Για να κάνεις εικόνα το μέλλον που μπορεί να φέρει ένα θερμότερο και ξηρότερο κλίμα, καθώς και τις γεωπολιτικές προκλήσεις που θα δημιουργήσει, δεν χρειάζεται να κοιτάξεις πιο μακριά από δύο μέρη του πλανήτη, που ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να ελέγχει η Αμερική: Τη Γροιλανδία και τη διώρυγα του Παναμά.

Όμως αυτές οι δύο περιοχές του πλανήτη έχουν και κάτι άλλο κοινό (εκτός από την επιθυμία του Τραμπ να πάρει τον έλεγχό τους). Επηρεάζονται σημαντικά από την κλιματική κρίση με τρόπους που παρουσιάζουν διαφαινόμενες προκλήσεις για την παγκόσμια ναυτιλία και το εμπόριο.

Λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, εκτιμάται ότι 11.000 τετραγωνικά μίλια από τα στρώματα πάγου και τους παγετώνες της Γροιλανδίας έχουν λιώσει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, μια έκταση περίπου ισοδύναμη με το μέγεθος της Μασαχουσέτης. Αυτό έχει τεράστιες επιπτώσεις για ολόκληρο τον κόσμο. Εάν οι πάγοι λιώσουν εντελώς, η Γροιλανδία θα μπορούσε να προκαλέσει άνοδο της στάθμης της θάλασσας έως και επτά μέτρα, σύμφωνα με τη NASA.

Η υποχώρηση των πάγων της Γροιλανδίας θα μπορούσε να ανοίξει περιοχές για την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου και μέρη για την εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών, γεγονός που έχει ήδη προσελκύσει το διεθνές ενδιαφέρον και έχει εγείρει ανησυχίες για περιβαλλοντικές ζημιές. Και, η κυκλοφορία των πλοίων στην Αρκτική έχει αυξηθεί κατά 37% την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Αρκτικού Συμβουλίου, καθώς οι θαλάσσιοι πάγοι έχουν μειωθεί. Το περαιτέρω λιώσιμο θα μπορούσε να ανοίξει ακόμη περισσότερες εμπορικές διαδρομές.

Η Amanda Lynch, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Brown, η οποία μελετά την κλιματική αλλαγή στην Αρκτική εδώ και σχεδόν 30 χρόνια, δήλωσε ότι οι νέες εμπορικές διαδρομές που δημιουργούνται από το λιώσιμο των πάγων θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο περιβαλλοντικών καταστροφών. Τα πλοία ορισμένων χωρών, είπε, δεν είναι σχεδιασμένα για να αντέχουν στις συνθήκες της Αρκτικής.

«Μια πετρελαιοκηλίδα ή κάποιο άλλο τοξικό ατύχημα σε αυτή τη διαδρομή είναι αναπόφευκτο και θα μπορούσε να έχει ήδη συμβεί και απλώς δεν το γνωρίζουμε», είπε.

Η Κίνα έχει δείξει σημαντικό ενδιαφέρον για μια νέα διαδρομή μέσω της Αρκτικής και τον Νοέμβριο η Κίνα και η Ρωσία συμφώνησαν να συνεργαστούν για την ανάπτυξη ναυτιλιακών διαδρομών στην Αρκτική.

«Οι λωρίδες κυκλοφορίας στην Αρκτική αλλάζουν λόγω της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Jose W. Fernandez, υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για την οικονομική ανάπτυξη, την ενέργεια και το περιβάλλον. «Είναι κάτι στο οποίο αφιερώνουμε όλο και περισσότερη προσοχή και κάθε νέα κυβέρνηση θα πρέπει να το αντιμετωπίσει στο μέλλον», είπε.

Ο Τραμπ αποκαλεί την κλιματική αλλαγή απάτη. Η μεταβατική ομάδα του Τραμπ δεν απάντησε σε αίτημα των New York Times για σχολιασμό. Αλλά ο πρώην σύμβουλός του σε θέματα εθνικής ασφάλειας, ο Robert C. O’Brien, άφησε να εννοηθεί την Κυριακή (05/01) ότι η κλιματική κρίση ήταν ένας από τους παράγοντες του ενδιαφέροντος του Τραμπ για την απόκτηση της Γροιλανδίας.

«Η Γροιλανδία είναι ένας αυτοκινητόδρομος από την Αρκτική σε όλη τη διαδρομή προς τη Βόρεια Αμερική, προς τις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε στο Fox News. «Είναι στρατηγικά πολύ σημαντική για την Αρκτική, η οποία θα είναι το κρίσιμο πεδίο μάχης του μέλλοντος, διότι καθώς το κλίμα γίνεται πιο θερμό, η Αρκτική θα είναι μια οδός που ίσως μειώσει τη χρήση της Διώρυγας του Παναμά».

Ιδανική πάσα για να φτάσουμε στη διώρυγα του Παναμά.

Πάνω από 82 χιλιόμετρα, στο κέντρο του Παναμά, η ζωτικής σημασίας υδάτινη οδός χρησιμοποιεί μια σειρά από θυρίδες και δεξαμενές για να συνδέσει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό. Η διώρυγα γλιτώνει τα πλοία από το να πρέπει να διανύσουν περισσότερα από 11.000 χιλιόμετρα για να πλεύσουν γύρω από το Ακρωτήριο Χορν στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής.

Το 2023, μια μακροχρόνια ξηρασία προκάλεσε εκτεταμένες διαταραχές στη διώρυγα. Τα επίπεδα νερού στη λίμνη Γκατούν, το κύριο υδρολογικό απόθεμα για τη διώρυγα, έπεσαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και οι Αρχές μείωσαν τη ναυσιπλοΐα μέσω της διώρυγας για να διατηρήσουν το γλυκό νερό της λίμνης. Οι ουρές πλοίων που προέκυψαν και περίμεναν επί εβδομάδες για να διασχίσουν τη διώρυγα απείλησαν να προκαλέσουν ένα φαινόμενο ντόμινο σε όλες τις αλυσίδες εφοδιασμού.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η άμεση αιτία ήταν το Ελ Νίνιο, ένα φυσικό καιρικό φαινόμενο που μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια. Όμως, διαπίστωσαν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να παρατείνει τις ξηρές περιόδους και να αυξάνει τις θερμοκρασίες στην περιοχή. Η αρμόδια για τη διώρυγα Αρχή πρότεινε ένα έργο ύψους 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή φράγματος στον κοντινό ποταμό Ίντιο για την εξασφάλιση γλυκού νερού.

Η κλιματική αλλαγή πλήττει τη διώρυγα από διάφορες πλευρές, δήλωσε ο Kevin Trenberth, πρώην επικεφαλής της κλιματικής ανάλυσης στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Ερευνών. Το lock system του (το σύστημα των δεξαμενών που ανυψώνουν τα πλοία στα 26 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, δηλαδή το επίπεδο της τεχνητής λίμνης Γκατούν και τα χαμηλώνουν πάλι στην άλλη πλευρά στο ύψος της θάλασσας) αντιμετωπίζει επίσης αυξημένες απειλές από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει πλημμύρες και να διαβρώσει τις όχθες της διώρυγας.

Ο Chris Field, διευθυντής του Woods Institute for the Environment στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, δήλωσε ότι το ενδιαφέρον του Τραμπ τόσο για τη διώρυγα του Παναμά όσο και για τη Γροιλανδία ήταν «ένα είδος έμμεσης αναγνώρισης» ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική και δημιουργεί νέες παγκόσμιες προκλήσεις.

«Είναι ενδιαφέρον ότι η αφήγηση του Τραμπ είναι ότι αν ελέγξουμε αυτά τα μέρη, θα είναι κάπως καλύτερα. Αλλά η πρόκληση είναι ότι η συνιστώσα της κλιματικής αλλαγής δεν εξαφανίζεται», δήλωσε.

Οι φιλοδοξίες του Τραμπ αντιμετωπίζουν ορισμένα μεγάλα εμπόδια. Ο πρόεδρος του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο απέκλεισε το ενδεχόμενο να συζητήσει με τον Τραμπ τον έλεγχο της διώρυγας. Και ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Μούτε Έγκεντε, δήλωσε ότι ο έλεγχος του νησιού, το οποίο αποτελεί αυτόνομο έδαφος της Δανίας, «δεν πωλείται και δεν θα πωληθεί ποτέ».

Ο Τραμπ δεν αποκλείει τη χρήση στρατιωτικής βίας

Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ επέμεινε τις τελευταίες ημέρες ότι και τα δύο μέρη είναι κρίσιμα για την εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχει ζητήσει να ανακτήσει τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά από τον Παναμά και να αποκτήσει τη Γροιλανδία από τη Δανία, και τα δύο κυρίαρχα εδάφη με τις δικές τους κυβερνήσεις.

Μάλιστα ο Τραμπ αρνήθηκε να αποκλείσει το ενδεχόμενο εισβολής στη Γροιλανδία ή τον Παναμά, όταν ρωτήθηκε αν οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δύναμη για να αποκτήσουν το νησί της Αρκτικής ή τη διώρυγα στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής.

Ερωτηθείς αν θα απέκλειε τον οικονομικό ή στρατιωτικό εξαναγκασμό για να αποκτήσει τον έλεγχο της Γροιλανδίας και της διώρυγας του Παναμά, ο Τραμπ είπε: «Δεν θα δεσμευτώ σε αυτό».

«Δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω -μιλάτε για τον Παναμά και τη Γροιλανδία- όχι, δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για κανένα από αυτά τα δύο», είπε ο Τραμπ απαντώντας στην ερώτηση σε συνέντευξη Τύπου. «Αλλά μπορώ να πω αυτό: (Αυτές τις περιοχές) τις χρειαζόμαστε για την οικονομική ασφάλεια».

Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει την επιθυμία του να αγοράσουν οι ΗΠΑ τη Γροιλανδία, περιγράφοντας το έδαφος της Δανίας και το μεγαλύτερο νησί του κόσμου ως «απολύτως απαραίτητο» για την αμερικανική ασφάλεια.

«Χρειαζόμαστε τη Γροιλανδία για σκοπούς εθνικής ασφάλειας», δήλωσε την Τρίτη (07/01). «Οι άνθρωποι πραγματικά δεν γνωρίζουν καν αν η Δανία έχει κάποιο νομικό δικαίωμα σε αυτήν, αλλά αν έχει, θα πρέπει να την παραδώσει, επειδή την χρειαζόμαστε για την εθνική ασφάλεια».

Η Γροιλανδία, η οποία έχει πληθυσμό περίπου 60.000 κατοίκων, ήταν αποικία της Δανίας έως ότου αυτοδιοικήθηκε με δικό της κοινοβούλιο το 1979. Παραμένει έδαφος της Δανίας, με την Κοπεγχάγη να ασκεί τον έλεγχο της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της.

Καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις επιδιώκουν να επεκτείνουν την εμβέλεια και το αποτύπωμά τους στην Αρκτική, το πλούσιο σε ορυκτά νησί – το οποίο φιλοξενεί μια στρατιωτική βάση των ΗΠΑ – είναι περιζήτητο για τη στρατηγική ασφάλεια και την εμπορική του αξία.

Η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντρικσεν, η οποία απέρριψε την πρώτη πρόταση του Τραμπ να αγοράσει τη Γροιλανδία το 2019, χαρακτηρίζοντάς την «παράλογη», είχε ήδη επαναλάβει την Τρίτη (07/01) – πριν από την άρνηση του Τραμπ να αποκλείσει την κατάληψη της Γροιλανδίας με τη βία – ότι «η Γροιλανδία ανήκει στους Γροιλανδούς».

«Υπάρχει μεγάλη υποστήριξη μεταξύ του λαού της Γροιλανδίας ότι η Γροιλανδία δεν πωλείται και δεν θα πωληθεί ούτε στο μέλλον», πρόσθεσε.

Ο μεγαλύτερος γιος του Τραμπ, ο Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, προσγειώθηκε στη Γροιλανδία την Τρίτη (07/01) σε μια ιδιωτική επίσκεψη, όπως την αποκάλεσε. Όμως στη συνοδεία του, σύμφωνα με το Politico, περιλαμβάνονταν ο θερμόαιμος συντηρητικός ακτιβιστής Τσάρλι Κερκ και ο διευθυντής προσωπικού του μεγαλύτερου Τραμπ, ο Σέρτζιο Γκορ. Ο Τραμπ ο πρεσβύτερος τους περιέγραψε ως «αντιπροσώπους» του.

Ο Τραμπ έχει επίσης στο παρελθόν απαιτήσει από τον Παναμά να αποκαταστήσει την κυριότητα της Διώρυγας στις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ υπέγραψαν τον έλεγχο της κρίσιμης θαλάσσιας εμπορικής οδού στον Παναμά το 1977.

Τα προηγούμενα σχόλιά του προκάλεσαν την έντονη επίπληξη του προέδρου του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο, ο οποίος χαρακτήρισε τον έλεγχο του υδατοδρόμου από τον Παναμά «αδιαπραγμάτευτο».

«Ως πρόεδρος, θέλω να δηλώσω ξεκάθαρα ότι κάθε τετραγωνικό μέτρο της διώρυγας του Παναμά και της παρακείμενης ζώνης της ανήκει στον Παναμά και θα παραμείνει έτσι», δήλωσε ο Μουλίνο.

Αλλά ο Τραμπ δήλωσε την Τρίτη (07/01): «Κοιτάξτε, η διώρυγα του Παναμά είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα μας. Τη διαχειρίζεται η Κίνα. Η Κίνα! Και δώσαμε τη Διώρυγα του Παναμά στον Παναμά, δεν την δώσαμε στην Κίνα».

Tags