Εκτοπισμένοι από τον πόλεμο, οι Σύροι πρόσφυγες είναι πλέον θύματα της κλιματικής κρίσης

Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης στους πιο ευάλωτους πληθυσμούς του κόσμου είναι μια σπαρακτική πραγματικότητα που βαραίνει τον Nick Brandt, έναν φωτογράφο καλών τεχνών, στη νεότερη σειρά του οποίου, «The Echo of Our Voices», απεικονίζονται οικογένειες Σύρων προσφύγων που είναι γεωργοί και έχουν εκτοπιστεί λόγω της ξηρασίας.

«Αυτό που με κινητοποιεί περισσότερο είναι η αδικία», δήλωσε ο Brandt στο CNN. «Πηγαίνω σκόπιμα σε χώρες που είναι μεταξύ των λιγότερο υπεύθυνων για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, και έτσι οι κάτοικοι της υπαίθρου που ζουν εκεί, είναι μεταξύ των ανθρώπων που είναι οι λιγότερο υπεύθυνοι, αλλά και οι πιο ευάλωτοι».

Οι Σύροι που έχουν βρει καταφύγιο στην Ιορδανία, εκτοπίζονται σχεδόν τέσσερις φορές το χρόνο λόγω της ξηρασίας, η οποία τους αναγκάζει να μετακινούνται διαρκώς για να ασχοληθούν με τη γεωργική τους εργασία.

Η Ιορδανία είναι η δεύτερη χώρα με τη μεγαλύτερη έλλειψη νερού στον κόσμο, σύμφωνα με την UNICEF. Η χώρα βιώνει σήμερα συνθήκες ξηρασίας και η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη συχνότητα και την έντασή τους, σύμφωνα με την Εταιρεία Ερυθράς Ημισελήνου της Ιορδανίας.

Περισσότεροι από 621.000 Σύροι πρόσφυγες ζουν στην Ιορδανία, όπου πολλοί από αυτούς εργάζονται στη γεωργία, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προσφύγων του ΟΗΕ. Περίπου το 66% όλων των Σύρων προσφύγων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, αναφέρει το τμήμα Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αυτοί οι πρόσφυγες – οι περισσότεροι από τους οποίους εγκατέλειψαν τη Συρία λόγω του εμφυλίου πολέμου μεταξύ 2013 και 2015 – συνήθως αδυνατούν να επιβιώσουν χωρίς μορφές ανθρωπιστικής βοήθειας και δεν έχουν άλλη επιλογή από το να βασίζονται στην παιδική εργασία, τη μειωμένη πρόσληψη τροφής και το χρέος για να διαχειριστούν τις συνθήκες διαβίωσής τους, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τα προβλήματά τους επιδεινώνονται από τις συνεχιζόμενες ξηρασίες, οι οποίες τους αναγκάζουν να κυνηγούν τις λιγοστές βροχοπτώσεις για να βρουν γεωργική απασχόληση σε περιοχές όπου οι καλλιέργειες εξακολουθούν να αναπτύσσονται. Πρόκειται για έναν απρόβλεπτο τρόπο ζωής, όπου ένα σταθερό σπίτι, η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη αποτελούν μακρινά όνειρα.

«Αυτό θα συμβαίνει όλο και περισσότερο σε όλο τον κόσμο, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης τις επόμενες δεκαετίες θα ξεδιπλώνονται και θα υπάρχουν όλο και λιγότερα μέρη για τους ανθρώπους που μπορούν να αποκαλούν σπίτι τους», δήλωσε ο Brandt.

«Είναι μια σημαντική υπενθύμιση ότι κάθε αισθανόμενο ον, είτε υφίσταται είτε πρόκειται τελικά να υποστεί τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».

Πεδία για τους αθέατους και τους αόρατους

Ο Brandt πέρασε σχεδόν έξι εβδομάδες στην εντυπωσιακή, ορεινή έρημο Γουάντι Ραμ της Ιορδανίας φωτογραφίζοντας τα πορτραίτα, τα οποία απεικονίζουν μέλη της οικογένειας κομψά τοποθετημένα σε στενές αγκαλιές, σκαρφαλωμένα πάνω σε κουτιά που έστησε – ή βάθρα, όπως τα αποκαλεί ο Brandt.

Τα βάθρα, και εκείνοι που στέκονται πάνω τους, στοχεύουν προς τον ουρανό – «μια καθετότητα που υπονοεί περισσότερη αίσθηση δύναμης ή προκλητικότητας», γράφει ο Brandt στην εισαγωγή της σειράς του.

«Δεν είναι απλά κουτιά. Είναι βάθρα για το αόρατο και το ανήκουστο», δήλωσε στο CNN. «Αν κοιτάξετε ένα άγαλμα, συνήθως, πρόκειται για κάποιον στρατηγό ή πολιτικό που δεν αξίζει να τοποθετηθεί σε ένα βάθρο για όλα τα πράγματα που μπορεί να έχει κάνει. Αλλά εδώ είναι αυτοί οι άνθρωποι που έζησαν και ζουν πραγματικά σκληρές ζωές, οι οποίοι αξίζουν να ακούσει ο κόσμος τις ιστορίες τους. Αξίζουν να τους δει κανείς».

Ο Brandt επιτυγχάνει μια άψογη ισορροπία όταν συγκεντρώνει σκληρά και απαλά στοιχεία. Στην προκειμένη περίπτωση, τη λεπτή επανένωση μεταξύ της τραχύτητας της ερήμου – και των ιστοριών των προσφύγων – με τη ζεστασιά της οικογένειας. Οι πρόσφυγες ζωντανεύουν μέσα από τις φωτογραφίες του- οι φυσικές τους συνδέσεις εκπέμπουν στοργή και στα μάτια των παιδιών υπάρχουν κρυστάλλινα όνειρα. Ορισμένες από τις γυναίκες κοιτάζουν κατευθείαν στη φωτογραφική μηχανή, με εκφράσεις που φωνάζουν ανθεκτικότητα.

«Μπορεί να πείτε ότι το θέμα είναι καταθλιπτικό, αλλά για μένα αυτό που κάνουμε είναι να δείξουμε ότι μπροστά στις αντιξοότητες υπάρχει αυτή η δύναμη και η σύνδεση. Ναι, αυτοί οι άνθρωποι ζουν απίστευτα δύσκολες ζωές, αλλά μέσα από αυτό, εξακολουθεί να υπάρχει αυτή η σύνδεση», εξήγησε η Brandt.

«Όταν όλα τα άλλα χάνονται, έχετε ακόμα ο ένας τον άλλον».

Ο Brandt πέρασε πρώτα δύο εβδομάδες συναντώντας και χτίζοντας σχέσεις με τους πρόσφυγες εκεί όπου ζούσαν – συχνά μέσα στις σκηνές τους σε καταυλισμούς σε μικρά, απομακρυσμένα χωριά κοντά στα χωράφια που δούλευαν. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια έξι εβδομάδων, φωτογράφισε 21 οικογένειες που αποτελούνταν από πάνω από 170 μέλη οικογενειών.

Οι φωτογραφίες δείχνουν μια ποικιλία από συγκινητικές στιγμές μεταξύ των οικογενειών: Αδέλφια που αγκαλιάζουν το ένα το άλλο, ένας σύζυγος που ακουμπά το κεφάλι του στον ώμο της γυναίκας του, ένα μικρό κορίτσι που κοιτάζει στο βάθος ενώ ο πατέρας του το αγκαλιάζει, και ηλικιωμένοι άνθρωποι περιτριγυρισμένοι από τους γιους, τις κόρες και τα εγγόνια τους.

Ο Brandt έπρεπε να αντιμετωπίσει τα πολλά φυσικά στοιχεία της ερήμου που αποδείχθηκαν πρόκληση, όπως οι αμμοθύελλες και ο παγωμένος χειμώνας. Αρχικά είχε σκοπό να φωτογραφίσει το έργο κατά τη διάρκεια της πιο υγρής εποχής του έτους, ώστε τα σύννεφα να παίξουν ένα οπτικό στοιχείο, αλλά « λόγω κλιματικής αλλαγής, έβρεξε ελάχιστα», είπε.

Χρησιμοποίησε επίσης τα στοιχεία της φύσης προς όφελός του, τραβώντας ορισμένες από τις φωτογραφίες αποκλειστικά με το φως του φεγγαριού, προσφέροντας μια αίσθηση ήρεμης ανάπαυσης σε σύγκριση με τις πιο προκλητικές πόζες των λήψεων στο φως της ημέρας.

Οι αγαπημένες φωτογραφίες του Brandt, ωστόσο, είναι αυτές με τις μεγαλύτερες γυναίκες που έχουν γίνει οι τροφοδότες των οικογενειών τους. Πριν και μετά τις εξαντλητικές ώρες στα χωράφια, βρίσκονται με τα παιδιά στο σπίτι, χτίζοντας τόση σταθερότητα και καλλιεργώντας τόση αγάπη όση τους επιτρέπει η ζωή τους.

Σε έναν κόσμο που τόσο συχνά αποκαθηλώνει τους Άραβες, ειδικά τις γυναίκες που πέφτουν θύματα των στερεοτυπικών απεικονίσεων καταπιεσμένων, άφωνων όντων, ο Brandt έκανε μια προσπάθεια να δώσει σε αυτές τις γυναίκες μια πλατφόρμα για να διεκδικήσουν τη δύναμή τους.