Το παιδικό βιβλίο δεν είναι παραμύθια. Είναι το κλειδί για έναν καλύτερο κόσμο

Τα βιβλία είναι το πιο πολύτιμο «όχημα» για τα ταξίδια των παιδιών στον κόσμο της φαντασίας. Μέσα από τις σελίδες τους, τα παιδιά περιπλανώνται σε κόσμους μαγικούς, γεμάτους περιπέτειες και συναισθήματα. Κάθε ιστορία λειτουργεί ως γέφυρα που τα οδηγεί να ανακαλύψουν την αξία της φιλίας, της εμπιστοσύνης, της αλληλεγγύης και της γενναιότητας.

Πέρα από την ψυχαγωγία, το παιδικό βιβλίο είναι ένα εργαλείο μάθησης, που προσφέρει στα παιδιά το «κλειδί» για να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους και να εξελιχθούν σε υπεύθυνους και ευαίσθητους ενήλικες.

Το παιδικό βιβλίο, που κάθε βράδυ συντροφεύει τους μικρούς μας φίλους πριν παραδοθούν στην αγκαλιά του Μορφέα, γιορτάζει κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, μια ημερομηνία που έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου.

Μια μέρα που μας θυμίζει το πόσο σημαντικό είναι το παιδικό βιβλίο στη διαμόρφωση της παιδικής σκέψης και της φαντασίας. Μια μέρα-αφορμή να αναγνωρίσουμε τη δύναμη των λέξεων να «φυτεύουν» τον σπόρο της γνώσης, της αγάπης και της κατανόησης στο μυαλό των παιδιών. Μια μέρα ιδιαίτερη, τόσο για τους μικρούς αναγνώστες, όσο και για εκείνους που δημιουργούν αυτά τα «κοσμήματα» της λογοτεχνίας.

Μία από τους συγγραφείς που ανοίγει πόρτες για νέους κόσμους στα παιδιά, προσφέροντάς τους παράλληλα τα εργαλεία για να μεγαλώσουν με αξίες που τα καθιστούν πιο δυνατά και έτοιμα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής, είναι η Βασιλική Ρουμελιώτου.

Με τα βιβλία της, «Μην πας φωκάκι», «Μίλα!», «Η λευκή κορδέλα» (Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος), η ειδική παιδαγωγός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δίνει φωνή και πρότυπα στα παιδιά, προσφέροντας ιστορίες που ξεφεύγουν από τα στενά όρια της παραδοσιακής λογοτεχνίας και εισάγουν ουσιαστικά μηνύματα για την ασφάλεια, την αυτοεκτίμηση και την επικοινωνία.

Δεν θα ήταν υπερβολή να την χαρακτηρίσουμε «συναισθηματική αρχιτέκτονα», που χτίζει με τα βιβλία της έναν κόσμο γεμάτο συναισθήματα και ζεστασιά για τα παιδιά, αλλά ταυτόχρονα χτίζει και γέφυρες κατανόησης και εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιών και ενηλίκων, γονιών και δασκάλων.

Η έμπνευση για τα βιβλία της προέρχεται συχνά από τις ανάγκες που η ίδια αναγνωρίζει μέσα στην κοινωνία και το σχολείο. Όπως είπε μιλώντας στο Pride.gr, η ιδέα για το «Μην πας φωκάκι» γεννήθηκε από την ανησυχία μιας ομάδας γονέων στην Σκιάθο, όπου και η ίδια ζούσε τότε, να εξηγήσουν στα παιδιά τη σημασία του να μην ακολουθούν αγνώστους.

Όταν έγινε γνωστό ότι ένας άγνωστος εμφανίστηκε σε δημοτικό σχολείο του νησιού, προτρέποντας τα παιδιά να πηδήξουν τα κάγκελα και να τον ακολουθήσουν για να τα κεράσει παγωτό, οι γονείς θορυβήθηκαν και ζήτησαν βοήθεια για το πώς να εξηγήσουν στα παιδιά τους τον κίνδυνο των αγνώστων.

«Δεν μπορούσα να βρω κάποιο βιβλίο που να ασχολείται με αυτό το θέμα, ούτε στην ελληνική ούτε στην ξένη αγορά», λέει. Έτσι αποφάσισε να το δημιουργήσει η ίδια, ώστε να θίξει ένα πολύ ευαίσθητο θέμα με αποτελεσματικό τρόπο, αλλά και με την απαιτούμενη τρυφερότητα.

Culture Η Eva Mendes ξορκίζει τα τέρατα κάτω από τα παιδικά κρεβάτια

Το «Μην πας φωκάκι» απευθύνεται στα παιδιά και τους γονείς, δίνοντάς τους εργαλεία για να κατανοήσουν τη σημασία της αυτοπροστασίας με τρόπο που δεν τρομάζει, αλλά ενθαρρύνει την εμπιστοσύνη και την πρόληψη.

Μέσα από τραγούδια, παιχνίδια και δραστηριότητες στις παρουσιάσεις του συγκεκριμένου βιβλίου στα σχολεία, η Βασιλική Ρουμελιώτου δημιουργεί θετικές εικόνες γύρω από τη συζήτηση για την αυτοπροστασία, διασφαλίζοντας έτσι ότι τα παιδιά κατανοούν τους κινδύνους, αλλά και διδάσκονται βασικούς κανόνες που θα τα κάνουν ικανά να προστατεύσουν τον εαυτό τους.

Η ίδια εξηγεί ότι τα βιβλία της, όπως και η δουλειά της ως ειδική παιδαγωγός, έχουν στόχο να απελευθερώσουν τα παιδιά από τον φόβο, να τους δώσουν φωνή. «Δεν πρέπει να φοβούνται να μιλήσουν, να πουν την αλήθεια», λέει αναφερόμενη στο βιβλίο της «Μίλα!», όπου πρωταγωνιστεί μια μελανιά. Η μελανιά «ζει» στο σώμα του Λουκιανού, ενός μικρού ήρωα που προσπαθεί να βρει το θάρρος να μιλήσει για αυτό που τον πονά.

Οι λέξεις σε αυτό το βιβλίο στέλνουν ένα δυνατό μήνυμα ενάντια στη βία και υπέρ της επικοινωνίας. Η μελανιά, που είναι η προσωποποίηση των τραυμάτων και των συναισθημάτων, προσπαθεί να ενθαρρύνει το παιδί να μιλήσει και να ζητήσει βοήθεια. Τελικά, η δύναμη της φωνής του, τού δίνει την ελευθερία να αναλάβει τον έλεγχο της ζωής του και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που τού παρουσιάζονται.

Το συγκεκριμένο βιβλίο προέκυψε έπειτα από μια ψυχοθεραπευτική άσκηση. «Έγραψα ένα διάλογο ανάμεσα σε ένα παιδί και τη μελανιά του και συνειδητοποίησα ότι αυτός ο διάλογος μπορούσε να γίνει ένα βιβλίο για τη δύναμη της φωνής μας, για το πώς τα παιδιά μπορούν να μιλήσουν για την κακοποίηση ή για οποιοδήποτε πρόβλημα τους», εξηγεί η συγγραφέας μιλώντας στο Pride.gr.

Αλλά τα βιβλία της Βασιλικής Ρουμελιώτου δεν είναι μόνο για τα παιδιά. Είναι και για τους μεγάλους, για γονείς και δασκάλους, που χρειάζονται εργαλεία για να κατανοήσουν τις ανάγκες των παιδιών και να τους προσφέρουν τη σωστή καθοδήγηση.

Όπως λέει, το βιβλίο «Η Λευκή κορδέλα» αναφέρεται στην ανάγκη να ξεφύγουμε τον τρόπο επικοινωνίας που βασίζεται στις φωνές, οι οποίες μπορεί να τραυματίσουν τα παιδιά και να τα απομακρύνουν από τους μεγάλους, και να μάθουμε να μιλάμε στα παιδιά με τρυφερότητα, χωρίς αυστηρότητα, χωρίς να τους δημιουργούμε φόβο.

Αντίθετα, η καλλιέργεια μιας σχέσης βασισμένης στη συζήτηση σε ήρεμους τόνους, στην παραδοχή του λάθους, στη συγχώρεση και την τρυφερότητα, είναι εκείνη που βοηθά τα παιδιά να μεγαλώσουν υγιώς και να μην φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια όταν το χρειάζονται.

Η Βασιλική Ρουμελιώτου μιλά με ενθουσιασμό και για την εικονογράφηση των βιβλίων της, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο που παίζει η εικόνα στην κατανόηση των μηνυμάτων από τα παιδιά.

«Η εικόνα είναι ουσιαστική για την κατανόηση του μηνύματος, όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά και για τους γονείς. Στο “Μην πας φωκάκι”, – το οποίο έχει εκδοθεί και στην Ισπανία, σε μετάφραση Σοφίας Ροηλίδου- η Μαρία Σινάνογλου έχει δημιουργήσει μια εικονογράφηση που είναι γεμάτη αστείες λεπτομέρειες που ικανοποιούν και τους ενήλικες», εξηγεί και προσθέτει πως «στα βιβλία “Μίλα!” και “Η λευκή κορδέλα” κάθε σελίδα είναι κι ένας πίνακας χάρη στην εικονογράφηση της Μαρίας Παπανδρέου».

Η συγγραφέας τονίζει ότι είναι πολύ σημαντικό να μιλάμε στα παιδιά με ειλικρίνεια, γιατί πολλές φορές καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε. Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει, στις παρουσιάσεις των βιβλίων της, όταν ρωτά τα παιδιά αν τους έχει συμβεί κάτι παρόμοιο ή αν έχουν ακούσει κάτι που να αφορά δύσκολες καταστάσεις που δεν ήξεραν πώς να τις διαχειριστούν, η ανταπόκρισή τους είναι συγκλονιστική.

«Ακούω ιστορίες που μερικές φορές με σοκάρουν. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται όταν κάτι δεν πάει καλά, είτε αφορά τα ίδια, είτε τους γύρω τους. Καταλαβαίνουν ότι υπάρχει κίνδυνος, αλλά δεν ξέρουν πάντα πώς να αντιδράσουν», λέει αναφέροντας περιπτώσεις στις οποίες παιδιά την πλησίασαν και της εκμυστηρεύτηκαν προσωπικές τους ιστορίες, «κάποιες που δεν είχαν μοιραστεί ποτέ με κανέναν. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να το πουν στη μαμά τους».

Τα παιδιά, εξηγεί, ζουν τη δική τους καθημερινότητα, η οποία δεν είναι μόνο γεμάτη χαρές, αλλά και μερικές φορές περιλαμβάνει δύσκολα συναισθήματα και καταστάσεις. «Όταν αρχίζω να μιλάω για όλα αυτά, βλέπω τα μάτια τους να λάμπουν και να με κοιτούν με τόση προσοχή, σαν να κρέμονται από τα χείλη μου. Αυτή η συζήτηση τα αφορά άμεσα, γιατί αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν ή να δουν στους φίλους τους. Θέλουν να μάθουν, να καταλάβουν, να είναι έτοιμα να προστατευτούν», τονίζει.

Είναι πραγματικά συγκινητικό, λέει η συγγραφέας, «να βλέπεις την ειλικρίνεια και την ανησυχία στα μάτια τους. Τόση επιθυμία για γνώση, τόσο ενδιαφέρον για τα ευαίσθητα αυτά θέματα. Αυτό αποδεικνύει ότι τα παιδιά διψούν για αυτή τη συζήτηση, για αυτή την ενημέρωση. Και είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται: Έναν χώρο για να εκφράσουν τους φόβους, τις απορίες και τις ανάγκες τους, να νιώσουν ότι δεν είναι μόνα τους, ότι έχουν τη δύναμη και το δικαίωμα να μιλούν και να ζητούν βοήθεια».

Για να διασφαλίσει ότι τα μηνύματα που περνάει μέσα από τα βιβλία της είναι σωστά και αποτελεσματικά, πάντα συμβουλεύεται ειδικούς, όπως λέει στο Pride.gr.« Ειδικά όταν πρόκειται για θέματα τόσο ευαίσθητα, όπως η αυτοπροστασία των παιδιών, η καθοδήγηση από ψυχολόγους και άλλους επαγγελματίες είναι απαραίτητη. Για κάθε βιβλίο που γράφω, έχω συνεργαστεί με ψυχολόγους και παιδαγωγούς για να βεβαιωθώ ότι τα μηνύματα που περνάω είναι κατάλληλα και ακριβή».

«Για το “Μην πας φωκάκι” συνεργάστηκα με τον ψυχολόγο και καθηγητή Νικόλα Κυπαρισσό από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Για τα βιβλία “Μίλα!” και “Η λευκή κορδέλα”, ήταν ο ψυχοθεραπευτής Γιώργος Στυλιαράς που με καθοδήγησε. Αυτοί οι ειδικοί βοηθούν να διασφαλίσουμε ότι το περιεχόμενο είναι θετικό, χρήσιμο και επιστημονικά τεκμηριωμένο, έτσι ώστε οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα», σημειώνει.

Εκτός από τους ψυχολόγους, Η Βασιλική Ρουμελιώτου έχει επίσης στήριξη από εκπαιδευτικούς και παιδαγωγούς. «Για το “Μην πας φωκάκι”, η Μαρίνα Βασιλειάδου, νηπιαγωγός και διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κύπρου, συνέβαλε με τη γνώση της στο παιδαγωγικό κομμάτι. Για το βιβλίο “Η λευκή κορδέλα”, η νηπιαγωγός Ελίνα Μαυροπούλου από το The Kids Society με βοήθησε να διαμορφώσουμε τις δραστηριότητες που είναι τόσο σημαντικές για την εκπαίδευση των παιδιών», προσθέτει.

Η συνεργασία δεν σταματά εδώ. «Φίλοι μουσικοί συμβάλλουν με τη μουσική τους, κάτι που κάνει τα βιβλία ακόμα πιο διαδραστικά και κατανοητά για τα παιδιά. Η μουσική είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο που βοηθά τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να κατανοήσουν καλύτερα τις καταστάσεις γύρω τους. Ο Νάσος Καββαθάς, που έγραψε το τραγούδι για το “Μην πας φωκάκι”, και ο Άρης Λαναρίδης που το μελοποίησε, έχουν συμβάλει σημαντικά σε αυτό το κομμάτι. Ο Νάσος έχει γράψει και το τραγούδι για το “Μίλα!”, δημιουργώντας μια μοναδική ατμόσφαιρα που ενισχύει το μήνυμα του βιβλίου», τονίζει η Βασιλική Ρουμελιώτου.

Για κάθε βιβλίο δουλεύει μια ομάδα μεγάλη και πολυδιάστατη, γιατί «θέλουμε να δημιουργήσουμε κάτι που να είναι ουσιαστικό, ολοκληρωμένο και χρήσιμο σε όλα τα επίπεδα», σημειώνει η συγγραφέας, κάνοντας αναφορά και στον Μάριο Μάζαρη, που είναι πιο γνωστός ως Schoolmarius, ο οποίος τής έχει επιτρέψει να ενσωματώσει δραστηριότητες από την πλατφόρμα του στο βιβλίο «Μίλα!», ενώ στο βιβλίο «Η λευκή κορδέλα», έγραψε τον επίλογο, δίνοντας μια ακόμη πιο προσωπική πινελιά στο έργο.

Δεν παραλείπει να σημειώσει και τη σημαντική συνεισφορά της ομάδας Genderhood στο παιδαγωγικό υλικό, αλλά και της Κατερίνας Μάλλιου, της Άσπας Τσαμαδή, του Χρόνη Γιαννικόπουλου και του Ηλία Κουρκούτα, κομμάτια της ψυχής των οποίων και του σπουδαίου έργου τους βρίσκονται στις σελίδες των βιβλίων της, ενώ εκφράζει και την ευγνωμοσύνη της για τον Εκδοτικό Οργανισμό Πάπυρο, που «με εμπιστεύεται κι επιμελείται τα βιβλία μου κάθε φορά με αισθητική και χαρακτήρα, κάνοντάς τα ακόμα πιο ξεχωριστά».

Μέσα από τα βιβλία της, η Βασιλική Ρουμελιώτου δεν προσφέρει μόνο μια ιστορία, αλλά και ένα εργαλείο για προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη. Κάθε λέξη, κάθε εικόνα, κάθε μήνυμα είναι μια ευκαιρία για το παιδί να μεγαλώσει, να καταλάβει τον κόσμο γύρω του και να τον αντιμετωπίσει με θάρρος, ευαισθησία και αντοχή. Και όλη αυτή η σοφία που περνά μέσα από τις σελίδες της, είναι το δώρο της στους μικρούς της αναγνώστες και στους ενήλικες που τα καθοδηγούν.

Η φωνή της Βασιλικής Ρουμελιώτου είναι μία φωνή που γεμίζει το κενό. Μία φωνή που δεν τρομάζει, αλλά ενδυναμώνει. Γιατί όταν μιλάμε με τρυφερότητα και κατανόηση, η επικοινωνία γίνεται γέφυρα που ενώνει. Και στην Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, αξίζει να θυμόμαστε ότι η πραγματική δύναμη της λέξης είναι αυτή που απελευθερώνει, που αγκαλιάζει και που προστατεύει.