Μέσα σε λίγα λεπτά από την απόπειρα δολοφονίας του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι θεωρίες συνωμοσίας άρχισαν να στροβιλίζονται παντού στο Διαδίκτυο. Χωρίς καμία απόδειξη, οι άνθρωποι διέδωσαν ισχυρισμούς ότι το περιστατικό ήταν από φάρσα έως συνωμοσία.

Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι κάτι καινούργιο στην αμερικανική πολιτική. Οι οπαδοί του QAnon – ενός ευρύτατου κινήματος πολιτικής συνωμοσίας – ήταν μεταξύ εκείνων που προκάλεσαν χάος στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που εξακολουθούν να επενδύουν σε θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τη δολοφονία του πρώην προέδρου Τζον Κένεντι πριν από 60 και πλέον χρόνια.

Από αυτές τις εμπειρίες γνωρίζουμε ότι ο διχασμός, η διχόνοια και η διάλυση της εμπιστοσύνης που εκτρέφουν μπορεί να είναι εξαιρετικά επιζήμια για την υγεία μιας δημοκρατίας.

Παρασυρμένοι από μια διχαστική προεδρική εκστρατεία, διαδικτυακές φωνές επινόησαν διάφορα αφηγήματα προκειμένου να σχολιάσουν τους πυροβολισμούς εναντίον του Τραμπ.

Από τους άγριους ισχυρισμούς ότι το περιστατικό ήταν μια «συνωμοσία του βαθέος κράτους» που επινόησε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, μέχρι τους ισχυρισμούς ότι το όλο περιστατικό ήταν σκηνοθετημένο για να ενισχυθούν οι πιθανότητες του Τραμπ να κερδίσει τις εκλογές, οι συνωμοσίες προέρχονταν από όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος. Προωθήθηκαν όχι μόνο από διαδικτυακούς συνωμοσιολόγους και τυχαίους λογαριασμούς στο διαδίκτυο, αλλά και από εκλεγμένους νομοθέτες.

Πηγή: REUTERS/Brendan McDermid

«Προσπάθησαν να τον φυλακίσουν και τώρα προσπάθησαν να τον σκοτώσουν», έγραψε στο Χ ο εκπρόσωπος Γκρεγκ Στιούμπε από τη Φλόριντα. «Ο Τζο Μπάιντεν έδωσε τις εντολές», έγραψε στο Χ ο εκπρόσωπος Μάικ Κόλινς από τη Τζόρτζια, αναφερόμενος σε δήλωση του Μπάιντεν, ο οποίος φέρεται να είπε: «Ήρθε η ώρα να βάλουμε τον Τραμπ στο στόχαστρο». Η ανάρτηση του εκπροσώπου έχει προβληθεί 5,7 εκατομμύρια φορές σύμφωνα με τις μετρήσεις της πλατφόρμας.

Εν τω μεταξύ, ο Σον Ντέιβις, ιδρυτής του δεξιού ιστότοπου The Federalist, υποστήριξε ότι οι πυροβολισμοί ήταν μέρος μιας συνωμοσίας υπό την ηγεσία των Δημοκρατικών για την εξουδετέρωση του Τραμπ. «Ήξεραν ότι ο Μπάιντεν δεν θα μπορούσε να κερδίσει, οπότε υποκίνησαν έναν από τους λακέδες τους να προσπαθήσει να βγάλει εκτός μάχης τον αντίπαλό του».

Όπως γίνεται σε κάθε έκτακτη είδηση, η πλατφόρμα X κατακλύστηκε από συνωμοσίες και παραπληροφόρηση. Ο ιδιοκτήτης του X, Έλον Μάσκ, ο οποίος δήλωσε ότι «υποστηρίζει πλήρως» τον Τραμπ μετά τους πυροβολισμούς, ενίσχυσε ενεργά τις συνωμοσίες και πρότεινε σε μια ανάρτηση ότι μπορεί να ήταν «σκόπιμο» να επιτραπεί στον δράστη να ανέβει στην οροφή από όπου έριξε τους πυροβολισμούς.

Ο «διάλογος» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τον πυροβολισμό διανθίστηκε αμέσως με τα #staged, #fakeassassination και #stagedshooting. H πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Χ ήταν το σημείο αναφοράς των θεωριών συνωμοσίας μετά τους πυροβολισμούς.

Δύο από τα trending topics ήταν τα #staged» και #false_flag», τα οποία επικεντρώθηκαν στην αβάσιμη συνωμοσία ότι η ομάδα της προεκλογικής εκστρατείας του ίδιου του Τραμπ ενορχήστρωσε την επίθεση για να κάνει τον πρώην πρόεδρο να φανεί ως ήρωας. Παρόμοιες συνωμοσίες εξαπλώθηκαν σε όλες τις μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Instagram και το TikTok.

«Αυτό είναι το πιο στημένο πράγμα που έχω δει εδώ και πολύ καιρό», έγραψε ένας χρήστης του X σε μια ανάρτηση που προβλήθηκε 1,6 εκατομμύρια φορές. «Ξέρει ότι θα χάσει τις εκλογές, γι’ αυτό προσποιείται αυτές τις μαλακίες και φωνάζει στο πλήθος να παλέψει».

Ένας άλλος λογαριασμός, διερωτήθηκε αν μια σφαίρα πέρασε όντως από το αυτί του Τραμπ. Η ανάρτηση έχει προβληθεί περισσότερες από 500.000 φορές. «Αν τον άγγιξε, τότε πού πήγε η σφαίρα;» αναρωτήθηκε.

Παρά το γεγονός ότι το FBI έχει ταυτοποιήσει τον δράστη ως τον 20χρονο Τόμας Μάθιου Κρουκς, αμέσως μετά την προφανή απόπειρα δολοφονίας, πολλοί άνθρωποι διέδωσαν στο διαδίκτυο συνωμοσίες που αναγνώριζαν ψευδώς άλλα άτομα.

Πολυάριθμοι λογαριασμοί στο X ενίσχυσαν τη συνωμοσία ότι ένας «υποστηρικτής των antifa», με το όνομα Μαρκ Βιολέτς, ήταν ο δράστης. Στην πραγματικότητα, η φωτογραφία που μοιράστηκε δίπλα σε αυτόν τον ισχυρισμό ήταν ενός Ιταλού οπαδού του ποδοσφαίρου και YouTuber.

Ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ, Ρότζερ Στόουν, προώθησε επίσης τον ισχυρισμό ότι ένας ακτιβιστής των αντιφασιστών με το όνομα Μάθιου Γιάρνικ ήταν ο δράστης και παρά την διάψευσή του, το όνομα του Μάθιου εξακολουθούσε να συνδέεται με το περιστατικό από ακροδεξιούς και συνωμοσιολογικούς λογαριασμούς στο X.

Ένας χρήστης του X δημοσίευσε σκόπιμα φωτογραφίες και βίντεο του εαυτού του ισχυριζόμενος ότι είναι ο δράστης, αναρτήσεις που ενισχύθηκαν από σημαντικούς λογαριασμούς στην πλατφόρμα, συμπεριλαμβανομένης της συμμάχου του Τραμπ, Λάουρα Λούμερ. Στα βίντεό του, ο άνδρας λέει: «Το όνομά μου είναι Τόμας Μάθιου Κρουκς. Μισώ τους Ρεπουμπλικάνους. Μισώ τον Τραμπ. Και μαντέψτε, έχετε πιάσει τον λάθος άνθρωπο».

Ο Άλεξ Τζόουνς, ο συνωμοσιολόγος για τους πυροβολισμούς σε σχολεία, σε ένα βίντεο που αναρτήθηκε στο Χ, παραληρούσε ότι αυτό ήταν η αρχή μιας πολύ ευρύτερης προσπάθειας του βαθέος κράτους να σκοτώσει ισχυρές προσωπικότητες στην Αμερική, συμπεριλαμβανομένων των Μπάιντεν και Μασκ. «Έλον θα πρέπει να πας στο καταφύγιό σου αμέσως [sic], αυτό είναι ένα ζωντανό πραξικόπημα», έγραψε ο Τζόουνς σε μια ανάρτηση που έχει προβληθεί 6,4 εκατομμύρια φορές.

Άλλοι απέφυγαν να εμπλέξουν άμεσα την εκστρατεία του Μπάιντεν, αλλά ισχυρίστηκαν ότι η ρητορική της εκστρατείας ενέπνευσε τον δράστη, αν και κανένας από τους λογαριασμούς που ενισχύουν αυτή την αφήγηση δεν μοιράστηκε παραδείγματα για να στηρίξει τον ισχυρισμό του.

«Η σημερινή ημέρα δεν είναι απλώς κάποιο μεμονωμένο περιστατικό», έγραψε ο γερουσιαστής Τζέι Ντι Βανς από το Οχάιο, ο οποίος συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που εξετάζονται για να είναι ο υποψήφιος σύντροφος του Τραμπ, σε μια ανάρτηση στο Χ που έχει προβληθεί σχεδόν 9 εκατομμύρια φορές. «Η κεντρική παραδοχή της εκστρατείας του Μπάιντεν είναι ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας αυταρχικός φασίστας που πρέπει να σταματήσει πάση θυσία. Αυτή η ρητορική οδήγησε άμεσα στην απόπειρα δολοφονίας του προέδρου Τραμπ».

Προς το παρόν δεν έχουν γίνει γνωστές πληροφορίες σχετικά με τα κίνητρα του δράστη. Ωστόσο σε πολλά διαδικτυακά κανάλια συνωμοσιολογίας πολλοί υποστηρικτές του Τραμπ επισήμαναν μια συνέντευξη ενός μάρτυρα που είδε τον δράστη να ανεβαίνει στην οροφή με μια καραμπίνα και το είπε στην αστυνομία λίγα λεπτά πριν από τους πυροβολισμούς. Η αποτυχία των διωκτικών αρχών να δράσουν, ισχυρίστηκαν, αποτελεί ένδειξη ότι η προφανής απόπειρα δολοφονίας ήταν συντονισμένη από το «βαθύ κράτος».

«Το βαθύ κράτος πώς αστοχεί σε μια στέγη 160 μέτρα μακριά; Πυροβόλησε 5 φορές και μετά πέθανε!», έγραψε ένας χρήστης του Χ.

Άλλοι Ρεπουμπλικάνοι νομοθέτες κατηγόρησαν τα μέσα ενημέρωσης για την επίθεση. «Οι Δημοκρατικοί και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ευθύνονται για κάθε σταγόνα αίματος που χύθηκε σήμερα», έγραψε στο Χ η εκπρόσωπος Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν από τη Τζόρτζια. «Για χρόνια δαιμονοποιούν τον ίδιο και τους υποστηρικτές του. Σήμερα, κάποιος προσπάθησε επιτέλους να εξοντώσει τον ηγέτη του America First μας και τον σπουδαιότερο Πρόεδρο όλων των εποχών».

Στις πιο συνωμοσιολογικές γωνιές του διαδικτύου, κατηγορήθηκαν οι πάντες, από την Κίνα, μέχρι τη Μοσάντ, τον δισεκατομμυριούχο φιλάνθρωπο Τζορτζ Σόρος, τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και την πρώην υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον για την επίθεση – ισχυρισμοί που δεν υποστηρίζονται από κανένα στοιχείο.

Μία από τις πιο άγριες συνωμοσίες που διαδίδονται σχετικά με τους πυροβολισμούς αφορά έναν άνδρα ονόματι Βίνσεντ Φούσκα, ο οποίος αποτελεί εδώ και χρόνια σημαντική φιγούρα στον κόσμο του QAnon. Ο Φούσκα, που πολλοί οπαδοί του QAnon πιστεύουν ότι είναι ο Τζον Φ. Κένεντι Τζούνιορ μεταμφιεσμένος, καθόταν πίσω από τον Τραμπ στη συγκέντρωση και όταν πέφτουν οι πυροβολισμοί δεν κουνιέται. Αυτό, σύμφωνα με τους ανθρώπους στα κανάλια Telegram του QAnon, είναι η απόδειξη ότι αυτός ενορχήστρωσε την επίθεση.

JFK

Ορισμένοι λογαριασμοί υπέρ του Τραμπ επισήμαναν επίσης ένα βίντεο πριν από τρεις μήνες ως απόδειξη ότι αυτό ήταν μέρος κάποιου μεγάλου σχεδίου. Στο βίντεο, ένας «προφήτης» ισχυριζόταν ότι είδε όνειρο για μια απόπειρα δολοφονίας του Τραμπ, όπου η σφαίρα πέρασε τόσο κοντά από το κεφάλι του που του έσπασε το τύμπανο.

Τα μηνύματα υπέρ του Τραμπ πανηγύριζαν επίσης για την επιβίωσή του και λιβάνιζαν την εικόνα του Τραμπ περιτριγυρισμένου από τους πράκτορες της Μυστικής Υπηρεσίας του με τη γροθιά υψωμένη προς το πλήθος.

«Αυτό θα γίνει άγαλμα κάποια μέρα», έγραψε ένα μέλος του ακροδεξιού πίνακα μηνυμάτων, γνωστού ως The Donald. «Μόλις παρήγγειλα ένα πουκάμισο με αυτό εκεί πάνω. Είναι αρκετά εμβληματικό για να κερδίσει τις εκλογές αν το δουν αρκετοί άνθρωποι», έγραψε ένας άλλος, αναφερόμενος στο μπλουζάκι με την εικόνα του Τραμπ με την υψωμένη γροθιά που πωλείται προς 35 δολάρια, με όλα τα κέρδη να πηγαίνουν στην εκστρατεία του Τραμπ, σύμφωνα με τον πωλητή.

Το αφήγημα που δίνει νόημα στις προκαταλήψεις μας

Ένα συμπέρασμα που εξάγουν οι ειδικοί από όλες αυτές τις δημοσιεύσεις είναι ότι οι θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι αυστηρά κομματικές και δεν αποτελούν απλώς χαρακτηριστικό του δεξιού λόγου. Από τον Covid και το κύμα σκεπτικισμού που προκάλεσε, έχει γίνει πρότυπο για πολλούς ανθρώπους στο Διαδίκτυο να αμφιβάλλουν για τη συναινετική άποψη και να ερμηνεύουν τα γεγονότα με τρόπο που εκλογικεύει τη δική τους κοσμοθεωρία.

«Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν περιορίζονται σε μία πολιτική πεποίθηση», δήλωσε ο Imran Ahmed, διευθύνων σύμβουλος του Center for Countering Digital Hate, προσθέτοντας ότι οι απόψεις αυτές αποτελούν μια προσπάθεια «να τοποθετήσουμε τα γεγονότα σε μια αφήγηση που βγάζει νόημα για εμάς» και που «ενισχύει τις πεποιθήσεις και τις προκαταλήψεις μας».

«Λόγω των έντονων συναισθημάτων γύρω από τις αμερικανικές εκλογές, ενισχύεται η επιθυμία των ανθρώπων να εντάξουν αυτό που συμβαίνει γύρω από μια προκαθορισμένη αφήγηση που ικανοποιεί τις πολιτικές τους προοπτικές είτε έτσι είτε αλλιώς» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Με πληροφορίες από Guardian, Wired και BBC

Tags