Η Caster Semenya πέρασε από την κόλαση για να καταφέρει να αγωνίζεται ως γυναίκα
Η Caster Semenya πέρασε από την κόλαση για να καταφέρει να αγωνίζεται ως γυναίκα
Είναι η χρυσή Ολυμπιονίκης, της οποίας τα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης προκάλεσαν αμφισβήτηση στο δικαίωμά της να αγωνίζεται. Επιλέγοντας προσεκτικά τις λέξεις της, η δρομέας μεσαίων αποστάσεων μιλάει για τις «ταμπέλες», τα ιατρικά αρχεία της που διέρρευσαν και το πώς η μείωση των ορμονών της είχε αντίκτυπο στο σώμα της.
Διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία της ζωής της, η Caster Semenya αισθανόταν σωματικά άρρωστη. Η Νοτιοαφρικανή δρομέας είχε γίνει ξαφνικά διεθνώς γνωστή το 2009, κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο στα 800μ. στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου στο Βερολίνο, σε ηλικία μόλις 18 ετών. Ήταν η πρώτη της συμμετοχή σε μεγάλη παγκόσμια διοργάνωση.
Αλλά η νίκη της αμαυρώθηκε από ερωτήματα σχετικά με το φύλο της. Δεδομένης της ταχύτητάς της, της μυώδους σωματικής διάπλασης και της βραχνής φωνής της, κάποιοι άρχισαν να ρωτούν χαμηλόφωνα, αν ήταν άνδρας. Το διοικητικό όργανο του αθλήματος, η IAAF (World Athletics από το 2019), είχε απαιτήσει από τη Semenya να υποβληθεί σε τεστ επαλήθευσης φύλου την παραμονή του αγώνα, με έναν εκπρόσωπο να δηλώνει στον Τύπο ότι «οι φήμες, τα κουτσομπολιά είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται» και έπρεπε να διερευνηθούν.
Η νίκη της Semenya θα σηματοδοτούσε την έναρξη μιας δεκαετούς ιστορίας, γεμάτης ανατροπές και εξελίξεις, που θα την οδηγούσε από την κορυφή του βάθρου του παγκόσμιου πρωταθλήματος μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η ιστορία θα κατέληγε σε μία καθοριστική για την καριέρα της μάχη ανάμεσα στην ίδια και την World Athletics, σχετικά με το δικαίωμά της να αγωνίζεται, καθώς και σε ένα σχέδιο ιατρικής θεραπείας που θα την έκανε να αισθάνεται, όπως η ίδια λέει, «σαν κινούμενος νεκρός».
Τα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης και η επίπονη θεραπεία
Λίγους μήνες μετά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Βερολίνου, διέρρευσαν τα αποτελέσματα των εξετάσεών της. Οι αναλύσεις στο αίμα της φέρονται να έδειξαν ότι η Semenya είχε τρεις φορές περισσότερη τεστοστερόνη στον οργανισμό της σε σχέση με τη μέση γυναίκα. Στη συνέχεια, τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεών της δημοσιεύτηκαν από αυστραλιανές εφημερίδες, υποδηλώνοντας ότι η Semenya ήταν «ερμαφρόδιτη» με εσωτερικούς όρχεις και χωρίς μήτρα. Μετά από 11 μήνες αβεβαιότητας, η IAAF ανακοίνωσε τον Ιούλιο του 2010, ότι είχε συμφωνήσει σε μια «διαδικασία» με τη Semenya, για να της επιτρέψει να αγωνιστεί σε κορυφαίο επίπεδο (δεν είχε μπορέσει να τρέξει από τον Αύγουστο του 2009, αλλά είχε κρατήσει το πρώτο της χρυσό μετάλλιο).
Κατά καιρούς, λέει, ενώ έπαιρνε τις ορμόνες από το 2009 έως το 2015, ένιωθε τόσο πεσμένη που δυσκολευόταν να σηκωθεί
Η «διαδικασία» ήταν μια θεραπεία ορμονικών σκευασμάτων αντισύλληψης, την οποία ούτε η ίδια η αθλήτρια, ούτε η IAAF δημοσιοποίησαν. Η Semenya λέει ότι έπρεπε να αρχίσει κρυφά να παίρνει τις ορμόνες στα τέλη του 2009, για να μειώσει τα φυσικά υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης της σε μία τιμή αποδεκτή από την IAAF. Και αυτό δεν πήγε καλά, σύμφωνα με την ίδια, που περιέγραψε τις επιπτώσεις των φαρμάκων ως εξής: «Ζεις κάθε μέρα με ένα πονεμένο σώμα. Το στομάχι σου καίγεται, έχεις κρίσεις πανικού, ιδρώνεις. Ήταν… ήταν τρελό».
Η Semenya χρησιμοποίησε αρχικά ένα gel, προτού στραφεί σε αντισυλληπτικό χάπι. Κατά καιρούς, λέει, ενώ έπαιρνε τις ορμόνες από το 2009 έως το 2015, ένιωθε τόσο πεσμένη που δυσκολευόταν να σηκωθεί.
Γεννημένη στο νοτιοαφρικανικό χωριό Ga-Masehlong, από μικρή φαινόταν «γεννημένη δρομέας», αν και το δικό της παιδικό όνειρο ήταν να παίξει επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Το τρέξιμο ήταν κάτι που της έβγαινε αυθόρμητα. Με τα φάρμακα, όμως, ένιωθε να μην βρίσκεται μέσα στο ίδιο της το σώμα. Αλλά η μείωση της τεστοστερόνης της, ήταν ο μόνος αποδεκτός τρόπος για να ικανοποιήσει την IAAF και να συνεχίσει να αγωνίζεται.
«Έπρεπε να θυσιάσω τον εαυτό μου για να γίνω καλύτερη. Υπήρχαν μέρες που ζούσα στο σκοτάδι. Μέρες που δεν ήθελα να ξυπνήσω», θυμάται, μιλώντας στον Guardian, με αφορμή την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας της με τίτλο «The Race To Be Myself» (Ο αγώνας να είμαι ο εαυτός μου).
«Αυτά είναι τα πράγματα που οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν, όταν η World Athletics λέει: Πάρε αυτό το φάρμακο. Γάμησέ τους. Αυτοί οι καριόληδες πρέπει να πάνε να πάρουν οι ίδιοι το φάρμακο και μετά να μας πουν πώς αισθάνονται». Κατονομάζει τόσο τον πρόεδρο της IAAF/World Athletics Sebastian Coe, τον οποίο αποκαλεί «ηλίθιο», όσο και τον διευθυντή του τμήματος υγείας και επιστήμης του οργανισμού Dr Stéphane Bermon. «Θα πουν: Αυτά τα φάρμακα ήταν ελεγμένα. Γάμα το – δεν ξέρουν τίποτα γι’ αυτό».
Είναι σοκαριστική η γελοιοποίηση κι ενίοτε η κακοποίηση που αντιμετώπισε
Μετά από αυτό το «πύρινο» ξέσπασμα, η Semenya περιγράφει το πώς κατάφερε να αντέξει: «Είναι η ζωή, στο τέλος της ημέρας. Είναι η ζωή. Πρέπει να το αντιμετωπίσω. Πρέπει να σηκωθώ και να αντιμετωπίσω αυτή την ανοησία και την αρνητικότητα. Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να σε ρίξουν, εσύ πάντα σηκώνεσαι».
Αναφερόμενη στο πώς αποφάσισε να γράψει την αυτοβιογραφία της, λέει πως πριν από περίπου πέντε χρόνια, η ίδια, η σύντροφός της και ο μάνατζέρ της «συνειδητοποιήσαμε ότι ήμασταν έτοιμοι να πούμε την ιστορία. Την πραγματική ιστορία. Όχι κάτι που οι άνθρωποι υποθέτουν, με βάση όσα έχουν εμφανιστεί [στον Τύπο]».
Και είναι σοκαριστική η γελοιοποίηση κι ενίοτε η κακοποίηση που αντιμετώπισε. Το 2009, αφού κατέλαβε την έκτη θέση στον αγώνα που έδωσε το έναυσμα για την καριέρα της, η αντίπαλος της, η Ιταλίδα δρομέας Elisa Cusma, είπε: «Για μένα, δεν είναι γυναίκα». Ο τότε γενικός γραμματέας της IAAF Pierre Weiss δήλωσε αδέξια τον Ιούλιο του 2010: «Είναι γυναίκα, αλλά ίσως όχι 100%». Μετά από χρόνια που απέκρουε τις ερωτήσεις σχετικά με το φύλο της, η Semenya θέλει να ξεκαθαρίσει ένα πράγμα: Είναι γυναίκα.
«Είμαι μία διαφορετική γυναίκα»
Η Semenya δεν είναι transgender, και ποτέ δεν ισχυρίστηκε ότι είναι. Γράφει στο βιβλίο της ότι γεννήθηκε με γυναικείο κόλπο και μεγάλωσε ως κορίτσι. Βέβαια, φτάνοντας στην εφηβεία παρατήρησε ότι δεν ήταν απόλυτα ίδια με τις άλλες γυναίκες στην οικογένειά της. «Σε αυτόν τον κόσμο, είμαστε όλες διαφορετικές. Δεν πρέπει να αμφισβητούμε το πώς φαινόμαστε ή το πώς μιλάμε», λέει και αρχίζει ένα παθιασμένο κήρυγμα.
«Οι διαταραχές δεν σε κάνουν λιγότερο γυναίκα, απλά είσαι διαφορετική»
«Από τη στιγμή που θα αρχίσεις να αμφισβητείς τον εαυτό σου, δεν θα πάρεις ποτέ απάντηση. Ποτέ δεν θα μάθεις τον λόγο για τον οποίο έχεις αυτή την τεράστια μύτη ή το μεγάλο μέτωπο. Αυτά είναι τα πράγματα με τα οποία είσαι φτιαγμένος! Πρέπει να τα αγκαλιάσεις. Αλλά, αντί γι’ αυτό, οι άνθρωποι στην κοινωνία μας αρχίζουν να αμφισβητούν το πώς πρέπει να μοιάζουν οι γυναίκες, επειδή θέλουν οι γυναίκες να μοιάζουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο».
Η αλήθεια είναι λίγο πιο περίπλοκη πάντως. Δεν υπάρχει ιδανικός τρόπος να μιλήσουμε γι’ αυτό χωρίς να ακροβατήσουμε στα όρια του τι θα έπρεπε να αποτελεί μέρος του ιδιωτικού ιατρικού φακέλου της Semenya και τι θα έπρεπε να είναι δημόσιο. Από τότε που διέρρευσε το αποτέλεσμα της εξέτασης το 2009, η Semenya αποκαλείται από τα μέσα ενημέρωσης και τους γυναικολόγους intersex – κάποιος του οποίου το σώμα τυπικά δεν είναι ούτε αρσενικό, ούτε θηλυκό. Το 2011, η IAAF την κατηγοριοποίησε ως γυναίκα με υπερανδρογονισμό, όπου το σώμα παράγει φυσιολογικά περισσότερη τεστοστερόνη. Η ιδέα είναι, ότι η αυξημένη τεστοστερόνη περνάει στην ανδρική κλίμακα, δίνοντας στους αθλητές που τρέχουν από τα 400 μέτρα έως το 1 μίλι ένα αθέμιτο πλεονέκτημα. Καταθέτοντας για λογαριασμό της IAAF στην υπόθεση του Αθλητικού Διαιτητικού Δικαστηρίου (Cas), η Paula Radcliffe δήλωσε, ότι ο ανταγωνισμός με γυναίκες με αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης «είναι άνισος, με τρόπο που υπερβαίνει το απλό φυσικό ταλέντο και την αφοσίωση», προσθέτοντας ότι και άλλες αθλήτριες συμμερίζονται τις απόψεις της. Από το 2018, η IAAF/World Athletics προτιμά πλέον να χρησιμοποιεί τον όρο «αθλητές με διαφορές σεξουαλικής ανάπτυξης (DSD)», έναν όρο-ομπρέλα για τις καταστάσεις που καθιστούν την ανάπτυξη του φύλου κάποιου ατόμου ατυπική.
Με τόσες πολλές κατηγοριοποιήσεις, πώς αυτοπροσδιορίζεται η Semenya; «Δεν ταιριάζω σε αυτούς τους όρους», λέει ξεκάθαρα. «Αυτοί είναι οι όροι των μέσων ενημέρωσης. Είμαι Αφρικανή, είμαι γυναίκα, είμαι μία διαφορετική γυναίκα. Αυτός είναι ο μόνος όρος που μπορώ να χρησιμοποιήσω». Οι άλλες «ταμπέλες» είναι απλά μία εύκολη κατηγοριοποίηση των ανθρώπων, όπως λέει. «Αυτή είναι intersex, αυτή είναι αυτό, αυτή είναι εκείνο, αυτή είναι το άλλο. Αυτό είναι η δική τους άποψη, όχι η δική μου. Αν έχω μια διαταραχή, δεν δίνω δεκάρα γι’ αυτό. Η διαταραχή δεν με καθορίζει ως γυναίκα. Οι διαταραχές δεν σε κάνουν λιγότερο γυναίκα, απλά είσαι διαφορετική».
Ζώντας με τις παρενέργειες των ορμονών, η Semenya συνέχισε να αγωνίζεται – και συχνά να κερδίζει – σε επίπεδο Ολυμπιακών Αγώνων και Παγκόσμιων Πρωταθλημάτων μεταξύ 2011 και 2015.
Ο δύσκολος αγώνας της επικράτησης στα κουλουάρ
«Εκείνη την εποχή, δεν ήταν ένα εύκολο ταξίδι, αλλά έπρεπε να το κάνω να φαίνεται εύκολο. Έπρεπε να μάθω πώς να το απολαμβάνω, πώς να ζω με αυτό, ανεξάρτητα από το τι με έκανε να αισθάνομαι και πώς έκανε το σώμα μου να αλλάξει. Αυτό δεν είχε σημασία. Αυτό που είχε μεγαλύτερη σημασία ήταν να τρέξω τον αγώνα, να εκνευρίσω [την IAAF], να σιγουρευτώ ότι κέρδισα μετάλλια και πήρα όλα τα έπαθλα. Να σιγουρευτώ ότι δεν απέτυχα ποτέ. Προσπάθησαν να με ρίξουν και εγώ δεν απέτυχα ποτέ». Και, δίκαια, κέρδισε δύο χρυσά μετάλλια, τα οποία αναβαθμίστηκαν από αργυρά, αφού η αρχική πρωταθλήτρια, η Ρωσίδα Mariya Savinova, στερήθηκε τα χρυσά μετάλλια της στα 800μ. στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2011 και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, αφού προέκυψαν «σαφείς αποδείξεις» ότι είχε ντοπαριστεί.
Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, η Semenya δεν κέρδιζε τα πάντα και μερικές φορές κατηγορήθηκε, ότι έχανε αγώνες για να αποφύγει να προκαλέσει περισσότερες αντιδράσεις. Αλλά αυτό οφειλόταν εν μέρει στο πόσο υποτονική την έκανε να αισθάνεται η φαρμακευτική αγωγή. «Ακόμα και η μέση γυναίκα δεν μπορεί πάντα να ζει με τα ορμονικά αντισυλληπτικά, τα οποία μπορεί να δημιουργήσουν θρόμβους στο αίμα», λέει, αναφερόμενη σε έναν κίνδυνο που επισημάνθηκε από οργανισμό φαρμάκων. Απαιτώντας από τις αθλήτριες να παίρνουν φάρμακα, οργανισμοί όπως η World Athletics «ξέρουν τι κάνουν … Αυτό το φάρμακο δεν είναι καλό για κανέναν. Δεν είναι καλό για την υγεία κανενός. Ποτέ». Επιπλέον, ακόμη και οι αθλήτριες σε κορυφαία κατάσταση μπορούν να χάσουν – η τεστοστερόνη της δεν την κάνει ανίκητη, λέει, θυμούμενη μία πρόωρη ήττα στη Μποτσουάνα το 2008 πριν πάρει αντισυλληπτικά.
Η απάντηση της World Athletics
Απαντώντας σε αυτούς τους ισχυρισμούς η World Athletics δήλωσε στον Guardian: «Η θεραπεία προτάθηκε από τον θεράποντα ιατρό της αθλήτριας και συμφωνήθηκε από τους εμπειρογνώμονες της IAAF. Ο θεράπων ιατρός ήταν υπεύθυνος για την κλινική και βιολογική παρακολούθηση, η οποία γινόταν σε τακτική βάση. Ο γιατρός ήταν επίσης σε τακτική επαφή με τον Dr Bermon και τους εμπειρογνώμονες της IAAF για να αναφέρει τυχόν προβλήματα ή παρενέργειες. Καμία σημαντική παρενέργεια (εκτός από τα κλασικά συμπτώματα στέρησης – τα οποία συνήθως αποτελούνται από εξάψεις και επεισόδια εφίδρωσης) δεν αναφέρθηκε εκείνη την περίοδο από τον θεράποντα ιατρό.
Η διαδικασία που ξεκίνησε μετά το 2009 ήταν μια αμοιβαία συμφωνία μεταξύ της αθλήτριας, του δικηγόρου της, της ιατρικής ομάδας της και της νομικής και ιατρικής ομάδας εμπειρογνωμόνων της IAAF. Η όλη διαδικασία, υπό την τακτική επίβλεψη του θεράποντος γυναικολόγου και του ενδοκρινολόγου της αθλήτριας, εξετάστηκε και ελέγχθηκε σε μεγάλο βαθμό και από τα δύο μέρη».
Η «απελευθέρωση» της Semenya
Η τύχη της Semenya άλλαξε το 2015. Μία προσωρινή απόφαση του Cas ανέστειλε τους κανόνες υπερανδρογονισμού της IAAF για δύο χρόνια. Ξαφνικά, ήταν απελευθερωμένη. Πήρε ένα χρυσό στα 800μ. στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016 και ένα χάλκινο στα 1500μ. στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2017. Ορισμένες από τις συναθλήτριές της μίλησαν δημοσίως για την απόφαση, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίδας Lynsey Sharp, η οποία δήλωσε μετά τον τελικό του Ρίο ότι η αλλαγή του κανόνα έκανε τα πράγματα πιο δύσκολα για εκείνη να αγωνιστεί.
Αλλά η Semenya ήταν ενθουσιασμένη. «Είπα: Εντάξει! Μετά σταμάτησα να παίρνω [τις ορμόνες]. Από εκείνη την ημέρα είπα: Ξέρετε κάτι, δεν πρόκειται να ξαναπάρουμε ποτέ αυτές τις μαλακίες», και ειρωνεύεται: «Είναι δηλητηριώδες, φίλε. Θέλω να ζήσω μια καλή ζωή και δεν είχε σημασία πια. Ακόμα κι αν αύριο έλεγαν ότι οι κανόνες επιστρέφουν, δεν θα το δεχόμουν ποτέ αυτό το σκατό».
Ένα κορίτσι διαφορετικό από τα άλλα
Η Semenya γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1991, σε ένα χωριό που η ίδια περιγράφει ως παραδοσιακό. Τώρα, είναι εκσυγχρονισμένο (έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, έχουν τρεχούμενο νερό) και οι έφηβοι scrollάρουν συνεχώς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα κινητά τους τηλέφωνα. Όμως, ως νεαρό κορίτσι, εκείνη και τα αδέλφια της, έπρεπε όλοι να βάλουν τα δυνατά τους. Τα κορίτσια μάζευαν καυσόξυλα για να μαγειρέψουν και περπατούσαν χιλιόμετρα για να βρουν νερό. Όταν η Semenya δεν είχε όρεξη να κάνει τις δουλειές του σπιτιού με τις αδελφές της, τις έβαζε να την κυνηγήσουν – μπορούσε πάντα να τις ξεπεράσει. «Δεν είχαμε ψυγείο, γι’ αυτό σκάβαμε βαθιά στη γη για να αποθηκεύουμε τα τρόφιμα. Το φρέσκο κρέας που τρώγαμε, ήταν ό,τι κοτόπουλα ή αγελάδες σφάζαμε. Ή αποξηραίναμε το δικό μας κρέας».
Ως παιδί, η Semenya συνήθιζε να ακούει τους ενήλικες να λένε ότι μοιάζει περισσότερο με αγόρι. Έλεγε: Αυτή είμαι. Είτε το δέχεστε, είτε όχι.
Οι αδελφές της μπορούσαν να καταλάβουν ότι δεν ήταν ακριβώς σαν κι αυτές. Αλλά την άφηναν να προχωρήσει, καθώς περνούσε ώρες τρέχοντας με τα αγόρια ξαδέρφια της αντί να μαγειρεύει και να καθαρίζει με τα κορίτσια. «Με καταλάβαιναν, ακόμα και τότε, όταν με προστάτευαν». Το ίδιο ίσχυσε και όταν η Semenya συνειδητοποίησε ότι την έλκυαν τα κορίτσια και όχι τα αγόρια, ως έφηβη. Στο βιβλίο γράφει για το πρώτο της φιλί με ένα κορίτσι που αποκαλεί R.
Έξω από την οικογένειά της, συνήθισε να ακούει τους ενήλικες να λένε ότι δεν ήταν ένα συνηθισμένο κορίτσι, χρόνια πριν γίνει αθλήτρια. «Οι άνθρωποι μπορεί να έλεγαν: Αχ, εσύ, είσαι περισσότερο σαν αγόρι. Και εγώ έλεγα: Ναι, έτσι είμαι. Έτσι ζω τη ζωή μου, έτσι θα είμαι. Το δέχεσαι ή όχι. Αν κάποιος έλεγε κάτι, έλεγα: Τι θα κάνεις γι’ αυτό;. Γιατί είμαι αυτό που είμαι και δεν πρόκειται να αλλάξω». Αν χρειαζόταν, θα υπερασπιζόταν τον εαυτό της με τις γροθιές της.
Ένας προπονητής ποδοσφαίρου στο σχολείο παρατήρησε την ταχύτητά της, όταν όντας έφηβη πήγε να ζήσει με την γιαγιά της στη μικρή πόλη Fairlie. Της πρότεινε να αρχίσει να τρέχει. Μέχρι τη στιγμή που συμμετείχε σε περιφερειακούς αγώνες δρόμου νέων, ήξερε ότι τόσο η ικανότητά της, όσο και η εμφάνισή της την έκαναν να ξεχωρίζει. Εκεί, σε ηλικία 15 ή 16 ετών, γνώρισε μία συναθλήτρια της που ονομαζόταν Violet Raseboya. Αυτή ήταν πέντε χρόνια μεγαλύτερη από τη Semenya και η πρώτη τους συνάντηση στα αποδυτήρια δεν πήγε πάρα πολύ καλά.
Στο βιβλίο, η Semenya γράφει: «Εγώ και η δρομέας κοιταχτήκαμε στα μάτια. Και τότε ήταν που το είπε. Τι κάνεις εδώ μέσα; Τι κάνει ένα αγόρι εδώ μέσα; Εδώ είναι οι εγκαταστάσεις των γυναικών, είπε. Η φωνή της ακουγόταν σαν δυνατός ψίθυρος».
Δέκα χρόνια αργότερα, αυτή η γυναίκα θα γινόταν η σύζυγός της. Σήμερα, η Semenya και η Raseboya έχουν δύο κόρες, την Oratile, τεσσάρων ετών, και την Oarabile, δύο ετών- προπονούν νεαρούς δρομείς σε έναν σύλλογο που ίδρυσαν μαζί και ζουν στην Πρετόρια.
Η νέα δικαίωση και το μένος για τον Sebastian Coe
Αλλά στη συνέχεια, το 2018, η IAAF μείωσε στο μισό το προηγούμενο όριο τεστοστερόνης για τις αθλήτριες με DSD. Παρήγγειλε έρευνα που, όπως είπε, έδειξε ότι οι γυναίκες με υπερανδρογονισμό είχαν αθέμιτο πλεονέκτημα στις αποστάσεις μεταξύ 400μ. και 1 μιλίου. Η Semenya δεν εξεπλάγη από τους νέους κανόνες. Γνώριζε ότι ο Λόρδος Coe είχε δει τον αγώνα της στο Εθνικό Πρωτάθλημα Αφρικής τον Ιούνιο του 2016 (είχε κερδίσει τα 800μ, τα 1500μ, ενώ συμμετείχε και στην ομάδα σκυταλοδρομίας 4Χ400μ). Και μετά από αυτό είχε δηλώσει στον Τύπο ότι η IAAF «θα πρέπει να επιστρέψει στο Cas και θα το αντιμετωπίσει με ευαισθησία». Η Semenya λέει: «Τη στιγμή που ο Sebastian, το 2016, άρχισε να κάνει αυτά τα άθλια σχόλια και να είναι δραματικός, το είπα στη νομική μου ομάδα: Έρχεται καταιγίδα. Ο Sebastian το υπαινίχθηκε και φρόντισε να το κάνει. Αλλά είναι αστείο, γιατί το κάνει με φτηνό τρόπο. Είναι ένας πολύ φτηνός άνθρωπος».
Από τα λόγια της καταλαβαίνει κανείς πως δεν τρέφει και ιδιαίτερη εκτίμηση για τον πρόεδρο του World Athletics, συνδέοντας τη δημόσια συζήτηση για το σώμα της με την ιδιωτική ζωή του ίδιου του Coe. «Δεν ξέρω τη σεξουαλική του ορμή, δεν ξέρω τα επίπεδα τεστοστερόνης του, δεν ξέρω τι». Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση τέθηκε σε άμεση ισχύ από την 1η Νοεμβρίου 2018, απαιτώντας από τις αθλήτριες με DSD να μειώσουν την τεστοστερόνη τους στο απαιτούμενο επίπεδο για έξι μήνες πριν από τους αγώνες και να τη διατηρήσουν για όσο διάστημα επιθυμούν να τρέξουν από τα 400 μέτρα έως το 1 μίλι.
Η Semenya προσέφυγε τελικά κατά της απόφασης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Βρισκόταν στο αεροδρόμιο του Παρισιού τον Ιούλιο, όταν οι δικηγόροι της τηλεφώνησαν για να της πουν ότι είχε κερδίσει. Το δικαστήριο έκρινε ότι η Semenya δεν έλαβε «επαρκείς θεσμικές και διαδικαστικές εγγυήσεις» που θα της επέτρεπαν να εξεταστούν αποτελεσματικά οι ενστάσεις της.
«Στο τέλος της ημέρας, αυτό είναι ένα πράγμα 50/50», λέει η ίδια. «Μπήκαμε σε αυτή τη μάχη γνωρίζοντας ότι αυτές θα ήταν οι πιθανότητες: θα μπορούσαμε να κερδίσουμε ή να χάσουμε». Αισθάνθηκε κάπως δικαιωμένη, αλλά όχι ευτυχισμένη. Τελικά, η απόφαση του ΕΔΑΔ αφορά την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της και όχι το δικαίωμά της να αγωνίζεται. Δεν αλλάζει τους κανονισμούς World Athletics, οι οποίοι πλέον εγκρίνονται από το Cas, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει τρέξει σε αγώνα 800μ. της Ομοσπονδίας από τον Ιούνιο του 2019.
Νέα ζωή
Η Semenya πήρε πτυχίο αθλητικού management το 2021, όταν συνειδητοποίησε ότι η καριέρα της στο τρέξιμο μπορεί να περιοριστεί, ασχολείται με τις υποχρεώσεις που προκύπτουν στο πλαίσιο χορηγίας αθλητικού κολοσσού, καθώς και με τις συνήθεις απαιτήσεις της ανατροφής μικρών παιδιών.
Στον ελεύθερο χρόνο της, της αρέσει να ακούει amapiano, νοτιοαφρικανική deep house και afrobeats, και να παρακολουθεί αθλητικά στην τηλεόραση. «Μου αρέσουν πολύ και οι ταινίες δράσης. Οτιδήποτε έχει να κάνει με όπλα, το παρακολουθώ. Οτιδήποτε έχει να κάνει με ληστείες, το βλέπω». Είναι fan των ταινιών Bourne, με πρωταγωνιστή τον Matt Damon, και των blockbusters δράσης. «Ξέρετε, Tom Cruise, The Bourne Legacy – τα βλέπουμε όλα. The Fast and the Furious», λέει. «Θα παρακολουθήσω τον Denzel Washington, τον Bruce Willis, τον Van Damme σχεδόν σε οτιδήποτε. Τον Jackie Chan και τον Jet Li όταν πρόκειται για πολεμικές τέχνες – τους λατρεύω!».
Η καριέρα της ήταν παράξενη, αν και επιτυχημένη, μέχρι στιγμής. Παρόλο που σήμερα δεν είναι πολύ προσεκτική, υπάρχουν ακόμα ενδείξεις για το πώς έπρεπε να προστατευτεί από τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετωπίζουν. Η Ρωσίδα Savinova, η οποία κατέλαβε την πέμπτη θέση στα 800μ. του 2009 στο Βερολίνο, είπε στους δημοσιογράφους να «κοιτάξτε την!», δείχνοντας τη σωματική διάπλαση της Semenya. Η Βρετανίδα Jenny Meadows, που πήρε το χάλκινο μετάλλιο σε εκείνη την κούρσα, δήλωσε αργότερα ότι είδε τις συναθλήτριές της να «κοιτάζουν τη Semenya και να γελούν». Τώρα, η Νοτιοαφρικανή λέει συχνά, ότι «δεν τη νοιάζει» για το πώς της συμπεριφέρθηκαν ή πώς μίλησαν γι’ αυτήν συναθλήτριες, τις οποίες έχει νικήσει στο παρελθόν.
Παρόλα αυτά αισθάνθηκε την ανάγκη να γράψει το βιβλίο για τη ζωή της. Μήπως ενοχλήθηκε από τη δημοσιοποίηση του ιατρικού της ιστορικού χωρίς τη συγκατάθεσή της; «Δεν με ενδιέφερε να διαρρεύσουν οι ιατρικές μου αναφορές», λέει η ίδια. «Γνωρίζουμε για ανθρώπους που μπορεί να γεννηθούν με μικρή καρδιά ή χωρίς συκώτι. Μία γυναίκα μπορεί να γεννηθεί χωρίς κώλο. Ένας άντρας μπορεί να γεννηθεί με μικρό πουλί».
«Υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που γεννιούνται με εσωτερικούς όρχεις. Υπάρχουν άνθρωποι που γεννιούνται με υψηλή τεστοστερόνη. Αλλά θα πρέπει να το αγκαλιάσουν αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό».
Άλλοι αθλητές με DSD που επηρεάζονται από την απόφαση του 2018 έχουν πει το ίδιο, συμπεριλαμβανομένης της Francine Niyonsaba από το Μπουρουντί, που τερμάτισε δεύτερη πίσω από την Semenya στο Ρίο, και της Κενυάτισσας Margaret Nyairera Wambui.
«Αν θέλεις να κρύψεις τον εαυτό σου, φυλακίζεσαι», λέει η Semenya. «Πάντα θα ζεις τη ζωή σου κρατώντας τον εαυτό σου πίσω, λέγοντας: Αν το έβλεπαν αυτό οι άνθρωποι, τι θα σκέφτονταν; Όχι, άστο αυτό, να είσαι ο εαυτός σου. Είναι εντάξει να μιλάς για το πόσο διαφορετική είσαι».
Με πληροφορίες από: Guardian
