικών λεηλασιών και σοκαριστικής κακοποίησης.

Όταν οι μάχες επεκτάθηκαν στο νέο καταφύγιο των ορφανών στο Ουάντ Μαντάνι, στο κεντρικό Σουδάν, όσοι επέζησαν κατέφυγαν στην Κασσάλα.

«Θέλω να γίνω κυβερνήτης μιας πολιτείας, ώστε να μπορώ να είμαι επικεφαλής και να ξαναχτίσω τα κατεστραμμένα σπίτια», εύχεται ο 13χρονος Μαχμούντ με ένα πλατύ χαμόγελο.

Για 11 εκατομμύρια Σουδανούς που οδηγούνται από το ένα καταφύγιο στο άλλο, η επιστροφή σε ό,τι έχει απομείνει από τα σπίτια τους και η ανοικοδόμηση της ζωής τους θα ήταν το μεγαλύτερο δώρο απ’ όλα.

Προς το παρόν, ακόμη και η εύρεση τροφής για να επιβιώσουν είναι μια καθημερινή μάχη.

Και για τις οργανώσεις βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, η παροχή τους είναι ένα τιτάνιο έργο.

Μετά τις επαφές του Φλέτσερ στο Πορτ Σουδάν, ο αρχηγός του στρατού στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν ανακοίνωσε στον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης X ότι είχε δώσει στον ΟΗΕ την άδεια να δημιουργήσει περισσότερους κόμβους ανεφοδιασμού και να χρησιμοποιήσει τρία ακόμη περιφερειακά αεροδρόμια για την παροχή βοήθειας.

Ορισμένες από τις άδειες είχαν χορηγηθεί και στο παρελθόν, αλλά κάποιες σηματοδοτούν ένα βήμα προς τα εμπρός.

Η νέα ανακοίνωση ήρθε επίσης καθώς το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (WFP) εξασφάλισε το πράσινο φως για να φθάσει σε πληγείσες κοινότητες πίσω από τις γραμμές που ελέγχονται από τις RSF, συμπεριλαμβανομένου του καταυλισμού Ζαμζάμ στο Νταρφούρ, όπου στεγάζονται περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι και όπου πρόσφατα επιβεβαιώθηκε ο λιμός.

«Πιέζουμε εδώ και μήνες για να φτάσουμε σε αυτές τις κοινότητες», λέει ο Άλεξ Μαριανέλι, επικεφαλής των επιχειρήσεων του WFP στο Πορτ Σουδάν.

Ο Μαριανέλι λέει ότι δεν έχει εργαστεί ποτέ σε ένα τόσο δύσκολο και επικίνδυνο περιβάλλον, κι ας ακούγονται να τραγουδούν οι Σουδανοί εργάτες, καθώς φορτώνουν κιβώτια με τρόφιμα από μια αποθήκη του WFP σε φορτηγά με κατεύθυνση τις χειρότερες των χειροτέρων περιοχές.

Εντός της κοινότητας της βοήθειας, ορισμένοι επικρίνουν τον ΟΗΕ, λέγοντας ότι τα χέρια του είναι δεμένα με την αναγνώριση του στρατηγού Μπουρχάν ως de facto κυβερνήτη του Σουδάν.

«Ο στρατηγός Μπουρχάν και οι Αρχές του ελέγχουν αυτά τα σημεία ελέγχου και το σύστημα αδειών και πρόσβασης», απαντά ο Φλέτσερ.

«Αν θέλουμε να πάμε σε αυτές τις περιοχές πρέπει να ασχοληθούμε μαζί τους».

Ελπίζει ότι και οι αντίπαλες RSF θα βάλουν πάνω απ’ όλα τους ανθρώπους.

«Θα πάω οπουδήποτε, θα μιλήσω με οποιονδήποτε, για να περάσει αυτή η βοήθεια και να σωθούν ζωές», προσθέτει ο Φλέτσερ.

Στον ανελέητο πόλεμο του Σουδάν, όλα τα αντιμαχόμενα μέρη έχουν κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιούν την πείνα ως όπλο πολέμου.

Το ίδιο και η σεξουαλική βία, την οποία ο ΟΗΕ χαρακτηρίζει «επιδημία» στο Σουδάν.

Η επίσκεψη του ΟΗΕ συνέπεσε με τις «16 ημέρες ακτιβισμού» που χαρακτηρίζονται παγκοσμίως ως εκστρατεία για τον τερματισμό της έμφυλης βίας.

Στο Πορτ Σουδάν, η εκδήλωση σε έναν καταυλισμό εκτοπισμένων, τον πρώτο που δημιουργήθηκε όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ήταν ιδιαίτερα συγκινητική.

«Οφείλουμε να κάνουμε κάτι καλύτερο, πρέπει να κάνουμε κάτι καλύτερο», υποσχέθηκε ο Φλέτσερ, ο οποίος άφησε κατά μέρος την προετοιμασμένη ομιλία του όταν στάθηκε κάτω από ένα στέγαστρο απέναντι σε σειρές Σουδανών γυναικών και παιδιών που χειροκροτούσαν και ούρλιαζαν.

«Χρειαζόμαστε πραγματικά βοήθεια, αλλά η κύρια δουλειά πρέπει να γίνει από τους ίδιους τους Σουδανούς», σκέφτεται η Ρομίσα, η οποία εργάζεται για μια τοπική ομάδα βοήθειας και αφηγείται το δικό της οδυνηρό ταξίδι από το Χαρτούμ στην αρχή του πολέμου.

«Αυτή είναι η στιγμή που ο σουδανικός λαός πρέπει να σταθεί ενωμένος».

Οι Σουδανοί προσπαθούν να κάνουν πολλά με λίγα.

Σε ένα απλό καταφύγιο δύο δωματίων, ένα ασφαλές σπίτι που ονομάζεται Shamaa, ή «Κερί», φέρνει λίγο φως στις ζωές κακοποιημένων ανύπαντρων γυναικών και ορφανών παιδιών.

Η ιδρύτριά του, η Νουρ Χουσεΐν αλ Σουάτι, γνωστή ως Mama Nour, ξεκίνησε επίσης τη ζωή της στο ορφανοτροφείο της Μαϊγκόμα.

Χρειάστηκε επίσης να εγκαταλείψει το Χαρτούμ για να προστατεύσει τα παιδιά που είχε υπό τη φροντίδα της. Μια γυναίκα που τώρα φιλοξενείται μαζί της είχε βιαστεί πριν από τον πόλεμο, στη συνέχεια απήχθη και βιάστηκε ξανά.

Ακόμα και η τρομερή Mama Nour βρίσκεται τώρα σε οριακό σημείο.

«Είμαστε τόσο εξαντλημένες. Χρειαζόμαστε βοήθεια», δηλώνει.

«Θέλουμε να μυρίσουμε τον καθαρό αέρα. Θέλουμε να νιώσουμε ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι στον κόσμο που νοιάζονται για εμάς, τους ανθρώπους του Σουδάν».

Tags