Το να δεις ένα συγκρότημα ή έναν καλλιτέχνη που λατρεύεις, live, μπορεί να είναι μια υπερβατική εμπειρία. Αλλά το να φτάσεις εκεί, γίνεται εφιάλτης, επειδή η αξία του εισιτηρίου συχνά υπερβαίνει κατά πολύ τον προσωπικό σου προϋπολογισμό
Να δω live τους Oasis ή να πάω ταξίδι; Γιατί τα εισιτήρια των συναυλιών είναι πλέον πανάκριβα
Το να δεις ένα συγκρότημα ή έναν καλλιτέχνη που λατρεύεις, live, μπορεί να είναι μια υπερβατική εμπειρία. Αλλά το να φτάσεις εκεί, γίνεται εφιάλτης, επειδή η αξία του εισιτηρίου συχνά υπερβαίνει κατά πολύ τον προσωπικό σου προϋπολογισμό
Το να δεις ένα συγκρότημα ή έναν καλλιτέχνη που λατρεύεις, live, μπορεί να είναι μια υπερβατική εμπειρία. Αλλά το να φτάσεις εκεί, γίνεται εφιάλτης, επειδή η αξία του εισιτηρίου συχνά υπερβαίνει κατά πολύ τον προσωπικό σου προϋπολογισμό
Το να δεις ένα συγκρότημα ή έναν καλλιτέχνη που λατρεύεις, live, μπορεί να είναι μια υπερβατική εμπειρία. Αλλά το να φτάσεις εκεί, γίνεται εφιάλτης, επειδή η αξία του εισιτηρίου συχνά υπερβαίνει κατά πολύ τον προσωπικό σου προϋπολογισμό
Βρίσκεσαι μέσα σε ένα κατάμεστο στάδιο, περιτρυγιρισμένος από δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, με τους οποίους δεν γνωρίζεσαι, αλλά σας ενώνει η αγάπη για το ίδιο συγκρότημα, αυτό που βρίσκεται τώρα πάνω στη σκηνή και παίζει το αγαπημένο σου τραγούδι. Όλοι γύρω σου-κι εσύ μαζί- είναι σε έκσταση. Τραγουδάτε ουρλιάζοντας το ίδιο τραγούδι. Ανατριχιάζεις. Και είναι βέβαιο πως δεν θα ξεχάσεις ποτέ αυτή τη στιγμή και κυρίως την αίσθηση που την περιβάλλει. Αλλά πόσα είσαι διατεθειμένος να πληρώσεις για αυτό;
Το να δεις ένα συγκρότημα ή έναν καλλιτέχνη που λατρεύεις, live, μπορεί να είναι μια υπερβατική εμπειρία. Αλλά το να φτάσεις εκεί, γίνεται εφιάλτης, επειδή η αξία του εισιτηρίου συχνά υπερβαίνει κατά πολύ τον προσωπικό σου προϋπολογισμό.
Δεν ήταν όμως πάντα έτσι… Παλιότερα, και όχι πολύ παλιά, αλλά το 2009 για παράδειγμα, μπορούσες να δεις τους Oasis στη συναυλία τους στο Γουέμπλει, πληρώνοντας εισιτήριο 44,04 λιρών.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, αν θέλεις να δεις το ίδιο συγκρότημα το καλοκαίρι του 2025, θα χρειαστείς 150 λίρες. Το εισιτήριο κοστίζει κάτι παραπάνω από τα τριπλά σε σχέση με 15 χρόνια πριν. Σύμφωνα με το BBC, με βάση την παλιά τιμή του εισιτηρίου προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό, το νέο εισιτήριο θα έπρεπε να κοστίζει 68 λίρες.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά ορισμένοι fans χρεώθηκαν εκατοντάδες λίρες παραπάνω από την ονομαστική αξία των εισιτηρίων, αφού η λεγόμενη «δυναμική τιμολόγηση» αύξησε το κόστος, ως απάντηση στην υψηλή ζήτηση.
Οι fans της Μεγάλης Βρετανίας κατέληξαν να πληρώνουν τεράστια ποσά για να εξασφαλίσουν εισιτήρια λόγω της μεγάλης ζήτησης και -δικαίως-εξοργίστηκαν όταν έμαθαν ότι το μοντέλο δυναμικής τιμολόγησης δεν θα ισχύσει για τα εισιτήρια της περιοδείας στις ΗΠΑ. Πολλοί μιλούν για εξαπάτηση, ενώ άλλοι ζητούν να τους επιστραφεί η διαφορά στην τιμή, σύμφωνα με την Metro.
Αλλά οι Oasis δεν είναι οι μόνοι. Αν έχεις μπει σε δημοφιλείς πλατφόρμες εισιτηρίων, θα έχεις παρατηρήσει ότι το κόστος για να παρακολουθήσεις live μουσική έχει εκτοξευθεί στα ύψη.
Οι τιμές των εισιτηρίων εκτοξεύτηκαν κατά 23% πέρυσι, έχοντας ήδη αυξηθεί κατά 19% από την εποχή της πανδημίας. Το να πας σε μια συναυλία μπορεί να κοστίσει το ίδιο ποσό με το να κάνεις διακοπές, και οι τιμές μόνο αυξάνονται.
Στο πιο ακραίο άκρο της κλίμακας, η Madonna χρέωνε 1.306,75 λίρες για τα εισιτήρια VIP στην περιοδεία της Celebration- και η Beyoncé προσέφερε στους θαυμαστές της την ευκαιρία να καθίσουν στη σκηνή των συναυλιών της Renaissance στην τιμή ευκαιρίας των 2.400 λιρών.
Συνολικά, η μέση τιμή του εισιτηρίου για τις 100 κορυφαίες περιοδείες σε όλο τον κόσμο ήταν 101 λίρες πέρυσι, από 82 λίρες το 2022, σύμφωνα με το Pollstar, μια έκδοση που παρακολουθεί τη βιομηχανία συναυλιών.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 51% των ανθρώπων δηλώνουν ότι οι υψηλές τιμές τους εμπόδισαν να πάνε σε συναυλίες τουλάχιστον μία φορά τα τελευταία πέντε χρόνια. Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 16 έως 34 ετών, τα δύο τρίτα των επισκεπτών συναυλιών δηλώνουν ότι έχουν μειώσει τον αριθμό των συναυλιών που παρακολουθούν. Αλλά παρ’ όλα αυτά, οι περιοδείες με τα πανάκριβα εισιτήρια συνεχίζουν να εξαντλούνται – αλλά μόνο για τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες.
Και φυσικά δεν αναφερόμαστε στις περιπτώσεις μαύρης αγοράς ή μεταπώλησης εισιτηρίων, όπως έγινε με τη συναυλία των Coldplay στην Ινδία, όπου σύμφωνα με το CNN οι τιμές των εισιτηρίων έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη, αγγίζοντας τα 11.000 δολάρια, κάτι που πλέον ερευνά η αστυνομία.
Περίοδος παχιών αγελάδων
Οι τιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούν να είναι χαμηλότερες από εκείνες των ΗΠΑ, αλλά, όπως δήλωσε στο BBC ο ειδικός σε θέματα εισιτηρίων Reg Walker, «ό,τι συμβαίνει εκεί συμβαίνει και εδώ πέντε έως δέκα χρόνια αργότερα».
Γιατί λοιπόν το κόστος έχει εκτοξευθεί στα ύψη;
Αν η πρώτη σου σκέψη ήταν «απληστία», τότε σίγουρα αυτό είναι ένα μέρος της εξήγησης.
«Δεν είναι κερδοσκοπία να σκεφτεί κανείς ότι ορισμένοι καλλιτέχνες θέλουν να βγάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα», λέει ο Gideon Gottfried, ο Ευρωπαίος συντάκτης του Pollstar.
Ένας μουσικός που ήταν αισιόδοξος για τις αυξήσεις των τιμών είναι ο Bruce Springsteen.
Οι fans θορυβήθηκαν όταν ορισμένες θέσεις για την περιοδεία του στις ΗΠΑ το 2023 κοστολογήθηκαν μέχρι και 5.000 δολάρια, χάρη στη δυναμική τιμολόγηση της πλατφόρμας που διέθετε τα εισιτήρια.
Μιλώντας στο Rolling Stone, ο Springsteen υποστήριξε ότι τα περισσότερα εισιτήρια ήταν σε «προσιτή τιμή», αλλά βαρέθηκε τους πλανόδιους πωλητές να βγάζουν χρήματα από την πλάτη του, οπότε επέλεξε να προσαρμοστεί στις τιμές τους.
«Σκέφτηκα γιατί να μην πάνε αυτά τα λεφτά στους τύπους που θα είναι εκεί πάνω και θα ιδρώνουν τρεις ώρες τη νύχτα γι’ αυτό;», είπε.
Ο αστέρας των Kiss Gene Simmons υπερασπίστηκε επίσης το σύστημα.
«Όποια και αν είναι η τιμολόγηση, όλα είναι ακαδημαϊκά», δήλωσε στο Forbes. «Κάποιος κάθεται σε ένα δωμάτιο και προσπαθεί να υπολογίσει πόσο μακριά μπορεί να τεντωθεί το λαστιχάκι. Και αν δεν πουλάς εισιτήρια, μάντεψε τι συμβαίνει; Η τιμή πέφτει. Καπιταλισμός! Ψηφίστε με [τα] χρήματά σας», κατέληξε. «Δεν σας αρέσει η τιμολόγηση των εισιτηρίων; Μην αγοράσετε εισιτήριο».
Ο Springsteen και ο Simmons βρίσκονται σε… καλή παρέα. Άλλοι καλλιτέχνες που έχουν υιοθετήσει τη δυναμική τιμολόγηση είναι οι Coldplay, ο Harry Styles, η Olivia Rodrigo και η Taylor Swift (αν και η Swift την εγκατέλειψε για την Eras tour μετά από σημαντικές αντιδράσεις των fans, ενώ οι Coldplay ανακοίνωσαν ότι οι τιμές της περιοδείας τους το 2025 θα είναι «σταθερές στη διαφημισμένη τιμή»).
Μετά την πανωλεθρία των Oasis, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Kιρ Στάρμερ υποσχέθηκε να πάρει «στα χέρια του» την κατάσταση και «να διασφαλίσει ότι τα εισιτήρια είναι διαθέσιμα σε τιμή που οι άνθρωποι μπορούν πραγματικά να αντέξουν οικονομικά».
Αλλά ίσως να μην είναι τόσο απλό…
Εκτός από το δέλεαρ της μεγάλης αμοιβής, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι καλλιτέχνες χρεώνουν περισσότερα.
Ορισμένοι προσπαθούν να καταπολεμήσουν τον αντίκτυπο του streaming – η πλειοψηφία των μουσικών κερδίζει μόλις το 5% του εισοδήματός της από το streaming, μια απότομη μείωση σε σχέση με τα χρόνια που το βινύλιο και το CD ήταν ο βασιλιάς.
Άλλοι ανησυχούν για τη διαχρονικότητά τους, σε μια εποχή όπου ολόκληρες καριέρες μπορούν να μετρηθούν στο διάστημα ενός trend του TikTok.
«Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι στο καλό συμβαίνει, και πώς θα εξελιχθεί η οικονομία και ποια θα είναι η επόμενη κρίση», λέει ο Gottfried, «οπότε ορισμένοι καλλιτέχνες προσπαθούν να αρμέξουν την αγελάδα όσο το δυνατόν περισσότερο, όσο αυτό είναι ακόμα δυνατό».
Δεν σκέφτονται όλοι έτσι. Το αστέρι της punk-pop Yungblud διοργάνωσε το δικό του φεστιβάλ στο Milton Keynes αυτόν τον Αύγουστο, καθορίζοντας τις τιμές στις 49,50 λίρες.
Αναγκάστηκε να αναλάβει δράση αφού παρατήρησε αδιάθετα εισιτήρια στην περιοδεία του σε αρένα στις ΗΠΑ πέρυσι.
«Πεντακόσιες θέσεις ήταν εντελώς άδειες επειδή κόστιζε 200 δολάρια το εισιτήριο», δήλωσε στο Music Week. «Είχα 1.000 παιδιά έξω από τον χώρο που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να μπουν και είπα: «Κάτι πρέπει να αλλάξει εδώ»».
Αλλά το φεστιβάλ δεν πήγε εντελώς σύμφωνα με το σχέδιο. Τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας μετά από ένα περιστατικό μαχαιρώματος στο Milton Keynes το προηγούμενο Σαββατοκύριακο οδήγησαν σε καθυστερήσεις έως και τριών ωρών για τους fans που περίμεναν να μπουν στον χώρο. Καθώς οι θερμοκρασίες ανέβηκαν πάνω από τους 30 βαθμούς Κελσίου, κάποιοι λιποθύμησαν στην ουρά. Άλλοι τα παράτησαν και πήγαν στα σπίτια τους.
Τα εισιτήρια με υψηλότερη τιμή θα μπορούσαν να πληρώσουν για επιπλέον προσωπικό ασφαλείας και να μειώσουν αυτές τις πιέσεις – γεγονός που καταδεικνύει τη λεπτή ισορροπία που πρέπει να επιτευχθεί κατά τον καθορισμό των τιμών.
Παρόλα αυτά, ο Yungblud δεν είναι ο μόνος που προσπαθεί να πετύχει μια δίκαιη συμφωνία για τους επισκέπτες των συναυλιών.
Ο Paul Heaton καθόρισε τις τιμές για την επερχόμενη περιοδεία του στις 35 λίρες. Η pop star Caity Baser καθόρισε τις συναυλίες της το 2023 σε μόλις 11 λίρες για να βοηθήσει τους θαυμαστές της που βρίσκονται σε οικονομική στενότητα.
Αλλά αυτοί οι καλλιτέχνες δεν χρειάζονται μεγάλες παραγωγές γεμάτες πυροτεχνήματα και βιντεοοθόνες jumbotron.
Για τους καλλιτέχνες που το κάνουν, το κόστος των περιοδειών έχει αυξηθεί μετά την πανδημία.
Ακολουθούν μερικά μόνο παραδείγματα:
- Μεταφορά: Είτε βρίσκεσαι σε μίνι βαν είτε σε ιδιωτικό τζετ, το ταξίδι κοστίζει περισσότερο στις μέρες μας. Οι τιμές των καυσίμων έχουν αυξηθεί κατά 20% από το 2019 και η έλλειψη οδηγών μετά το Brexit σημαίνει ότι τα έμπειρα πληρώματα μπορούν να χρεώσουν ένα premium.
- Κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων: Μια περιοδεία δεν αφορά μόνο τη μετακίνηση ατόμων – για μεγάλες συναυλίες σε αρένες και στάδια, πρέπει να μεταφερθεί και η σκηνή. Σύμφωνα με την pop star Lorde, το κόστος μεταφοράς της σκηνής της σε όλο τον κόσμο αυξήθηκε έως και 300% μετά τον Covid. Και η εταιρεία logistics Freightwaves λέει ότι το κόστος ασφάλισης ενός φορτηγού μπορεί να φτάσει τα 5 εκατ. δολάρια (3,8 εκατ. λίρες). Η περιοδεία Eras της Taylor Swift απαιτεί έως και 50 φορτηγά, οπότε κάνε τους υπολογισμούς.
- Catering: Όλοι μας έχουμε δει τους λογαριασμούς τροφίμων να αυξάνονται, και οι καλλιτέχνες που περιοδεύουν δεν αποτελούν εξαίρεση. Όταν έχεις εκατοντάδες στόματα να ταΐσεις, τα έξοδα αυξάνονται.
- Εξοπλισμός σκηνής: Από ηχοσυστήματα μέχρι φωτιστικά, το κόστος ενοικίασης του εξοπλισμού περιοδείας έχει αυξηθεί κατά 15-20%. Και με περισσότερες περιοδείες στο δρόμο, ο εξοπλισμός είναι υπεράριθμος – γεγονός που μπορεί να ανεβάσει τις τιμές ακόμη περισσότερο.
- Διαμονή: Τα ξενοδοχεία και η διαμονή αποτελούν ένα σημαντικό κόστος. Η περιοδεία Renaissance Tour της Beyoncé, για παράδειγμα, είχε περισσότερα από 300 άτομα στο δρόμο κάθε φορά. Με τις τιμές των ξενοδοχείων να έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια, αυτό προσθέτει άλλη μια επιβάρυνση στα οικονομικά της περιοδείας.
«Έχουμε δει projects όπου το κόστος των γενικών εξόδων έχει αυξηθεί έως και 35-40%», λέει ο Stuart Galbraith, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διοργάνωσης συναυλιών Kilimanjaro Live, «και η μόνη μορφή εσόδων που έρχεται να καλύψει όλα αυτά είναι τα χρήματα των εισιτηρίων».
Ακόμη και όταν οι τιμές ανεβαίνουν, τα περιθώρια κέρδους είναι ελάχιστα, σύμφωνα με τον Stephan Thanscheidt, διευθύνοντα σύμβουλο της FKP Scorpio, η οποία διοργανώνει περισσότερα από 20 ευρωπαϊκά φεστιβάλ, καθώς και περιοδείες του Ed Sheeran, των Rolling Stones και των Foo Fighters.
«Το κόστος που σχετίζεται με τις παραγωγές μας έχει διπλασιαστεί ή τριπλασιαστεί [αλλά] δεν μπορούμε και δεν θα το αντισταθμίσουμε αυτό τριπλασιάζοντας τις τιμές των εισιτηρίων», δήλωσε πέρυσι στο Pollstar.
Αυτό σημαίνει ότι το μερίδιο του καλλιτέχνη στο box office – περίπου το 56% των χρημάτων που πληρώνεις – πηγαίνει όλο και περισσότερο στο κόστος παραγωγής, όχι στα κέρδη.
Η πίεση είναι ιδιαίτερα έντονη για τους διοργανωτές φεστιβάλ του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίοι έχουν επίσης πληγεί από την απαγόρευση του «κόκκινου ντίζελ», ενός καυσίμου βαμμένου με κόκκινη χρωστική, το οποίο χρησιμοποιούσαν προηγουμένως για την τροφοδοσία των γεννητριών και των βαρέων οχημάτων που απαιτούνταν για την κατασκευή των χώρων των φεστιβάλ.
Η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος της δέσμευσης του Ηνωμένου Βασιλείου να μειώσει τα αέρια του θερμοκηπίου και σήμαινε ότι ορισμένοι διοργανωτές έπρεπε ξαφνικά να πληρώσουν υψηλότερο συντελεστή φορολογίας καυσίμων από τον Απρίλιο του 2022 – μια μεγάλη αύξηση κατά 46 πένες ανά λίτρο.
Από τότε, το μέσο κόστος ενός εισιτηρίου για ένα φεστιβάλ στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει εκτοξευθεί κατά 22%. Σε συνδυασμό με άλλα αυξανόμενα κόστη, περισσότερα από 50 φεστιβάλ έκαναν παύση ή έκλεισαν εντελώς αυτό το καλοκαίρι.
Εξωφρενικά χρήματα
Ωστόσο, οι ίδιοι κανόνες δεν ισχύουν για όλους.
Τα μεγαλύτερα ονόματα μπορεί να ξεφεύγουν με τη χρέωση εκατοντάδων λιρών ανά συναυλία, αλλά «οι πιο αδύναμες περιοδείες δέχονται μεγαλύτερη πίεση», λέει ο Galbraith.
Με άλλα λόγια, με τη συνεχή συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματός τους, οι fans περιορίζουν τις εμπειρίες που δεν φαίνονται μοναδικές ή απαραίτητες.
«Ανταγωνιζόμαστε σε μια αγορά που δεν είναι μόνο από συναυλία σε συναυλία», λέει ο Galbraith. «Είναι επίσης, αν έχουμε αξία για τα χρήματά μας σε σχέση με ένα εστιατόριο. Είμαστε value for money σε σχέση με ένα μίνι ταξίδι; Έτσι, κάθε περιοδεία πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο οικονομικά αποδοτική γίνεται».
Υπάρχουν κάποια σημάδια ότι έχουμε φτάσει στο αποκορύφωμα. Η Jennifer Lopez και οι Black Keys ακύρωσαν και οι δύο τις πρόσφατες περιοδείες τους σε αρένες των ΗΠΑ, αφού οι θαυμαστές τους έδειξαν απογοήτευση για τις μέσες τιμές των 150 δολαρίων. Και τα πιο ακριβά εισιτήρια για την περιοδεία της Billie Eilish στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2025 (398 λίρες, εκ των οποίων οι 151 λίρες πηγαίνουν σε τοπικές φιλανθρωπικές οργανώσεις) είναι ακόμη διαθέσιμα, μήνες μετά την έναρξη της πώλησής τους.
Είναι δύσκολο να πει κανείς αν αυτό θα αλλάξει.
«Ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν έχετε δει αξιοσημείωτη πτώση [στις πωλήσεις], παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι δυσκολεύονται οικονομικά, είναι ότι το να βλέπει κανείς τον αγαπημένο του καλλιτέχνη σημαίνει τόσα πολλά γι’ αυτόν που παίρνει παράλογες αποφάσεις.
Οποιαδήποτε αγορά θα στρεβλωθεί από ανθρώπους που λαμβάνουν παράλογες αποφάσεις. Μπορεί να είναι μια όμορφη απόφαση γι’ αυτούς, αλλά είναι επίσης μια παράλογη απόφαση, επειδή τα συναισθήματά τους και η λατρεία τους θα τους κάνουν να πληρώσουν εξωφρενικά χρήματα», εξηγεί ο Gottfried.
