Μεγέθυνση κειμένου
Το να διατυπώνει κανείς αντίθετη άποψη στη Ρωσία είναι επικίνδυνο. Ο μεγαλύτερος αντίπαλος του Πούτιν πλέον είναι νεκρός. Όμως ο θάνατός του δεν πτοεί τους ακτιβιστές, που συνεχίζουν τον αγώνα τους για ένα καλύτερο μέλλον
Ο μεγαλύτερος αντίπαλος του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Αλεξέι Ναβάλνι, είναι νεκρός και μάλιστα λίγο πριν απελευθερωθεί με μεσολάβηση Αμπράμοβιτς σε ανταλλαγή κρατουμένων της Δύσης με τη Ρωσία.
Το τίμημα της πολιτικής αντιπολίτευσης δεν ήταν ποτέ υψηλότερο στη σύγχρονη Ρωσία, ούτε ο στόχος της αλλαγής τόσο μακρινός.
Ο φόβος των αντιποίνων είναι τέτοιος, που ο θάνατος του Ναβάλνι δεν προκάλεσε μαζικές, οργισμένες διαδηλώσεις.
Αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι συνελήφθησαν μόνο και μόνο επειδή κατέθεσαν λουλούδια στη μνήμη του.
Όμως οι ακτιβιστές στη Ρωσία αρνούνται να εγκαταλείψουν τον αγώνα τους και την ελπίδα τους.
Ένας απ’ αυτούς, είναι ο πολιτικός κρατούμενος Βλαντίμιρ Καρά-Μουρζά.
Προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα της αλλαγής, ακόμα και πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.
Όταν είχε δολοφονηθεί ο πολιτικός του μέντορας, Μπόρις Νεμτσόφ, το 2015, δίπλα στο Κρεμλίνο, ο Καρά-Μουρζά είχε γράψει στο BBC μέσα από ένα κελί ρωσικής φυλακής, πως «η ελευθερία κοστίζει ακριβά».
Τώρα, καλεί τους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης να «εργαστούν ακόμα πιο σκληρά» για να πετύχουν αυτό για το οποίο αγωνίστηκαν ο Ναβάλνι και ο Νεμτσόφ: Την ευκαιρία να ζήσουν σε μια ελεύθερη χώρα.
Ο Καρά-Μουρζά έχει κάνει τη δική του επιλογή εδώ και καιρό. «Το τίμημα του να μιλάς ανοιχτά είναι υψηλό. Αλλά το τίμημα της σιωπής είναι απαράδεκτο», είχε γράψει στο BBC αμέσως μετά τη σύλληψή του το 2022.
Δύο δυνατοί άνδρες που πλήρωσαν το τίμημα της διαφωνίας
Ο Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος ήταν 47 ετών, και ο Βλαντίμιρ Καρά-Μουρζά, 42 ετών, είναι πολύ διαφορετικοί άνδρες.
Ο Ναβάλνι ήταν ένα φαινόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ένας χαρισματικός ομιλητής με τον εγωισμό ενός γεννημένου ηγέτη.
Ο Καρά-Μουρζά είναι ένας διανοούμενος με ήπιο λόγο, περισσότερο παρασκηνιακός λομπίστας παρά συλλέκτης πλήθους. Ακόμη και τώρα δεν είναι γνωστό όνομα στη Ρωσία.
Αλλά και οι δύο άνδρες μοιράζονται την ίδια ορμή και την πεποίθηση ότι η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι αιώνια και ότι η πολιτική ελευθερία είναι εφικτή.
Ενώ ο Ναβάλνι παρήγαγε αποκαλυπτικά βίντεο για τη διαφθορά στο υψηλότερο επίπεδο της εξουσίας, ο Καρά-Μουρζά πίεζε τις δυτικές κυβερνήσεις για κυρώσεις που θα στόχευαν τα περιουσιακά στοιχεία και τα μετρητά των αξιωματούχων που ήταν κρυμμένα στο εξωτερικό.
Και οι δύο το πλήρωσαν ακριβά.
Το 2015, πέντε χρόνια πριν ο Ναβάλνι δεχθεί επίθεση με νευροπαραλυτικό παράγοντα, ο Καρά-Μουρζά κατέρρευσε και έπεσε σε κώμα.
Δύο χρόνια αργότερα, συνέβη το ίδιο ξανά. Οι εξετάσεις στις ΗΠΑ επιβεβαίωσαν ότι είχε δηλητηριαστεί.
Αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να λέει τη γνώμη του, η οποία περιελάμβανε την καταγγελία της πλήρους εισβολής του Πούτιν στην Ουκρανία.
Πέρυσι, ο Καρά-Μουρζά καταδικάστηκε σε 25 χρόνια για προδοσία – αν και στο κατηγορητήριο δεν αναφερόταν τίποτε άλλο παρά η ειρηνική αντιπολιτευτική δραστηριότητα.
Πράξη συνείδησης η επιστροφή στη Ρωσία
Όταν ο Αλεξέι Ναβάλνι επέλεξε να επιστρέψει αεροπορικώς στη Ρωσία το 2021 μετά από μια απόπειρα δολοφονίας του, κάποιοι τον θεώρησαν παράτολμο.
Οι προσωπικότητες της αντιπολίτευσης, που επέλεξαν την εξορία αντί της φυλάκισης, υποστηρίζουν ότι η θυσία χωρίς προοπτική αλλαγής είναι μάταιη.
Ο Ναβάλνι σκέφτηκε διαφορετικά.
«Αν τα πιστεύω σου αξίζουν κάτι, πρέπει να είσαι έτοιμος να τα υπερασπιστείς Και αν χρειαστεί, να κάνεις κάποιες θυσίες», έγραψε λίγο πριν πεθάνει στις 16 Φεβρουαρίου.
Ο Βλαντίμιρ Καρά-Μουρζά, όπως και ο Ναβάλνι, έχει σύζυγο και παιδιά. Έχει επίσης σπίτι στις ΗΠΑ και βρετανικό διαβατήριο. Αλλά ποτέ δεν δίστασε να επιστρέψει στη Ρωσία.
«Δεν πίστευα ότι είχα το δικαίωμα να συνεχίσω την πολιτική μου δραστηριότητα, να καλέσω άλλους ανθρώπους σε δράση, αν καθόμουν με ασφάλεια κάπου αλλού», έγραφε το 2022 μέσα από τη φυλακή.
Και για τους δύο άνδρες, η επιστροφή στη Ρωσία ήταν μια πράξη συνείδησης.
Τώρα ο ένας είναι νεκρός και ο άλλος είναι φυλακισμένος μακριά από την οικογένειά του, στην οποία έχει επιτραπεί μόνο ένα τηλεφώνημα σε έξι μήνες.
Περιγράφοντας αυτό το ένα και μοναδικό τηλεφώνημα, η σύζυγός του, Ευγενία Καρά-Μουρζά, λέει πως η ίδια δεν τού μίλησε, μη θέλοντας να στερήσει χρόνο από τα τρία παιδιά τους. Κάθε παιδί μίλησε με τον πατέρα του για πέντε λεπτά, με την μητέρα να στέκεται δίπλα τους, μετρώντας τον χρόνο που κυλούσε.
Δυνατές γυναίκες δίπλα σε δυνατούς άνδρες
Αυτήν την εβδομάδα, η χήρα του Ναβάλνι σε μια βιντεοσκοπημένη δήλωσή της προέτρεπε τους συμμάχους του να μην τα παρατήσουν.
«Θέλω να ζήσω σε μια ελεύθερη Ρωσία, θέλω να οικοδομήσω μια ελεύθερη Ρωσία», δήλωσε η Γιούλια Ναβάλναγια, υποσχόμενη να συνεχίσει το έργο του συζύγου της.
Η Ευγενία Καρά-Μουρζά λέει πως έμεινε άναυδη από τη γενναιότητά της. «Κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να περάσει μέσα από την κόλαση με το κεφάλι ψηλά και είναι καταπληκτική».
Αλλά και η ίδια έχει αναλάβει τον δικό της απαιτητικό ρόλο.
Από τη σύλληψή του τον Απρίλιο του 2022, ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, ασκώντας πιέσεις σε δυτικούς αξιωματούχους να βοηθήσουν τον σύζυγό της και άλλους πολιτικούς κρατούμενους και καταγγέλλοντας τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η εισβολή είναι μια ακόμη απόδειξη, όπως λέει η ίδια, του «δολοφονικού καθεστώτος» του Πούτιν.
Όταν το BBC επικοινώνησε μαζί της, ετοιμαζόταν να επιστρέψει αεροπορικώς στις ΗΠΑ για να δει τα παιδιά τους.
Στη συνέχεια θα κατευθυνόταν προς το Λονδίνο για να καλέσει τους υπουργούς του Ηνωμένου Βασιλείου να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τον Βλαντιμίρ, που εκτός από Ρώσος είναι και Βρετανός πολίτης.
«Θέλω να είναι πιο δυναμικοί στην προσπάθειά τους να τον βγάλουν έξω και να απαιτήσουν την κατάλληλη ιατρική φροντίδα», είπε.
«Αλλά το να κάνεις μια κυβέρνηση να ενδιαφερθεί για τον πολίτη της είναι δύσκολο στις μέρες μας», πρόσθεσε.
Διώξεις μέσα στη φυλακή
Η δίωξη του Καρά-Μουρζά συνεχίστηκε στη φυλακή, όπως και για τον Ναβάλνι.
Ο ακτιβιστής κρατείται στην απομόνωση επί μήνες και δεν του επιτρέπεται να έχει προσωπικά αντικείμενα, ούτε καν φωτογραφίες των παιδιών του.
Τον Ιανουάριο μεταφέρθηκε σε νέα φυλακή με αυστηρότερες συνθήκες, στερούμενος ακόμη και τα βιβλία του.
Η υγεία του, κατεστραμμένη από τη δηλητηρίαση, επιδεινώνεται. Η πίεση για την απελευθέρωσή του έχει ενταθεί μετά το θάνατο του Ναβάλνι.
«Η νευρική βλάβη εξαπλώνεται τώρα στη δεξιά πλευρά του. Είναι μια σοβαρή κατάσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε παράλυση», είπε η σύζυγός του.
Αυτή την εβδομάδα, είδε μέσω βιντεοσύνδεσης τον άνθρωπό της από τη φυλακή σε δικαστήριο της Μόσχας. Προσπαθούσε να πείσει την Ανακριτική Επιτροπή να ανοίξει ποινική υπόθεση για τη δηλητηρίασή του.
Ο Καρά-Μουρζά φορούσε μια μαύρη στολή που κρεμόταν χαλαρά στο σώμα του, μια ριζική αλλαγή από τα σακάκια Tweed που κάποτε ήταν το σήμα κατατεθέν του.
Αλλά η αποφασιστικότητά του φαινόταν πιο σταθερή από ποτέ, καθώς προέτρεπε τους Ρώσους να μην βυθίζονται στην απελπισία.
«Δεν έχουμε αυτό το δικαίωμα», είπε απευθυνόμενος στους λίγους υποστηρικτές και δημοσιογράφους στους οποίους επετράπη η είσοδος στο δικαστήριο και επέμεινε ότι η Ρωσία θα είναι ελεύθερη.
«Κανείς δεν μπορεί να σταματήσει το μέλλον».
Ποιο μέλλον;
Η σύζυγός του είδε το βίντεο από το δικαστήριο «χίλιες φορές».
«Νομίζω ότι κάνει το σωστό πράγμα – και κάτι σπουδαίο».
«Οι άνθρωποι αισθάνονται συντετριμμένοι και αποθαρρυμένοι και αυτά τα ενθαρρυντικά λόγια από ανθρώπους που αρνήθηκαν να ενδώσουν στην πίεση και τον εκφοβισμό είναι πραγματικά σημαντικά».
«Είμαι πολύ περήφανη για τον Βλαντιμίρ που έμεινε πιστός στον εαυτό του, παρά την κόλαση αυτή».
Η Ευγενία μοιράζεται την πίστη του συζύγου της στο μέλλον, καθώς και τη δύναμή του. Ακόμη και τώρα, με τόσους πολλούς ακτιβιστές στη φυλακή ή στην εξορία.
«Αυτό που έχει καθοριστική σημασία είναι να παραμείνεις άνθρωπος και να προσπαθείς να κάνεις ό,τι μπορείς», υποστηρίζει.
«Να μην τα παρατάς».
Αναφέρεται στο τέλος της ΕΣΣΔ και τις μαζικές διαμαρτυρίες τότε, που πάντα ενέπνεαν τον σύζυγό της.
«Δεν υπήρχε τίποτα – μέχρι που εμφανίστηκε μια ευκαιρία για μαζική συλλογική δράση στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Τότε οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους», λέει.
«Πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να είμαστε έτοιμοι για τη στιγμή που το καθεστώς θα παρουσιάσει ρωγμές. Για όταν μας δοθεί αυτή η ευκαιρία».
Με πληροφορίες από BBC
Related
Νεοτερα
