Ο στοχαστής του 18ου αιώνα Adam Weishaupt από τη Γερμανία θα είχε μείνει άναυδος αν ήξερε ότι οι ιδέες του θα τροφοδοτούσαν μια μέρα παγκόσμιες θεωρίες συνωμοσίας και θα ενέπνεαν μυθιστορήματα με μπεστ-σέλερ και ταινίες που θα έκαναν θραύση.

Μέχρι τα 36 του χρόνια, η συντριπτική πλειονότητα των συμπατριωτών του θα είχε μείνει εξίσου εμβρόντητη, όταν ανακάλυπτε ότι αυτός ο εξωτερικά αξιοσέβαστος καθηγητής ήταν ένας επικίνδυνος εχθρός του κράτους, του οποίου η μυστική οργάνωση, οι Illuminati (πεφωτισμένοι), θεωρούνταν ότι απειλούσε τον ίδιο τον ιστό της κοινωνίας.

Γεννημένος το 1748 στο Ίνγκολσταντ, μια πόλη του εκλεκτορικού κρατιδίου της Βαυαρίας (μέρος της σημερινής Γερμανίας), ο Weishaupt ήταν απόγονος Εβραίων που προσηλυτίστηκαν στον χριστιανισμό.

Ορφανός σε νεαρή ηλικία, ο λόγιος θείος του φρόντισε για την εκπαίδευσή του και τον έγραψε σε σχολείο Ιησουιτών. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του, ο Weishaupt έγινε καθηγητής Φυσικού και Κανονικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Ίνγκολσταντ, παντρεύτηκε και δημιούργησε οικογένεια.

Επιφανειακά, επρόκειτο για μια αρκετά συμβατική καριέρα – μέχρι το 1784, όταν το βαυαρικό κράτος έμαθε για τις εμπρηστικές ιδέες του.

Μια πιο προσεκτική ματιά στην ανατροφή του, ωστόσο, αποκαλύπτει ότι ο Weishaupt είχε πάντα ένα ανήσυχο μυαλό. Ως παιδί ήταν μανιώδης αναγνώστης, καταναλώνοντας βιβλία των τελευταίων φιλοσόφων του γαλλικού Διαφωτισμού στη βιβλιοθήκη του θείου του.

Η Βαυαρία εκείνη την εποχή ήταν βαθιά συντηρητική και καθολική. Ο Weishaupt δεν ήταν ο μόνος που πίστευε ότι η μοναρχία και η εκκλησία καταπίεζαν την ελευθερία της σκέψης.

Πεπεισμένος ότι οι θρησκευτικές ιδέες δεν αποτελούσαν πλέον επαρκές σύστημα πεποιθήσεων για τη διακυβέρνηση των σύγχρονων κοινωνιών, αποφάσισε να βρει μια άλλη μορφή «φωτισμού», ένα σύνολο ιδεών και πρακτικών που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διοικούνταν τα ευρωπαϊκά κράτη.

Ο τεκτονισμός επεκτεινόταν σταθερά σε όλη την Ευρώπη αυτή την περίοδο, προσφέροντας ελκυστικές εναλλακτικές λύσεις στους ελευθερόφρονες. Ο Weishaupt σκέφτηκε αρχικά να ενταχθεί σε μια στοά.

Απογοητευμένος όμως από πολλές ιδέες των μασόνων, απορροφήθηκε από βιβλία που πραγματεύονταν εσωτερικά θέματα όπως τα Μυστήρια των Επτά Σοφών της Μέμφιδος και η Καμπάλα και αποφάσισε να ιδρύσει μια νέα δική του μυστική κοινωνία.

Κοινωνία γεμάτη μυστικά

Ο Weishaupt δεν ήταν, όπως είπε, εναντίον της ίδιας της θρησκείας, αλλά μάλλον εναντίον του τρόπου με τον οποίο ασκούνταν και επιβαλλόταν. Η σκέψη του, έγραφε, πρόσφερε ελευθερία «από όλες τις θρησκευτικές προκαταλήψεις- καλλιεργεί τις κοινωνικές αρετές- και τους εμψυχώνει με μια μεγάλη, μια εφικτή και γρήγορη προοπτική της παγκόσμιας ευτυχίας».

Για να επιτευχθεί αυτό, ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί «μια κατάσταση ελευθερίας και ηθικής ισότητας, απαλλαγμένη από τα εμπόδια που η υποτέλεια, η τάξη και ο πλούτος, συνεχώς θέτουν στο δρόμο μας».

Τη νύχτα της 1ης Μαΐου 1776, οι πρώτοι Illuminati συναντήθηκαν για να ιδρύσουν το τάγμα σε ένα δάσος κοντά στο Ίνγκολσταντ. Λουσμένοι στο φως των πυρσών, ήταν πέντε άνδρες.

Εκεί καθόρισαν τους κανόνες που επρόκειτο να διέπουν το τάγμα. Όλοι οι μελλοντικοί υποψήφιοι για ένταξη απαιτούσαν τη συγκατάθεση των μελών, ισχυρή φήμη με καθιερωμένες οικογενειακές και κοινωνικές διασυνδέσεις και πλούτο.

Στην αρχή, τα μέλη του τάγματος είχαν τρία επίπεδα: Δόκιμοι, minervals και φωτισμένοι minervals. Ο όρος «minerval» αναφερόταν στη ρωμαϊκή θεά της σοφίας, τη Μινέρβα, αντανακλώντας τον στόχο του τάγματος να διαδώσει την αληθινή γνώση, ή τον διαφωτισμό, σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αναδιαμορφωθεί η κοινωνία και το κράτος.

Οι Illuminati είχαν ως στόχο να δημιουργήσουν «ένα κράτος ελευθερίας και ηθικής ισότητας»

Τα επόμενα χρόνια, το μυστικό τάγμα του Weishaupt αυξήθηκε σημαντικά σε μέγεθος και ποικιλομορφία, αριθμώντας πιθανώς 600 μέλη μέχρι το 1782. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν σημαντικά πρόσωπα της δημόσιας ζωής της Βαυαρίας, όπως ο βαρόνος Adolph von Knigge. Αν και αρχικά οι Illuminati περιορίζονταν στους μαθητές του Weishaupt, τα μέλη επεκτάθηκαν και συμπεριέλαβαν ευγενείς, πολιτικούς, γιατρούς, δικηγόρους και νομικούς, καθώς και διανοούμενους και ορισμένους κορυφαίους συγγραφείς, όπως ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Μέχρι το τέλος του 1784, οι Illuminati είχαν 2.000 έως 3.000 μέλη.

Ο βαρόνος von Knigge διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην οργάνωση και την επέκταση της εταιρείας. Ως πρώην μασόνος, τάχθηκε υπέρ της υιοθέτησης τελετουργιών παρόμοιων με τις δικές τους.

Στα μέλη των Illuminati δινόταν ένα συμβολικό «μυστικό» όνομα, εμπνευσμένο από την κλασική αρχαιότητα: Ο Weishaupt ήταν ο Σπάρτακος, για παράδειγμα, και ο Knigge ήταν ο Φίλων.

Τα επίπεδα των μελών έγιναν επίσης μια πιο σύνθετη ιεραρχία. Υπήρχαν συνολικά 13 βαθμοί μύησης, χωρισμένοι σε τρεις τάξεις. Η πρώτη κορυφωνόταν με τον βαθμό του illuminatus minor, η δεύτερη με τον illuminatus dirigens και η τρίτη με τον βαθμό του βασιλιά.

Μια δουλειά εκ των έσω

Ωστόσο, οι εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις σύντομα θα έβαζαν τέλος στην επέκταση του τάγματος στα ανώτερα κλιμάκια της βαυαρικής εξουσίας. Ο Weishaupt και ο Knigge διαπληκτίζονταν όλο και περισσότερο για τους στόχους και τις διαδικασίες του τάγματος, μια διαμάχη που στο τέλος ανάγκασε τον Knigge να εγκαταλείψει την οργάνωση.

Την ίδια στιγμή, ένα άλλο πρώην μέλος, ο Joseph Utzschneider, έγραψε μια επιστολή προς τη Μεγάλη Δούκισσα της Βαυαρίας, η οποία υποτίθεται ότι ξεσκέπασε την πιο μυστική από τις κοινότητες.

Οι αποκαλύψεις ήταν ένα μείγμα αλήθειας και ψέματος. Σύμφωνα με τον Utzschneider, οι Illuminati πίστευαν ότι η αυτοκτονία ήταν νόμιμη, ότι οι εχθροί τους έπρεπε να δηλητηριάζονται και ότι η θρησκεία ήταν ένας παραλογισμός.

Υποστήριξε επίσης ότι οι Illuminati συνωμοτούσαν κατά της Βαυαρίας για λογαριασμό της Αυστρίας. Έχοντας προειδοποιηθεί από τη σύζυγό του, ο Δούκας-Εκλέκτορας της Βαυαρίας εξέδωσε διάταγμα τον Ιούνιο του 1784, με το οποίο απαγόρευε τη δημιουργία κάθε είδους κοινωνίας που δεν είχε προηγουμένως εγκριθεί από τον νόμο.

Διαβασε ακομα

9 απίστευτες θεωρίες συνωμοσίες που βγήκαν αληθινές

Οι Illuminati πίστευαν αρχικά ότι αυτή η γενική απαγόρευση δεν θα τους επηρέαζε άμεσα. Όμως λίγο λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο του 1785, ο ηγεμόνας της Βαυαρίας εξέδωσε ένα δεύτερο διάταγμα, το οποίο απαγόρευε ρητά το τάγμα.

Κατά τη διάρκεια της διενέργειας συλλήψεων μελών, η βαυαρική αστυνομία βρήκε άκρως επιβαρυντικά έγγραφα, μεταξύ των οποίων μια υπεράσπιση της αυτοκτονίας και του αθεϊσμού, ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός γυναικείου κλάδου του τάγματος, συνταγές αόρατου μελανιού και ιατρικές οδηγίες για τη διενέργεια αμβλώσεων.

Μυστικά έγγραφα που κατασχέθηκαν από τις βαυαρικές Αρχές αποκάλυψαν συναρπαστικές λεπτομέρειες για τις τελετουργίες των Illuminati. Για παράδειγμα, ένας δόκιμος που ετοιμαζόταν να περάσει στο ανώτερο επίπεδο του minerval, έπρεπε να παρουσιάσει μια λεπτομερή έκθεση σχετικά με τους τίτλους των βιβλίων που κατείχε, την ταυτότητα των εχθρών του και τα αδύνατα σημεία του χαρακτήρα του.

Με τη μύηση ως minerval, υποσχόταν να θυσιάσει όλα τα προσωπικά του συμφέροντα για εκείνα της οργάνωσης.

Τα αποδεικτικά στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για να κατηγορηθεί το τάγμα για συνωμοσία κατά της θρησκείας και του κράτους. Τον Αύγουστο του 1787, ο δούκας-εκλέκτορας εξέδωσε ένα τρίτο διάταγμα στο οποίο επιβεβαίωνε ότι το τάγμα ήταν απαγορευμένο και επέβαλε τη θανατική ποινή για την ένταξη.

Μετά την έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης το 1789, οι Illuminati κατηγορήθηκαν ότι επιθυμούσαν μια παρόμοια εξέγερση κατά του βαυαρικού καθεστώτος. Ορισμένοι μάλιστα ισχυρίστηκαν ότι ο Weishaupt είχε συναντήσει τον Γάλλο επαναστάτη ηγέτη Ροβεσπιέρο. Στην πραγματικότητα, ο Weishaupt ήταν περισσότερο μεταρρυθμιστής παρά επαναστάτης.

Ο Weishaupt έχασε τη θέση του στο Πανεπιστήμιο του Ίνγκολσταντ και εξορίστηκε. Έζησε το υπόλοιπο της ζωής του στη Γκότα της Σαξονίας, όπου δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Το βαυαρικό κράτος θεώρησε ότι οι Illuminati είχαν διαλυθεί.

Η κληρονομιά τους, ωστόσο, έχει παραμείνει και τροφοδοτεί πολλές θεωρίες συνωμοσίας. Ο Weishaupt κατηγορήθηκε -λανθασμένα- ότι βοήθησε στη συνωμοσία της Γαλλικής Επανάστασης.

Οι Illuminati έχουν ενοχοποιηθεί για πρόσφατα γεγονότα, όπως η δολοφονία του Τζον Φ. Κένεντι. Οι ιδέες του Weishaupt έχουν επίσης επηρεάσει τη σφαίρα της δημοφιλούς μυθοπλασίας, όπως το βιβλίο του Dan Brown «Άγγελοι και δαίμονες» και το «Εκκρεμές του Φουκώ» του Ιταλού συγγραφέα Ουμπέρτο Έκο.

Παρόλο που η ομάδα του διαλύθηκε, η μόνιμη συμβολή του Weishaupt ίσως είναι η ιδέα ότι οι μυστικές κοινωνίες παραμένουν στο παρασκήνιο και κινούν τους μοχλούς της εξουσίας.

Με πληροφορίες από National Geographic