Περισσότερες ομάδες, περισσότερα παιχνίδια, περισσότερες πτήσεις. Την επόμενη σεζόν οι ευρωπαϊκές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις πρόκειται να διευρυνθούν, με έξτρα 177 αγώνες στο καλεντάρι των τριών μεγάλων διοργανώσεων της UEFA, το Champions League, το Europa League και το Conference League.

Το διευρυμένο πρόγραμμα των αγώνων θα μπορούσε να οδηγήσει τις ομάδες και τους φιλάθλους, να διανύσουν περίπου δύο δισεκατομμύρια αεροπορικά μίλια κατά τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου 2024-2025. Η αντίστοιχη απόσταση για τη σεζόν 2022-2023 ήταν 1,5 δισ. αεροπορικά μίλια.

Τα προβλεπόμενα στοιχεία για την επόμενη σεζόν, ισοδυναμούν με περισσότερα από 4.000 ταξίδια μετ’ επιστροφής στη Σελήνη και θα είχαν ως αποτέλεσμα την έκλυση σχεδόν μισού εκατομμυρίου τόνων αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Αλλά πώς συμβαδίζει αυτό με τη δέσμευση της UEFA να μειώσει τις επιπτώσεις της στο κλίμα; Και τι μπορεί να γίνει;

Ο πρώην επικεφαλής του τμήματος κοινωνικής ευθύνης της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, Patrick Gasser, πρότεινε στη διοργανώτρια Αρχή να σταματήσει να εκδίδει εισιτήρια στους φιλοξενούμενους οπαδούς για τους αγώνες του Champions League, του Europa League και του Europa Conference League για να συμβάλει στη μείωση του αποτυπώματος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Τι λένε οι αριθμοί

Οι αναλυτές του BBC Sport εκπόνησαν μία μελέτη για τη βιωσιμότητα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Εξέτασαν λοιπόν τις πτήσεις που θα χρειαστούν για τις μετακινήσεις τους οι ομάδες και οι φιλοξενούμενοι οπαδοί, που υπολογίστηκαν με βάση την ελάχιστη κατανομή του 5% της χωρητικότητας των γηπέδων από την UEFA.

Από την εξίσωση αποκλείστηκε κάθε ταξίδι απόστασης μικρότερης των 150 μιλίων, παρ’ όλο που κάποιοι φίλαθλοι θα κάνουν μικρότερα ταξίδια με τρένο. Με το μέσο ταξίδι να έχει μήκος σχεδόν 1.000 μίλια, τα σιδηροδρομικά ταξίδια εντός του δείγματος θα είναι πιθανότατα ένα πολύ μικρό ποσοστό.

Το BBC Sport ζήτησε πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των οπαδών που ταξιδεύουν με τρένο, αλλά η UEFA επιβεβαίωσε ότι αυτού του είδους τα στοιχεία δεν ήταν διαθέσιμα.

Το πραγματικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του επόμενου έτους για το Champions League, το Europa League και το Conference League θα είναι πιθανότατα σημαντικά υψηλότερο από αυτές τις προβλέψεις, μόλις συνυπολογιστούν οι εκπομπές ρύπων και από τις τοπικές μετακινήσεις των 18 εκατομμυρίων εγχώριων φιλάθλων.

News Η Γη πεθαίνει: «Καμπανάκι» από επιστήμονες

Αυτό το αποτύπωμα θα περιλαμβάνει επίσης τις εκπομπές από τη λειτουργία των γηπέδων και τα ταξίδια των αξιωματούχων της UEFA και των εκπροσώπων των μέσων ενημέρωσης, καθώς και τη χρήση λιγότερο βιώσιμων μορφών αεροπορικών ταξιδιών, όπως οι πτήσεις business class και οι ιδιωτικές πτήσεις charter, όπως και τυχόν πρόσθετοι φίλαθλοι που ταξιδεύουν επιπλέον του 5% ή από χώρες εκτός Ευρώπης. Η μελέτη του BBC έκανε τους υπολογισμούς με βάση ταξίδια οικονομικής θέσης σε προγραμματισμένες πτήσεις αεροπορικών εταιρειών.

Η διεύρυνση του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου σε αριθμούς

• Αεροπορικά μίλια για τους αγώνες το 2022-23: 1,498,104
• Συνδυασμός αεροπορικών μιλίων για ομάδες και φιλάθλους το 2022-23: 1,524,586,342
• Εκπομπές ρύπων από ταξίδια ομάδων και φιλάθλων το 2022-23: 368.388 τόνοι CO2e*
• Προβλεπόμενα αεροπορικά μίλια για τους αγώνες το 2024-25: 1.953.062 μίλια
• Προβλεπόμενος συνδυασμός αεροπορικών μιλίων για ταξίδια οπαδών/ομάδων το 2024-25: 1.987.586.743 μίλια
• Προβλεπόμενες εκπομπές ρύπων για το 2024-25 από ταξίδια ομάδων και φιλάθλων: 480.417 τόνοι CO2e*

Μεθοδολογία: Η ομάδα του BBC για τον υπολογισμό των αεροπορικών μιλίων σε δύο σεζόν έκανε συγκεκριμένες υποθέσεις, δηλαδή ότι οι ομάδες θα πετούσαν από το πλησιέστερο αεροδρόμιο στο γήπεδο, ότι ταξίδια μικρότερα των 150 μιλίων δεν θα γίνονταν αεροπορικώς και ότι όλοι θα πετούσαν στην οικονομική θέση, με προγραμματισμένο δρομολόγιο αεροπορικής εταιρείας. Ακόμη, τα στοιχεία για τον αριθμό των αγώνων και των φιλάθλων που χρησιμοποιήθηκαν, δόθηκαν από την UEFA.

*Το CO2e είναι μία μονάδα που χρησιμοποιείται για να εκφράσει το αποτύπωμα άνθρακα όλων των αερίων του θερμοκηπίου μαζί, σαν να εκπέμπονταν όλα μαζί ως διοξείδιο του άνθρακα.

Διαβασε ακομα

Κλιματική αλλαγή: Πώς η υπερθέρμανση του πλανήτη μάς επηρεάζει (σχεδόν) όλους

Οι ποδοσφαιριστές αντιδρούν

Η διεύρυνση της επόμενης σεζόν έρχεται μόλις τρία χρόνια μετά την προσθήκη επιπλέον 63 αγώνων με την εισαγωγή του Conference League.

Η UEFA πρόσθεσε επίσης το Nations League– που διεξάγεται ανά διετία- στο διεθνές ημερολόγιό της το 2018, επιπλέον του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος που διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια. Το EURO των ανδρών το 2020 διεξήχθη σε 11 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

«Η διεύρυνση του τουρνουά, φαίνεται να είναι απληστία»

Ο David Wheeler, ο εκπρόσωπος της Ένωσης Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών για θέματα βιωσιμότητας, κατηγόρησε την UEFA για παράβαση καθήκοντος, όσον αφορά τις επιπτώσεις της στο κλίμα.

«Δεν πρωτοστατούν σε αυτό, δεν είναι ξεχωριστοί από την κοινωνία. Ό,τι κάνουν έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον», δήλωσε ο μέσος των Wycombe Wanderers.

«Η συμπεριφορά τους υποδηλώνει ότι νομίζουν ότι είναι υπεράνω. Σχεδόν δίνει το ελεύθερο στους συλλόγους, ή ακόμα και σε οποιονδήποτε στην κοινωνία, ότι μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Αντί να είναι μία θετική δύναμη για το καλό, επιδεινώνουν το πρόβλημα και μας ωθούν προς μία πολύ σοβαρή κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για το κλίμα. Πολλά από αυτά, όπως η διεύρυνση του τουρνουά, φαίνεται να είναι απληστία. Αυτοί οι οργανισμοί και πολλοί σύλλογοι θέλουν να βγάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα, ανεξάρτητα από το κακό που προκαλείται».

Υπέρ της πράσινης μετάβασης και το γυναικείο ποδόσφαιρο

Η UEFA έχει επίσης μια στρατηγική ανάπτυξης για το γυναικείο ποδόσφαιρο, αλλά η Δανή μεσοεπιθετικός Sofie Junge Pedersen, λέει ότι η κλιματική αλλαγή πρέπει να αποτελέσει βασική προτεραιότητα, δεδομένου ότι υπάρχουν ήδη «ερωτήματα σχετικά με τις αναφερόμενες εκπομπές ρύπων, τόσο τις τρέχουσες όσο και τις παλαιότερες».

«Δεν υπάρχουν δικαιολογίες για την UEFA να μην είναι πολύ ενεργή στην πράσινη μετάβαση και να μην ανταποκριθεί στους στόχους της. Υπάρχουν τόσα πολλά χρήματα στη βιομηχανία του ποδοσφαίρου», δήλωσε η Pedersen.

«Κατά τη γνώμη μου, η UEFA πρέπει να δαπανήσει πολύ περισσότερο από τον προϋπολογισμό της για την πράσινη μετάβαση, για το καλό του πλανήτη μας και των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να παίζουν ποδόσφαιρο σε όλο τον κόσμο. Οι παίκτες του συλλόγου μου και των εθνικών ομάδων στους οποίους έχω μιλήσει για αυτή την ιδέα, έχουν δείξει τεράστια υποστήριξη σε αυτό. Καλύτερα να βοηθήσεις στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, παρά να βάλεις λίγα περισσότερα χρήματα στην τσέπη σου».

Η απάντηση της UEFA

Εκπρόσωπος της UEFA δήλωσε στο BBC Sport ότι η απόφαση για την επέκταση των ευρωπαϊκών διοργανώσεων προέκυψε μετά από «μία εκτεταμένη διαδικασία διαβούλευσης κατά την οποία ακούστηκαν οι ιδέες των φιλάθλων, των παικτών, των προπονητών, των εθνικών ενώσεων, των συλλόγων και των εθνικών πρωταθλημάτων».

«Η νέα μορφή θα μας βοηθήσει να βελτιώσουμε την ανταγωνιστική ισορροπία και να δημιουργήσουμε σταθερά έσοδα για τους συλλόγους, τα πρωταθλήματα και το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο σε ολόκληρη την ήπειρό μας», ανέφερε η δήλωση της UEFA.

Τα ταξίδια δημιουργούν το μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα γύρω από τον αθλητισμό

Σε κανένα άλλο άθλημα οι οπαδοί δεν ταξιδεύουν τόσο τακτικά και σε τόσο μεγάλους αριθμούς όσο στο ποδόσφαιρο και η μελέτη του BBC επικεντρώθηκε στα ταξίδια των οπαδών, ως τον μεγαλύτερο μεμονωμένο παράγοντα που συμβάλλει στις εκπομπές ρύπων, με εκτιμήσεις που υποδηλώνουν ότι συμβάλλει κατά 80% ή και περισσότερο. Το γεγονός αυτό ενισχύεται σημαντικά, όταν μεγάλο μέρος των ταξιδιών γίνεται αεροπορικώς.

Ο Gasser, ο οποίος εργάστηκε στην UEFA για 22 χρόνια, πρότεινε ότι το διοικητικό όργανο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου δεν θα πρέπει να απαιτεί από τους συλλόγους να προσφέρουν εισιτήρια στους φιλοξενούμενους οπαδούς, όπως κάνουν σήμερα – σε ποσοστό τουλάχιστον 5% της χωρητικότητας του γηπέδου- ή να προχωρήσει ακόμη περισσότερο και να επαναφέρει τους περιορισμούς για τους ταξιδιώτες οπαδούς, που υπήρχαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19.

«Θα είχε ένα επιπλέον όφελος, όσον αφορά όλα τα μέτρα ασφαλείας που πρέπει να λαμβάνονται στις διοργανώτριες πόλεις όταν φτάνουν οι ομάδες», δήλωσε και πρόσθεσε: «Γνωρίζουμε ότι τα ταξίδια δημιουργούν το μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα στο ποδόσφαιρο ή γύρω από αυτό. Θα έκανα μία εξαίρεση για τους τελικούς. Νομίζω ότι πρέπει να εξετάσουμε τη θεμελιώδη αλλαγή συμπεριφοράς και αυτός θα ήταν ένας καλός τρόπος για να ξεκινήσουμε».

«Αν το κλίμα καταρρεύσει, θα υποφέρουμε όλοι»

Ο Gasser δήλωσε ότι η ιδέα είχε συζητηθεί «σε επίπεδο εκτελεστικής επιτροπής», αλλά δεν εγκρίθηκε, ούτε προωθήθηκε «απ’ όσο μπορώ να δω». Ο ίδιος παραδέχεται ότι η κίνηση αυτή θα ήταν αντιδημοφιλής για ορισμένους οπαδούς, αλλά υποστηρίζει ότι ο πρωτοφανής χαρακτήρας της κλιματικής κρίσης απαιτεί τέτοια μέτρα.

Η UEFA δήλωσε ότι δεν έχει καταγράψει καμία τέτοια πρόταση.

«Νομίζω ότι αν είστε σοβαροί για τη βιωσιμότητα και τη βιώσιμη συμβολή μας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αυτό θα ήταν ένα από τα μέτρα που θα έπρεπε να εφαρμόσετε», δήλωσε ο Gasser.

Διαβασε ακομα

CNN: Αυτή είναι η αλήθεια για την κλιματική κρίση

«Προφανώς, αυτό δεν θα ενθουσιάσει τους οπαδούς. Αλλά ως παγκόσμια κοινωνία πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε θεμελιώδεις αλλαγές στη συμπεριφορά μας. Ένα από τα επιχειρήματα εναντίον αυτή της πρότασης, θα ήταν ότι θα χάνατε λίγο την ατμόσφαιρα στο γήπεδο. Αλλά για χάρη του κλίματος… αν δούμε το περασμένο καλοκαίρι, όλες τις πυρκαγιές, τις διάφορες καταστροφές, αρχίζει να έχει αντίκτυπο. Αν το κλίμα καταρρεύσει, θα υποφέρουμε όλοι».

Η UEFA δήλωσε ότι «θα παρακολουθεί στενά την εξέλιξη των διοργανώσεων και θα εφαρμόσει μία ολοκληρωμένη προσέγγιση αξιολόγησης, που θα εξετάζει τόσο τις θετικές, όσο και τις αρνητικές επιπτώσεις που δημιουργούνται μέσω των νέων διοργανώσεων».

Τι συμβαίνει με τα ταξίδια των ομάδων

Ενώ οι πτήσεις των φιλάθλων συμβάλλουν στις μεγαλύτερες συνολικές εκπομπές στο αποτύπωμα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος ανά επιβάτη των ταξιδιών των συλλόγων είναι πολύ μεγαλύτερος, λόγω της χρήσης ιδιωτικών αεροσκαφών charter. Τα ταξίδια αυτά έχουν σημαντικά υψηλότερο αποτύπωμα από ό,τι τα προγραμματισμένα δρομολόγια.

Το BBC Sport έκανε ξεχωριστή έρευνα για τις εγχώριες ιδιωτικές πτήσεις charter που χρησιμοποιούν οι σύλλογοι της Premier League και για τις λεπτομέρειες των «positioning flights», των πτήσεων δηλαδή κατά τις οποίες σχεδόν άδεια αεροπλάνα πετούν προς αεροδρόμια που εξυπηρετούν τους συλλόγους, απ’ άκρη σ’ άκρη του Ηνωμένου Βασιλείου, προκειμένου στη συνέχεια να μεταφέρουν παίκτες και προσωπικό σε τοποθεσίες αγώνων.

Εξετάστηκαν επίσης τα παιχνίδια της νοκ-άουτ φάσης του περσινού Champions League για να διαπιστωθεί αν οι ιδιωτικές πτήσεις τσάρτερ και οι positioning flights χρησιμοποιούνταν σε παρόμοια επίπεδα, σε μεγαλύτερες αποστάσεις στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Το BBC Sport διαπίστωσε ότι οι φιλοξενούμενες ομάδες ναύλωσαν πτήση σε 26 από τους 29 αγώνες. Μία αξιοσημείωτη εξαίρεση ήταν ο ημιτελικός μεταξύ της Ίντερ και της Μίλαν που έγινε στο Μιλάνο, πόλη στην οποία έχουν την έδρα τους και οι δύο ιταλικές ομάδες.

Από αυτές τις 26 πτήσεις, εντοπίστηκαν στοιχεία για 17 positioning flights. Τέσσερις από αυτές διαρκούσαν περισσότερο από μία ώρα και δύο πάνω από δύο ώρες, με ένα αεροπλάνο να πετάει δύο ώρες και 48 λεπτά, για να μεταφέρει στη συνέχεια μία ομάδα, για μόλις μία ώρα και 49 λεπτά.

Ο τρόπος με τον οποίο οι ομάδες επιλέγουν να ταξιδεύουν είναι θέμα των συλλόγων και όχι της UEFA, αλλά ο πιο συχνά αναφερόμενος λόγος για τη χρήση ιδιωτικών charter είναι η υπερπληθώρα των αγώνων, η οποία δεν είναι ένα θέμα που οι σύλλογοι έχουν υπό τον έλεγχό τους και μόνο θα αυξηθεί με την διεύρυνση των τουρνουά.

Η UEFA δίνει εντολή για την πώληση εισιτηρίων εκτός έδρας, αλλά δήλωσε στο BBC Sport ότι δεν έχει «κανένα λειτουργικό έλεγχο επί των ταξιδιών των ομάδων και των εισιτηρίων».

«Τα δεδομένα για τα ταξίδια βρίσκονται στα χέρια κάθε συλλόγου και απ’ όσο γνωρίζουμε δεν υπάρχει κανένα εργαλείο που να εξετάζει τη συσσώρευση και την ανάλυση αυτών των ζητημάτων», πρόσθεσε.

Αυτό δεν είναι απλά ένα ταξίδι της UEFA, είναι ένα ταξίδι του ποδοσφαίρου

Η UEFA έχει υπογράψει το Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τον Αθλητισμό για τη Δράση για το Κλίμα, το οποίο απαιτεί να μειώσει στο μισό τις εκπομπές μέχρι το 2030 και να επιτύχει καθαρό μηδενισμό μέχρι το 2040.

Για το EURO 2024 που θα διεξαχθεί το καλοκαίρι στη Γερμανία, η UEFA επενδύει 32 εκατομμύρια ευρώ σε πρωτοβουλίες βιωσιμότητας. Αυτό περιλαμβάνει ένα μειωμένο εισιτήριο στην προκαθορισμένη τιμή των 29 ευρώ για τους γερμανικούς σιδηροδρόμους (Deutsche Bahn) και εισιτήρια 36 ωρών για τις τοπικές συγκοινωνίες γύρω από τα γήπεδα που θα διεξαχθούν οι αγώνες.

Ωστόσο, ο βαθμός στον οποίο αυτό θα μειώσει τις εκπομπές ρύπων ή θα αλλάξει τις συμπεριφορές μένει να φανεί. Η πλειονότητα των οπαδών δεν θα είναι ντόπιοι και το 90% των εκπομπών θα προέρχεται κυρίως από τους οπαδούς που ταξιδεύουν στη Γερμανία από άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Η UEFA δήλωσε ότι ενθάρρυνε τους φιλάθλους να ταξιδέψουν στο τουρνουά με τρένο ή με αυτοκίνητο που θα «μοιραστούν» με άλλους οπαδούς.

Η γερμανική κυβέρνηση έχει εκτιμήσει ότι το αποτύπωμα του EURO μπορεί να είναι 500.000 τόνοι CO2e, αλλά η UEFA στοχεύει σε μείωση κατά 20%. Ωστόσο, αυτή η μείωση αφορά μόνο την τελική φάση του τουρνουά, που σημαίνει ότι δεν περιλαμβάνει τους προκριματικούς αγώνες που διεξάγονται σε όλη την ήπειρο.

Η αύξηση των αγώνων μεταξύ των συλλόγων σημαίνει επίσης, ότι οι ετήσιες ποδοσφαιρικές διοργανώσεις ανδρών είναι πλέον πολύ πιο ρυπογόνες από τους τελικούς του EURO.

Ο διευθυντής βιωσιμότητας της UEFA Michele Uva λέει ότι η Ομοσπονδία πρέπει να εξισορροπήσει πολλά ζητήματα.

«Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι μόνο ένα κεφάλαιο από τα τέσσερα θέματα βιωσιμότητας που λαμβάνουμε υπόψη. Έχουμε επίσης την κοινωνική βιωσιμότητα, την αθλητική βιωσιμότητα και την οικονομική βιωσιμότητα», δήλωσε.

Όταν ρωτήθηκε αν αυτό σημαίνει ότι η οικονομική βιωσιμότητα – τα χρήματα και το κέρδος – τίθεται πάνω από το περιβάλλον, ο Uva απάντησε: «Το 96% των χρημάτων αναδιανέμεται στους συλλόγους. Παρέχουμε σε όλους τους συλλόγους ένα εργαλείο της UEFA για τον υπολογισμό του αποτυπώματος διοξειδίου του άνθρακα, για να αρχίσουν να κατανοούν ποιο είναι το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και τους ωθούμε να μειώσουν τις εκπομπές τους με αυτόν τον τρόπο. Είναι πλέον υποχρεωτικό για τους συλλόγους να έχουν στρατηγική βιωσιμότητας και υπεύθυνο βιωσιμότητας. Αυτό δεν είναι μόνο ένα ταξίδι της UEFA, είναι ένα ταξίδι του ποδοσφαίρου».

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ωστόσο, ότι η προσθήκη επιπλέον αγώνων δυσκολεύει τους συλλόγους να είναι βιώσιμοι. Οι ίδιες οι αλλαγές στη διοργάνωση είναι, εν μέρει, μια απάντηση στην απειλή της αποσχισθείσας ευρωπαϊκής Super League το 2021.

Ο Uva δήλωσε ότι η στρατηγική μηδενικών ρύπων της UEFA δεν ισχύει για τα ταξίδια των φιλάθλων: «Η δέσμευση μηδενικών ρύπων αφορά τη δραστηριότητα της UEFA. Οι αγώνες αποτελούν δραστηριότητα των συλλόγων».

Οι επικριτές λένε ότι αυτό το μήνυμα φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με πολλά από αυτά που γνωρίζουμε για τις διοργανώσεις της UEFA – την παρουσίαση, τους κανόνες, τη διαφήμιση, την match day και τη λειτουργία των γηπέδων, καθώς και την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων.

Στην τελική, ο πλανήτης δεν ενδιαφέρεται αν οι εκπομπές του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου ανήκουν στην UEFA ή στους μεμονωμένους συλλόγους.

Και καθώς το ποδόσφαιρο θα συνεχίσει να επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η πλειονότητα αυτών των επιπτώσεων θα γίνει αισθητή από τις μικρότερες ομάδες του ποδοσφαίρου, τα πρωταθλήματα μικρότερων κατηγοριών και τους ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές.

Με πληροφορίες από: BBC