Στα τέλη της δεκαετίας του 1880, ένας άνδρας ονόματι William Dorsey Swann – πρώην σκλάβος – άρχισε να διοργανώνει ιδιωτικούς χορούς γνωστούς ως drags balls, ονομασία που πιθανώς προέρχεται από το “grand rag”, έναν απαρχαιωμένο όρο για τους χορούς μεταμφιέσεων. Τα πάρτι αυτά, που γίνονταν κρυφά στην Ουάσινγκτον, τράβηξαν σύντομα την προσοχή των αρχών.

Όπως ανέφερε η εφημερίδα Washington Critic τον Ιανουάριο του 1887, αστυνομικοί που έκαναν έφοδο σε μια τέτοια εκδήλωση συνάντησαν έκπληκτοι έξι μαύρους άνδρες «ντυμένους με κομψές γυναικείες ενδυμασίες», όπως κορσέδες, μακριά καλσόν και παντόφλες.

Τον επόμενο Απρίλιο, η Evening Star ανέφερε μια επιδρομή που είχε ως στόχο άνδρες με «γυναικεία ενδυμασία πολλών χρωμάτων», καθώς και «φανταχτερά κοστούμια από μετάξι και σατέν». Και στις δύο περιπτώσεις, οι αρχές συνέλαβαν τους καλεσμένους του πάρτι και τους απήγγειλαν κατηγορίες για «ύποπτες κινήσεις».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The DC Center (@thedccenter)

Ο πρώτος queer Αμερικανός ήρωας

Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Channing Gerard Joseph έμαθε για πρώτη φορά για τα πάρτι του Swann το 2005, όταν ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής και περιεργαζόταν μια διαδικτυακή βάση δεδομένων εφημερίδων.

Το άρθρο που βρήκε, μια ιστορία της Washington Post από τον Απρίλιο του 1888, έδινε έμφαση στον Swann, «ο οποίος ήταν ντυμένος με ένα υπέροχο φόρεμα από κρεμ σατέν». Μάλιστα, αναφερόταν πως ο ίδιος στάθηκε μπροστά στους αστυνομικούς και προσπάθησε να τους εμποδίσει να εισέλθουν στον χώρο.

Η τυχαία ανακάλυψη του Joseph σηματοδότησε την αρχή μιας πολυετούς αναζήτησης για την αποκάλυψη της ιστορίας του Swann – και, μαζί με αυτήν, της ιστορίας του drag στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ιστορικός, μάλιστα, στο βιβλίο του House of Swann: Where Slaves Became Queens-and Changed the World τον χαρακτηρίζει με υπερηφάνεια ως τον «πρώτο queer Αμερικανό ήρωα».

Ένα «αφύσικο αδίκημα»

Ο ορισμός του drag είναι αντικείμενο συζήτησης. Σύμφωνα με το National Center for Transgender Equality, ο όρος αναφέρεται σε «ένα είδος ψυχαγωγίας όπου οι άνθρωποι ντύνονται και εμφανίζονται, συχνά με ιδιαίτερα στυλιζαρισμένους τρόπους». Η Encyclopedia Britannica σημειώνει ότι το drag συχνά επιδιώκει να αναιρέσει «τις νόρμες του φύλου, καθώς τα άτομα ντύνονται με σκοπό να υποδυθούν τον ρόλο του αντίθετου φύλου».

Η λέξη “drag” άρχισε να χρησιμοποιείται αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία του 19ου αιώνα, όπου ο Joseph λέει ότι αναφερόταν σε «μια συγκέντρωση ανθρώπων, ιδιαίτερα ανδρών, που ντύνονταν ως γυναίκες».

Το 1871, δύο μέλη της βρετανικής αριστοκρατίας δικάστηκαν αφού πιάστηκαν να ντύνονται δημόσια ως γυναίκες. Οι αρχές απήγγειλαν κατηγορίες στους Ernest “Stella” Boulton και Frederick “Fanny” Park για «συνωμοσία και υποκίνηση ατόμων να διαπράξουν ένα αφύσικο αδίκημα». Οι ένορκοι έκριναν αθώους τους κατηγορούμενους, αλλά απήγγειλαν ένα μικρό κατηγορητήριο στους άνδρες επειδή φορούσαν γυναικεία ρούχα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Julie Germany (@julie_germany)

Το cross-dressing, το οποίο συχνά αποτελεί βασικό στοιχείο του drag, έχει μακρά ιστορία τόσο στη σκηνή όσο και στην οθόνη, από τις παραστάσεις της ελισαβετιανής εποχής στις οποίες οι άνδρες υποδύονταν τις γυναίκες μέχρι το ιαπωνικό θέατρο Kabuki.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, καλλιτέχνες όπως ο Julian Eltinge έγιναν αστέρες υποδυόμενοι γυναίκες κατά τη διάρκεια της τρέλας του vaudeville. Στη δεκαετία του 1950, ο Milton Berle ντύθηκε γυναίκα στην τηλεοπτική του εκπομπή, όπως και ο κωμικός Flip Wilson στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Silver Lake Neighborhood Council (@silverlakenc)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, στην κωμική σειρά “Bosom Buddies” πρωταγωνιστούσαν ο Tom Hanks (Τομ Χανκς) και ο Peter Scolari (Πίτερ Σκολάρι) ως δύο νεαροί άνδρες που μεταμφιέζονται σε γυναίκες για να μπορούν να ζουν σε μια φθηνή πολυκατοικία μόνο για γυναίκες.

Η ευρύτερη έννοια του drag

Παρόλο που ορισμένοι ιστορικοί θεωρούσαν όλες αυτές τις παραστάσεις cross-dressing ως “drag”, ο Joseph υιοθετεί μια πιο στενή προσέγγιση, πιστεύοντας ότι το drag απαιτεί δύο βασικά στοιχεία: έναν σκόπιμο εορτασμό της έκφρασης του φύλου και έναν ανταγωνισμό.

Επισημαίνει, μάλιστα, ότι οι ηθοποιοί που έπαιζαν Σαίξπηρ δεν ντύνονταν γυναίκες ως μια μορφή αυτοέκφρασης, αλλά ενδεχομένως επειδή οι γυναίκες απαγορευόταν να εμφανίζονται στη σκηνή κατά την εποχή των Τυδώρ.

Μάλιστα, η θεωρία για τη «μεγάλη κουρελού» (grand rag) που διατύπωσε ο Joseph είναι μια εξήγηση για την προέλευση της λέξης “drag”- μια άλλη υποστηρίζει ότι ο όρος αναφερόταν στα μακριά φορέματα που φορούσαν οι άνδρες ηθοποιοί, τα οποία «έσερναν» (drag) στη σκηνή.

Η ιστορικός Kathleen Casey, συγγραφέας του βιβλίου The Prettiest Girl on Stage Is a Man: Race and Gender Benders in American Vaudeville, βλέπει το drag πολύ ευρύτερα.

Αν και συμπεριλαμβάνει στον ορισμό της κάθε είδους παραστάσεις cross-dressing, δεν πιστεύει ότι θα υπάρξει ποτέ «μια σταθερή έννοια του όρου».

«Το drag έχει να κάνει τόσο με τη φυλή, την τάξη και τη σεξουαλικότητα όσο και με το φύλο. Αν επικεντρωθούμε αποκλειστικά σε μία μόνο από αυτές τις διασταυρώσεις, αποτυγχάνουμε να δούμε πώς οι παραστάσεις drag είναι πολυεπίπεδες στον χρόνο και στον χώρο και μπορούν να έχουν πολλαπλά νοήματα για διαφορετικά ακροατήρια».

Με λίγα λόγια, η Casey θεωρεί πωε το drag έχει να κάνει πραγματικά με την οπτική γωνία του ίδιου του performer για το έργο του, καθώς και με την κατανόηση του έργου αυτού από το κοινό.

Διαβασε ακομα

Τα μυστικά drag balls, οι επιδρομές της αστυνομίας και η αποθέωση των drag queens

Η απελευθέρωση των μαύρων

Η ιστορία του Swann είναι στενά συνυφασμένη με τον εορτασμό της απελευθέρωσης των μαύρων από τη δουλεία. Λίγους μήνες πριν ο Αβραάμ Λίνκολν εκδώσει τη Διακήρυξη της Χειραφέτησης την 1η Ιανουαρίου 1863, ο νόμος του 1862 για τη χειραφέτηση με αποζημίωση της Ουάσινγκτον έθεσε τέρμα στη δουλεία στην πρωτεύουσα της χώρας.

Η πράξη του Απριλίου του 1862 απελευθέρωσε περισσότερους από 3.000 σκλαβωμένους και προσέλκυσε χιλιάδες μαύρους στην Ουάσινγκτον, η οποία έγινε γρήγορα κέντρο της πολιτικής, πνευματικής και πολιτιστικής ζωής τους.

Μεταξύ του 1860 και του 1870, ο μαύρος πληθυσμός της πόλης τριπλασιάστηκε σε μέγεθος, από 14.136 σε 43.404.

Ο Swann γεννήθηκε υπό καθεστώς δουλείας στην κομητεία Ουάσινγκτον του Μέριλαντ, γύρω στο 1858. Σύμφωνα με μια καταχώρηση του 2021 του Joseph στο African American National Biography, ο Swann ήταν το πέμπτο από τα 13 παιδιά που γεννήθηκαν από τη σκλαβωμένη οικονόμο Mary Jane Younker και τον σκλαβωμένο αγρότη σιταριού και μουσικό Andrew Jackson “Jack” Swann.

Τα πρώτα καταγεγραμμένα “drag balls”

Μετά τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου το 1865, οι γονείς του Swann αγόρασαν ένα οικόπεδο και ξεκίνησαν μια φάρμα. Μόλις ενηλικιώθηκε, ο νεαρός Swann βρήκε δουλειά ως σερβιτόρος σε ένα ξενοδοχείο, ενώ το 1880 μετακόμισε στην Ουάσινγκτον, όπου εργάστηκε ως επιστάτης και έστελνε χρήματα στην οικογένειά του.

Τα υπόγεια queer δίκτυα της πρωτεύουσας ήταν χωρισμένα σε κοινότητες λευκών και μαύρων που σπάνια διασταυρώνονταν. Όπως σημειώνει μια έκθεση του 2019 που εκπονήθηκε για το Γραφείο Ιστορικής Διατήρησης της πόλης, «ήταν ένα αποσιωπημένο γεγονός ότι η πλατεία Λαφαγιέτ στην Ουάσινγκτον, η οποία γειτνιάζει με τον Λευκό Οίκο, ήταν ένα γνωστό σημείο cruising για ομοφυλόφιλους άνδρες, τόσο μαύρους όσο και λευκούς», αλλά η πλειονότητα αυτών των ατόμων ενδιαφερόταν μόνο για σχέσεις με συντρόφους της ίδιας φυλής. Εξαίρεση σε αυτή την τάση αποτελούσε η σκηνή drag της Ουάσινγκτον, η οποία συχνά προσέλκυε κοινό μικτής φυλής.

Ο Swann άρχισε σιγά-σιγά να διοργανώνει πάρτι που ο Joseph θεωρεί ως τα πρώτα καταγεγραμμένα “drag balls” στην αμερικανική ιστορία. Πραγματοποιούνταν μυστικά, παρείχαν έναν ασφαλή χώρο για την έκφραση του φύλου, αλλά ήταν επικίνδυνο να τα παρακολουθήσει κανείς.

«Ένας μεγάλος αλλά απροσδιόριστος αριθμός κατάφερε να διαφύγει κατά τη διάρκεια των επιδρομών της αστυνομίας, αλλά τα ονόματα όσων συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν τυπώθηκαν στις εφημερίδες, όπου οι άνδρες έγιναν στόχοι δημόσιας περιφρόνησης», έγραψε ο Joseph για το Nation το 2020.

Οι ποινές για όσους κατηγορούνταν για συμμετοχή σε χορούς drag κυμαίνονταν από περίπου τρεις έως δέκα μήνες.

Κόλαση «ανομίας»

Στις συγκεντρώσεις του Swann, οι καλεσμένοι φορούσαν γυναικεία ρούχα ή αντρικά κοστούμια και χόρευαν με λαϊκή μουσική. Οι χοροί περιελάμβαναν ένα ανταγωνιστικό στοιχείο, έναν «χορό αντίστασης».

Στα cakewalks, χορευτές σε ζευγάρια «εκτελούσαν βήματα και φιγούρες με περπάτημα σε ακριβείς σχηματισμούς, σαν να μιμούνταν τις συμπεριφορές και τους τρόπους των λευκών», αναφέρει το The Musical.

Περίπου την ίδια εποχή, ο Swann ενθουσιάστηκε με τις «βασίλισσες της ελευθερίας» που στέφονταν στις παρελάσεις της Ουάσινγκτον για την Ημέρα Χειραφέτησης – ετήσιοι εορτασμοί που πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 1866.

Ιστορικά, κάθε γειτονιά αντιπροσωπευόταν από μια γυναίκα που «προσωποποιούσε την ελευθερία για τους μαύρους», όπως αναφέρει το Smithsonian Magazine.

Εμπνευσμένος από αυτές τις βασίλισσες, ο Swann άρχισε να στέφει τις νικήτριες των διαγωνισμών χορού του ως «βασίλισσες».

Ο Swann υιοθέτησε τον τίτλο και για τον εαυτό του. Όπως ανέφερε η Washington Critic στις 13 Απριλίου 1888, «ο William Dorsey, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, ήταν η “βασίλισσα”, ήταν ένας από τους 13 ανθρώπους που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής σε ένα “drag party” το προηγούμενο βράδυ».

Τη δεκαετία του 1880 «πέρασε ένα κύμα νόμων» που ψηφίστηκαν σε πόλεις σε όλη τη χώρα και απαγόρευαν ρητά το cross-dressing.

Οι συλλήψεις του Swann και των φίλων του προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση στον Τύπο και πιθανώς τράβηξαν την προσοχή των αρχών επειδή οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες ήταν μαύροι.

Στα τέλη του 1895, οι αρχές συνέλαβαν τον Swann για «διατήρηση ακατάστατου σπιτιού» – ένας ευφημισμός για να πουν «οίκο ανοχής». Όπως ανέφερε η Evening Star στις 13 Ιανουαρίου 1896, «ένας αριθμός ανδρών, λευκών και έγχρωμων, βρέθηκαν σε αυτό το μέρος, το οποίο ο δικαστής Μίλερ χαρακτήρισε ως “κόλαση της ανομίας”».

Η φυλακή και το τέλος

Το δικαστήριο καταδίκασε τον Swann σε φυλάκιση 300 ημερών. Αφού εξέτισε τρεις μήνες από την ποινή του, υπέβαλε αίτηση χάριτος από τον πρόεδρο Grover Cleveland, λέει η Netisha Currie, ειδικός στα αρχεία των Εθνικών Αρχείων, στα οποία φυλάσσεται αντίγραφο της αίτησης.

Σε ένδειξη υποστήριξης, 30 φίλοι του Swann υπέγραψαν το έγγραφο. Όμως ο εισαγγελέας των ΗΠΑ A.A. Birney επιχειρηματολόγησε σθεναρά κατά της απονομής χάριτος, δηλώνοντας πως «ο κρατούμενος καταδικάστηκε στην πραγματικότητα για τα πιο φρικτά και αηδιαστικά αδικήματα που γνωρίζει ο νόμος – ένα αδίκημα τόσο αηδιαστικό που δεν κατονομάζεται. […] Το κακό παράδειγμά του στην κοινότητα ήταν πολύ διαφθαρμένο».

Τελικά, ο Cleveland απέρριψε την αίτηση. Παρ’ όλα αυτά, έγραψε ο Joseph για το Nation, η ανεπιτυχής προσπάθεια του Swann να καθαρίσει το όνομά του αποτελεί το πρώτο καταγεγραμμένο παράδειγμα ενός Αμερικανού ακτιβιστή που έλαβε «συγκεκριμένα νομικά και πολιτικά μέτρα για να υπερασπιστεί το δικαίωμα της queer κοινότητας να συγκεντρώνεται χωρίς την απειλή της ποινικοποίησης, της καταστολής ή της αστυνομικής βίας».

Ο Swann, νιώθοντας ηττημένος και πιθανότατα ανίκανος να βρει δουλειά δεδομένης της φήμης του, άρχισε να αποσύρεται από την queer underground σκηνή της Ουάσινγκτον και το 1900 και επέστρεψε στο σπίτι του στο Hancock, όπου πέθανε τον Δεκέμβριο του 1925.

Τα drag balls, ωστόσο, συνεχίστηκαν στην Ουάσινγκτον, ενώ επεκτάθηκαν και σε άλλες πόλεις και σταδιακά μετατράπηκαν στις κορυφαίες εκδηλώσεις των αρχών του 20ού αιώνα. Ένας από τους μικρότερους αδελφούς του Swann, μάλιστα, ένας ράφτης ονόματι Daniel J. Swann, συνέχισε στα χνάρια του αδελφού του, ντύνοντας την κοινότητα των drag της Ουάσινγκτον μέχρι τον θάνατό του το 1954.