Ήταν μια συγκλονιστική εικόνα: ένα Boeing 787 Dreamliner στους πάγους της Ανταρκτικής και χαμογελαστές αεροσυνοδοί να ποζάρουν μπροστά του. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στο τέλος της περασμένης χρονιάς για να αποτυπώσει την πρώτη προσγείωση ενός από τα μεγαλύτερα αεροπλάνα του κόσμου και να σηματοδοτήσει την έναρξη του μαζικού τουρισμού στην Ανταρκτική.

Ευτυχώς, η συγκεκριμένη πτήση είχε σκοπό να μεταφέρει προσωπικό και προμήθειες για τη διεξαγωγή έρευνας στην Ανταρκτική και όχι τουρίστες. Ωστόσο το ταξίδι αυτό στη νοτιότερη ήπειρο της Γης αποτελεί ένα νέο ορόσημο.

Οι μέσες εκπομπές άνθρακα ανά τουρίστα στην Ανταρκτική είναι 3,76 τόνοι – περίπου το συνολικό ποσό που παράγει συνήθως ένα άτομο σε έναν ολόκληρο χρόνο

Ο αριθμός των επισκεπτών την ερχόμενη τουριστική περίοδο (Οκτώβριος 2023-Μάρτιος 2024) αναμένεται να φτάσει τις 100.000, δηλαδή 40% πάνω σε σχέση με το προηγούμενο ρεκόρ, το οποίο δημιούργησε μια μεγάλη συζήτηση για το αν θα πρέπει να υπάρξει ένα όριο στον αριθμό των επισκεπτών κάθε χρόνο.

«Αυτός ο αριθμός έχει πραγματικά ανάψει φωτιά» δήλωσε η Claire Christian, εκτελεστική διευθύντρια του Antarctic and Southern Ocean Coalition, του συνασπισμού που αποτελείται από μη κυβερνητικές οργανώσεις για την προστασία και διατήρηση της Ανταρκτικής.

«Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να υπάρξει σωστή διαχείριση του τουρισμού σε ένα τόσο εύθραυστο και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον» υπογράμμισε.

Ορδές τουριστών

Η Διεθνής Ένωση Φορέων Τουρισμού της Ανταρκτικής (IAATO) απαριθμεί μέχρι στιγμής 95 πλοία στον κατάλογό της, συμπεριλαμβανομένων 21 γιοτ, τα οποία θα μεταφέρουν πλούσιους τουρίστες που επιθυμούν να επισκεφθούν τον προορισμό των «τελευταίων συνόρων» της Γης.

Τα περισσότερα πλοία αναχωρούν από το άκρο της Νότιας Αμερικής για την Ανταρκτική Χερσόνησο, ενώ πολλά μεταφέρουν πάνω από 400 τουρίστες το δρομολόγιο.

Λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού, υπάρχουν πακέτα που περιλαμβάνουν μια σειρά από τουριστικές δραστηριότητες όπως οι επισκέψεις σε αποικίες πιγκουίνων και φώκιας ή εκδρομές σε αξιοθέατα με φουσκωτά Zodiac για να απολαύσουν οι επισκέπτες από κοντά τα παγόβουνα και τις όρκες.

Η IAATO υποστηρίζει ότι η διατήρηση της Ανταρκτικής αποτελεί μέρος της αποστολής τους.

«Η ευκαιρία να εκπαιδεύσουμε και να εμπνεύσουμε είναι ζωτικής σημασίας για τη διαφύλαξη των άγριων και εντυπωσιακών τόπων που επισκεπτόμαστε» δήλωσε η Hayley Peacock-Gower, επικεφαλής μάρκετινγκ της Aurora Expeditions. «Πιστεύουμε ότι οι αποστολές μικρών πλοίων είναι ο δρόμος προς τα εμπρός, με μικρότερο αριθμό επιβατών, με επικεφαλής ειδικούς και λειτουργώντας με απόλυτο σεβασμό για το περιβάλλον».

Τα μέλη της IAATO ακολουθούν αυστηρούς κανόνες που έχουν σχεδιαστεί για την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης όλων των απορριμμάτων από την ήπειρο και της τήρησης των πρωτοκόλλων αποστείρωσης για την αποφυγή ακούσιας εισαγωγής μη ιθαγενών ειδών.

Απορρίμματα και μολύνσεις

Παρόλα αυτά, μετά από έρευνες βιοασφάλειας που πραγματοποιήθηκαν στην Ανταρκτική εντοπίστηκε πληθώρα μη ιθαγενών ειδών.

«Δεν μας εξέπληξαν τα ευρήματα, ήταν αυτό που περιμέναμε» δήλωσε η οικολόγος Dana Bergstrom, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Wollongong, η οποία βοήθησε στη διεξαγωγή της μελέτης. Οι κίνδυνοι είναι πραγματικοί. Ένα είδος χλοοτάπητα έχει εδραιωθεί σε ένα από τα Νότια Σέτλαντ Νησιά της Ανταρκτικής, ενώ η γρίπη των πτηνών έφτασε πρόσφατα στα υπο-ανταρκτικά νησιά, όπου είχε καταστροφικές επιπτώσεις στον πληθυσμό της φώκιας.

Παρά τους κινδύνους, η Bergstrom λέει ότι η βιοασφάλεια δεν είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι περιοχές άγριας φύσης της Ανταρκτικής. «Οι τουρίστες μπορούν να μετριάσουν τους κινδύνους παίρνοντας νέα ρούχα στην Ανταρκτική», είπε, «αλλά γνωρίζουμε ότι ο αντίκτυπος του άνθρακα είναι πραγματικό ζήτημα».

Διαβασε ακομα

Ο αφανής ήρωας του τουρισμού βρίσκεται στην Τουρκία

Η τεράστια απόσταση που διανύουν οι επισκέπτες για να φτάσουν στην Ανταρκτική καθιστά τις εκπομπές άνθρακα σοβαρό πρόβλημα. Οι μέσες εκπομπές άνθρακα ανά τουρίστα στην Ανταρκτική είναι 3,76 τόνοι – περίπου το συνολικό ποσό που παράγει συνήθως ένα άτομο σε έναν ολόκληρο χρόνο.

Μελέτες έχουν δείξει ότι στη χερσόνησο της Ανταρκτικής, όπου βρίσκονται δημοφιλείς τοποθεσίες προσγείωσης, όπως το νησί Cuverville στο λιμάνι Neko, το χιόνι έχει υψηλότερη συγκέντρωση μαύρου άνθρακα από τα καυσαέρια των πλοίων, που απορροφά περισσότερη θερμότητα και επιταχύνει το λιώσιμο του χιονιού.

Μια μελέτη υπολόγισε ότι κάθε τουρίστας μεταξύ 2016 και 2020 έλιωνε ουσιαστικά περίπου 83 τόνους χιονιού, λόγω των εκπομπών αερίων από τα κρουαζιερόπλοια.

Σημειώνεται ότι η Ανταρκτική είναι ευάλωτη όχι μόνο λόγω του ιδιαίτερου περιβάλλοντος, αλλά και λόγω έλλειψης ενός κυβερνητικού σχήματος που να διοικεί την περιοχή.

Η Συνθήκη της Ανταρκτικής, η οποία θεσπίστηκε το 1961 για να υπάρχει ένας είδος διακυβέρνησης στην ήπειρο, λειτουργεί ουσιαστικά σε συμβουλευτική βάση, πράγμα που σημαίνει ότι και τα 56 μέρη πρέπει να συμφωνήσουν πριν να εφαρμοστεί η οποιαδήποτε αλλαγή.

News Το μεγαλύτερο παγόβουνο στον κόσμο ταξιδεύει ανεξέλεγκτο. Πόσο επικίνδυνο είναι για τον πλανήτη;

Παρά το γεγονός ότι υπάρχει συναίνεση για ενδεχόμενες αλλαγές που θα βοηθήσουν στη διατήρηση της Ανταρκτικής, δεν υπάρχει συμφωνία για το ποιες θα πρέπει να είναι αυτές οι αλλαγές.

Για παράδειγμα, θα πρέπει να γίνονται προσγειώσεις σε περισσότερες τοποθεσίες; Να επισκέπτονται λιγότεροι τουρίστες την παγωμένη ήπειρο ώστε να είναι το ανθρώπινο αποτύπωμα όσο το δυνατόν μικρότερο;

Οι ερευνητές συνιστούν ότι όποιος σκέφτεται να επισκεφτεί την Ανταρκτική θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τα κίνητρα και να σταθμίσουν τις συνέπειες τις επιλογής τους.

«Αν το κίνητρό σου είναι απλώς επειδή έχεις πατήσει ήδη σε έξι ηπείρους και θέλεις να πατήσεις την έβδομη, πιστεύω ότι αυτός είναι ένας αρκετά επιπόλαιος λόγος» εκτιμά η οικολόγος Dana Bergstrom και προτείνει στους ταξιδιώτες να σκεφθούν δύο φορές πριν επισκεφθούν την παγωμένη ήπειρο.

Με πληροφορίες από BBC