Κατά τη διάρκεια προηγούμενων ανθρωπιστικών αποστολών στη Γάζα, εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, όπως η Arwa Damon, βραβευμένη πρώην διεθνής ανταποκρίτρια του CNN, και πρόεδρος και συνιδρύτρια της ΜΚΟ International Network for Aid, Relief and Assistance (INARA), εισήλθαν από το συνοριακό πέρασμα της Ράφα με την Αίγυπτο, όπου τους υποδέχτηκε μια θάλασσα ανθρώπινης ερήμωσης.

Μια πληθώρα από σκηνές ξεχύνονταν από τα σχολεία που φιλοξενούσαν τους εκτοπισμένους και κάλυπταν τα πεζοδρόμια. Μια χούφτα οχήματα και κάρα με γαϊδούρια βρίσκονταν στο δρόμο μέσα σε ένα συνωστισμό ανθρώπινης κίνησης. Οι άνθρωποι ήταν ψυχολογικά εξοντωμένοι, ζωντανοί, αλλά κατά κάποιο τρόπο νεκροί.

Αυτές οι οδυνηρές σκηνές της Ράφα έχουν πια εξαφανιστεί, όπως διαπίστωσε η Damon τον περασμένο μήνα όταν επέστρεψε στη Γάζα για άλλη μια ανθρωπιστική αποστολή με τη φιλανθρωπική της οργάνωση INARA μετά από δύο μήνες απουσίας. Η εισβολή του Ισραήλ στη Ράφα εκτόπισε με τη βία περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους στο κεντρικό τμήμα της Λωρίδας, όπου διεκδίκησαν άλλο ένα μίζερο κομμάτι γης, στο οποίο έστησαν τις σκηνές τους.

Για να χειροτερέψει μια ανείπωτα άσχημη κατάσταση, το κλείσιμο του περάσματος της Ράφα έχει δυσχεράνει περαιτέρω τις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις, κλείνοντας τη μοναδική διαδρομή για ιατρικές εκκενώσεις και τη μοναδική έξοδο για τους κατοίκους της Γάζας. Εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις πρέπει τώρα να παραλαμβάνονται από μια θωρακισμένη αυτοκινητοπομπή στο νότιο συνοριακό πέρασμα με το Ισραήλ, γνωστό ως Kerem Shalom ή Karam Abu Salem – «KS» για συντομία.

Πόνος, φόβος, απελπισία, απώλεια

«Η Γάζα δεν μοιάζει με τίποτα από όσα έχω ξαναδεί», λέει και προσθέτει: «Και έχω βρεθεί σε αρκετές εμπόλεμες ζώνες τα τελευταία 17 χρόνια για να ξέρω ότι ο εκρηκτικός συνδυασμός πόνου, φόβου, θυμού, απελπισίας και απώλειας στην κλίμακα που έχει υποστεί η Γάζα και ο λαός της – σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ανομία – θα εγγυηθεί σχεδόν την υποβάθμιση σε εμφύλια αναρχία».

Η συνεχής απελπισία και ο φόβος έχουν αρχίσει να διαβρώνουν τους ηθικούς κώδικες που κρατούν μια κοινωνία ενωμένη. Χωρίς κράτος δικαίου, χωρίς ειρηνευτική δύναμη, χωρίς ανθρωπιστική βοήθεια, η Γάζα θα αναφλεγεί και θα βυθιστεί σε εμφύλιο χάος. Και μια ασταθής και ακατοίκητη Γάζα εξυπηρετεί μόνο τους προφανείς στόχους του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου και της ακροδεξιάς κυβέρνησής του να αποφύγουν κάθε καλόπιστη προσπάθεια για μια διαρκή ειρήνη, ενώ οι Ισραηλινοί καταπατούν όλο και περισσότερα παλαιστινιακά εδάφη.

Περιγράφοντας την πρόσφατη εμπειρία της στη Γάζα, θυμάται πως μέσω ενός συστήματος walkie-talkie, η φωνή από το πρωπορευόμενο όχημα της αυτοκινητοπομπής προειδοποίησε για «έντονη παρουσία ανθρώπων» κατά μήκος της διαδρομής και για χαμηλή ορατότητα λόγω σκόνης, με την προτροπή να κλειδώσουν τις πόρτες τους. «Είναι ένα δυσοίωνο σημάδι για το τι μπορεί να έρθει ακόμη σε αυτή την ήδη βάναυσα ταλαιπωρημένη χώρα», λέει.

Οι αυξημένες λεηλασίες, η εγκληματική δραστηριότητα και η ανομία μέσα στη Γάζα έχουν κάνει τους ανθρώπους να φοβούνται αυτό που αποκαλούν «τον επόμενο πόλεμο» όταν τελειώσει η επίθεση του Ισραήλ. Η πλήρης κατάρρευση της ασφάλειας και η ανομία δημιουργούν δυνητικά περισσότερες ευκαιρίες για την επανεμφάνιση της Χαμάς, παρόλο που κανείς από αυτούς που μίλησε η Damon δεν θέλει να τη δει ξανά στην εξουσία.

Μετά από 9 μήνες πολέμου, η επιθυμία για σταθερότητα

Ορισμένοι κάτοικοι της Γάζας, οι οποίοι έχουν έντονη επιθυμία για σταθερότητα μετά από εννέα μήνες εχθροπραξιών, φοβούνται ότι τα μίνι φέουδα που αρχίζουν να σχηματίζονται και η συνοδευτική αστάθεια θα δημιουργήσουν χώρο για τη Χαμάς ή την επόμενη εκδοχή της.

Υπάρχει μόνο μία διαδρομή που επιτρέπεται από το Ισραήλ στις ανθρωπιστικές οργανώσεις να χρησιμοποιούν από το πέρασμα KS για να κινηθούν βαθύτερα στη Γάζα. Η διαδρομή αυτή χρησιμοποιείται τόσο από εμπορικά φορτηγά, όσο και από φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και από αυτοκινητοπομπές, που μεταφέρουν εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις. Σε αυτόν τον δρόμο υπάρχει ένα τμήμα στο οποίο παίρνουν «πράσινο φως» από το Ισραήλ για να ταξιδέψουν. Αυτό το έρημο τμήμα του δρόμου έχει γίνει καταφύγιο για συμμορίες και πλιατσικολόγους.

Μοιάζει με σκηνή από ταινία ζόμπι, λέει. Η άσφαλτος μοιάζει να έχει καταστραφεί. Ό,τι έχει απομείνει από τα κτίρια δεν είναι παρά κουφάρια. Τα πάντα είναι γκρίζα από μπάζα, καμένα.

Ομάδες ανδρών παραμένουν στην άκρη του δρόμου, μερικοί κρατούν γκλομπ, μερικοί με μαχαίρια. Περιμένουν να στήσουν ενέδρα στα φορτηγά βοήθειας, αλλά χαμογελούν και χαιρετούν τα πολύ λιγότερο δελεαστικά τζιπ με τη σήμανση του ΟΗΕ. «Παρακολουθώ δύο εφήβους να ξύνουν το βρώμικο έδαφος μαζεύοντας τα απομεινάρια μιας ανατιναγμένης σακούλας με κάποιο είδος σιτηρών. Πρόκειται ουσιαστικά για μια «no man’s land» σε μια καθορισμένη «κόκκινη ζώνη». Αυτό είναι πιο οργανωμένο, εγκληματικό και μοχθηρό από αυτό που συναντάς όταν άνθρωποι που απλώς πεινάνε κατακλύζουν ένα φορτηγό με βοήθεια», περιγράφει.

Μια ανερχόμενη μαύρη αγορά τσιγάρων

Ορισμένες συμμορίες οδηγούνται σε λεηλασίες για τις δικές τους ανάγκες- άλλες προσπαθούν να πουλήσουν ό,τι μπορούν να βάλουν στα χέρια τους στην αγορά. Αλλά οι πιο έξυπνες και απειλητικές ομάδες είναι τα διάφορα δίκτυα λαθρεμπορίου τσιγάρων. Από τις 7 Οκτωβρίου, τα τσιγάρα δεν εισέρχονται πλέον στη Γάζα ως εμπορικό φορτίο – δεν αναφέρεται λόγος, αλλά δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι υπάρχει ένας μακρύς και αυξανόμενος κατάλογος αντικειμένων που περιορίζονται αυθαίρετα από το Ισραήλ. Στο ταξίδι της στη Γάζα τον Απρίλιο, ένας μανιώδης καπνιστής που συνάντησε αστειεύτηκε: «Ξέρουν ότι μπορούν να μας καταστρέψουν κόβοντας τη νικοτίνη μας».

Τότε, το κόστος ενός τσιγάρου ήταν περίπου 10 δολάρια. Τώρα, είναι 17 έως 25 δολάρια ανάλογα με τη μάρκα. Πούλα λαθραία μόλις πέντε χαρτοκιβώτια κι εξασφαλίζεις έναν παχυλό μισθό 20.000 δολαρίων. Τα φορτηγά βοηθείας καταλήγουν μερικές φορές να γίνονται άθελά τους βαποράκια για τους λαθρέμπορους τσιγάρων, ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους μπαίνουν στο στόχαστρο.

Το να τα βλέπεις όλα αυτά από πρώτο χέρι είναι σοκαριστικό, αλλά δεν αποτελεί έκπληξη, σημειώνει. Νωρίτερα φέτος έγινε μια προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η αστυνομική δύναμη της Γάζας για την ασφάλεια της βοήθειας και των αυτοκινητοπομπών, ειδικά εκείνων που αναχωρούν από το KS, αλλά αφού δέχτηκαν επανειλημμένα πλήγματα από το Ισραήλ αποσύρθηκαν. Η απελπισία, η έλλειψη επαρκούς βοήθειας και η έλλειψη ασφάλειας έχουν οδηγήσει σε αυξημένη εγκληματική δραστηριότητα, όπως παραδέχτηκε ο πρέσβης Ντέιβιντ Σάτερφιλντ, ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για ανθρωπιστικά θέματα της Μέσης Ανατολής, ήδη από τον Φεβρουάριο σε συνέντευξή του στο Carnegie Endowment.

Από την αρχή, το Ισραήλ αποποιήθηκε την ευθύνη του να διασφαλίσει την προστασία των νηοπομπών και του προσωπικού της βοήθειας. Η ισραηλινή στρατιωτική υπηρεσία για τον συντονισμό των κυβερνητικών δραστηριοτήτων στα εδάφη, COGAT, δημοσιεύει συνεχώς ενημερώσεις σχετικά με το πόσα φορτηγά με βοήθεια εισέρχονται στη Γάζα και κατηγορεί τις οργανώσεις βοήθειας ότι «αποτυγχάνουν στη διανομή».

Η θλιβερή ειρωνεία είναι ότι οι οργανώσεις βοήθειας αποτυγχάνουν στη διανομή. «Απλά δεν μπορούμε να παραλάβουμε με ασφάλεια βοήθεια από το συνοριακό πέρασμα χωρίς να διατρέξουμε ένα πέρασμα από ισραηλινές βόμβες που πέφτουν από τον ουρανό και πλιατσικολόγους και εγκληματικές συμμορίες στις μόνες διαδρομές που μας επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε για παραλαβή. Το Ισραήλ δεν μας επιτρέπει να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτικές διαδρομές. Δεν έχουμε καν την άδεια να φέρουμε τον εξοπλισμό που χρειάζεται για να φτιάξουμε τα φορτηγά που μόλις και μετά βίας προχωρούν», λέει. Η ακρωτηριασμένη διαδικασία περιπλέκει μια ήδη δύσκολη κατάσταση ασφαλείας.

Μοιάζει με την άκρη μιας επιδέξια ενορχηστρωμένης αναρχίας, μέρος μιας φαύλης στρατηγικής για να γονατίσει η Γάζα. Καθώς η απελπισία αυξάνεται, περισσότεροι άνθρωποι εκτοπίζονται με τη βία για άλλη μια φορά και οι πόροι αρχίζουν να εξαντλούνται.

Θεμέλια για τις βάσεις του «εσωτερικού πολέμου»

«Περνάμε μπροστά από μια τεράστια έρημη έκταση: Μόλις και μετά βίας στέκονται τα απομεινάρια που ήταν κάποτε τα σπίτια των ανθρώπων. Παρακολουθώ παιδιά να κοσκινίζουν τα χαλάσματα. Το μάτι μου πιάνει τη λαμπερή λάμψη ενός πράσινου υφάσματος με πούλιες, μετά ενός μωβ. Ήταν αυτό ένα κατάστημα με ρούχα; Τα απομεινάρια της ντουλάπας κάποιου; Παιδιά τρέχουν μπροστά από ανοιχτούς υπονόμους χωρίς παπούτσια, άλλα κουβαλάνε κανάτες με νερό σχεδόν τόσο βαριές όσο και τα ίδια. Στο βάθος ακούγονται σποραδικές ριπές πυροβολισμών σε γειτονιές μακριά από κάθε είδους μέτωπο», περιγράφει η πρώην ανταποκρίτρια του CNN.

«Μην ανησυχείτε, είναι απλώς φυλετικές βεντέτες, αλλά καλύτερα να μπούμε μέσα», λέει ένας από τους άνδρες που στήνουν ηλιακούς συλλέκτες για ένα καταφύγιο που υποστηρίζει η INARA. «Τα μάτια μας κλειδώνουν και βλέπω τον φόβο του. Είναι ένας φόβος που έχω δει και ακούσει να εκφράζεται πολλές φορές σε αυτό το ταξίδι στη Γάζα. Ο φόβος για τον «πόλεμο μετά τον πόλεμο». Κάποιοι πιστεύουν ότι έχει ήδη ξεκινήσει», προσθέτει.

Στη Γάζα δεν είναι άγνωστη η δυναμική των φυλετικών οικογενειών και συμμοριών. Όπως εξήγησε κάποιος από τη Γάζα: «Η Χαμάς κράτησε υπό έλεγχο όλες τις οικογενειακές φυλετικές συγκρούσεις, τις εγκληματικές συμμορίες. Ήταν ένας από τους λόγους που αρχικά ήταν τόσο δημοφιλείς», της είπε. «Όλα αυτά αναδημιουργούνται αυτή τη στιγμή στην ανομία, στους λαθρέμπορους, στις μαφίες που αναδύονται».

«Έχω την αίσθηση ότι όλα είναι έτοιμα να μετατραπούν σε Βαγδάτη στη χειρότερη εκδοχή της, όχι προφανώς διαιρεμένη κατά μήκος θρησκευτικών γραμμών, αλλά ένα συνονθύλευμα από μίνι φέουδα που το καθένα ελέγχεται από μια μαφία ή μια οικογένεια», σημειώνει η πρώην ανταποκρίτρια του CNN, βασιζόμενη στα ταξίδια της σε άλλες εμπόλεμες ζώνες, για να πάρει την απάντηση από τον κάτοικο της Γάζας: «Ναι. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη. Δεν θέλουμε τη Χαμάς πίσω- σίγουρα δεν θέλουμε τη Χαμάς πίσω. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει σχεδόν καμία υποστήριξη για τη Χαμάς. Αλλά αν, μετά από αυτό, αυτό το χάος χειροτερέψει, τότε οι άνθρωποι θα αρχίσουν να αποζητούν οποιαδήποτε σταθεροποιητική δύναμη και η υποστήριξη μπορεί να γυρίσει πίσω προς τη Χαμάς».

Περιγράφοντας την αποχώρησή της από τη Γάζα, έπειτα από ένα δεκαήμερο, λέει: «Βλέπω ένα σύμπλεγμα καμένων ελαστικών. Μερικές ομάδες έχουν κορμούς δέντρων, μεταλλικά ντουλάπια – κάθε είδους συντρίμμια έτοιμα να πετάξουν στο δρόμο για να αναγκάσουν ένα φορτηγό να σταματήσει. Η no man’s land είναι ακόμα πιο έρημη. Περνάμε μπροστά από τους οδηγούς φορτηγών που περιμένουν να φορτώσουν φορτίο. Τι γενναίοι άντρες, σκέφτομαι μέσα μου. Διακινδυνεύουν αεροπορικές επιδρομές και ενέδρες. Τις ημέρες που πέρασαν από τότε, η ΚS έχει σχεδόν κλείσει. Θυμάμαι τα λόγια ενός συναδέλφου από τη Γάζα που εργάζεται για μια άλλη οργάνωση: Αυτός ο πόλεμος έχει σχεδιαστεί για να μας καταστρέψει και να διασφαλίσει ότι θα καταστραφούμε εμείς οι ίδιοι, μου είπε. Όλοι απλά εμπορεύονται το αίμα μας».

Με πληροφορίες από CNN

Tags