Το 2025 μετρά μονάχα λίγες ώρες ζωής και ακόμα δεν του έχει δοθεί η «ευκαιρία» να μας δείξει τι επιφυλάσσει. Παγκόσμια ειρήνη ή ολική καταστροφή; Μένει να φανεί.

Σε έναν κόσμο που σκοτείνιασε από τα σύννεφα του πολέμου, όπου βασιλεύει η φτώχεια και η εκμετάλλευση, συνοδευόμενες από την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα, τα πράγματα είναι αρκετά απρόβλεπτα.

Για να μη λέμε, όμως, μόνο τα άσχημα, η χρονιά που έφυγε έφερε και μεγάλες αλλαγές. Μικρές και μεγάλες νίκες στην επιστήμη, την τεχνολογία, στην κοινωνία… σε μια σειρά από τομείς που έχουν σημασία.

Ποτέ μία χρονιά δεν είναι μόνο «άσπρη» ή μόνο «μαύρη», αν και σίγουρα το 2024 ήταν λίγο περισσότερο από το δεύτερο.

Μέντιουμ δεν είμαστε, αλλά με βάση κάποια δεδομένα, μπορούμε να εκτιμήσουμε πως το 2025 θα πάει κάπως έτσι…

Κόσμος

Το μόνο που μπορεί να προβλεφθεί με απόλυτη βεβαιότητα για τη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ είναι ότι θα είναι απρόβλεπτη. Ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει ξεκάθαρη άποψη για μια σειρά θεμάτων. Μιλά πειστικά, κάτι που του χάρισε την επανεκλογή, αλλά συχνά δείχνει να διαμορφώνει την πολιτική του βάσει της άποψης του τελευταίου ατόμου με το οποίο μίλησε. Είναι σοβαρός όταν απειλεί να χρησιμοποιήσει τον στρατό για μαζικές απελάσεις «παράνομων» μεταναστών; Θα χρησιμοποιήσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης για να κυνηγήσει πολιτικούς εχθρούς και επικριτές των ΜΜΕ; Θα επιβάλει σαρωτικούς δασμούς στις εισαγωγές, προκαλώντας έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο; Ή θα δράσει με μεγαλύτερη περίσκεψη, χρησιμοποιώντας αυτές τις απειλές ως εργαλεία διαπραγμάτευσης; Κανείς δεν ξέρει – ούτε και ο ίδιος.

Στην Ουκρανία, είναι σχετικά ασφαλές να στοιχηματίσει κανείς ότι θα ξεκινήσει κάποια μορφή διαπραγματεύσεων ή συζητήσεων για τον τερματισμό, αν όχι τη λήξη, του πολέμου με τη Ρωσία. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φαίνεται να προετοιμάζονται για μια προσπάθεια υπό τον Τραμπ να αναγκάσει το απρόθυμο Κίεβο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με τίμημα την ειρήνη να περιλαμβάνει εδαφικές παραχωρήσεις που αφορούν την Κριμαία και μεγάλο μέρος της ανατολικής Ουκρανίας, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Μόσχας. Μια τέτοια συμφωνία μπορεί να προηγηθεί από μια κατάπαυση πυρός και τη διάσπαση των αντιτιθέμενων δυνάμεων κατά μήκος μιας γραμμής ελέγχου ή αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης. Η Ουκρανία θα ζητήσει εγγυήσεις ασφαλείας έναντι μελλοντικών επιθέσεων. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα απαιτήσει διαβεβαιώσεις ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Πολλά μπορεί να πάνε στραβά. Εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ Ρωσίας και Δύσης στο τέλος του έτους, παραμένει πιθανό η σύγκρουση να επεκταθεί σε έναν ευρύτερο ευρωπαϊκό πόλεμο.

Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η κατάσταση στη Γάζα και τα παλαιστινιακά εδάφη θα μπορούσε να χειροτερέψει από αυτήν του 2024 – αλλά πιθανότατα θα χειροτερέψει. Υποτίθεται ότι θα επιτευχθεί μια δύσκολη κατάπαυση πυρός στη Γάζα, αλλά με βαρύ κόστος. Αυτό μπορεί να αφήσει εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους μόνιμα άστεγους και Ισραηλινές δυνάμεις να κατέχουν μεγάλο μέρος της βόρειας Γάζας. Ενισχυμένη από την επανεκλογή του Τραμπ, η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου μπορεί να προχωρήσει στην προσάρτηση μεγάλου μέρους της Δυτικής Όχθης στην προσπάθειά της για τη δημιουργία μιας «Μεγαλύτερης Ισραήλ». Το Ιράν και η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, που έχουν δεχθεί βαριά πλήγματα, θα δυσκολευτούν να το αποτρέψουν. Το ίδιο και τα διεθνή δικαστήρια. Οι ελπίδες του Τζο Μπάιντεν για μια λύση δύο κρατών και έναν ευρύτερο διακανονισμό στη Μέση Ανατολή θα καταστραφούν μαζί με την προεδρία του.

Τεχνολογία

Μερικά θέματα θα κυριαρχήσουν αυτό το έτος. Το πρώτο είναι η «φούσκα» της τεχνητής νοημοσύνης (AI), στην οποία οι τεχνολογικοί κολοσσοί επενδύουν τεράστια ποσά χωρίς προφανή ή ανάλογη απόδοση. Τα δύο μεγάλα ερωτήματα είναι: πότε θα «σκάσει» αυτή η φούσκα – και ποιες θα είναι οι συνέπειες; Οι επενδυτές θα χάσουν πολλά, όπως συνήθως, αλλά ο αντίκτυπος θα είναι μεγαλύτερος από την «έκρηξη» των dotcom το 2000, με τις αγορές να επηρεάζονται σημαντικά λόγω του δυσανάλογου αντίκτυπου των τεχνολογικών μετοχών στους βασικούς δείκτες.

Θα δούμε επίσης την ολοκλήρωση του «αναγκαστικού γάμου» μεταξύ της τεχνολογικής βιομηχανίας και της πολιτικής των ΗΠΑ. Από εδώ και πέρα, θα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες – όπως διαισθάνθηκαν οι τεχνολογικοί μεγιστάνες όταν αποφάσισαν να υποστηρίξουν τον Τραμπ. Ο Έλον Μασκ και το X θα ευδοκιμήσουν, όπως και το Truth Social του Τραμπ. Το Bluesky θα γίνει το τελευταίο καταφύγιο του φιλελευθερισμού, ενώ το LinkedIn θα ακολουθήσει την εταιρική πορεία. Δεν είναι σαφές πώς ο Τραμπ θα στρέψει την οργή του κατά της Meta, αλλά σίγουρα θα το κάνει.

Η Meta ίσως αναγκαστεί να χωριστεί σε δύο οντότητες: τη Meta US, που θα συμμορφώνεται με τις επιταγές του καθεστώτος Τραμπ, και τη Meta EU, που θα λειτουργεί εντός της ΕΕ και αλλού.
Παρόμοια, η αντιμονοπωλιακή υπόθεση κατά της Google από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, που ξεκίνησε επί Μπάιντεν, αναμένεται να ολοκληρωθεί μόνο όταν η Google αναγκαστεί να πουλήσει το Chrome και ίσως και άλλα τμήματα.

Οικονομία

Η οικονομία των ΗΠΑ θα συνεχίσει να είναι πηγή παγκόσμιας αβεβαιότητας, με τον Ντόναλντ Τραμπ να προωθεί μια πολιτική μαζικών φορολογικών περικοπών και ταυτόχρονα να αυξάνει τις κρατικές δαπάνες, κυρίως για την άμυνα. Αυτό θα δημιουργήσει έναν τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα, με το εθνικό χρέος να εκτινάσσεται σε επίπεδα ρεκόρ. Η Federal Reserve, υπό πίεση από τον Τραμπ να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια, θα διστάσει να τα αυξήσει, ακόμη κι αν ο πληθωρισμός αρχίσει να ανεβαίνει.

Στην Ευρώπη, η ανάπτυξη θα παραμείνει υποτονική, εν μέρει λόγω της εξάρτησης από αμερικανικές πολιτικές. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, θα συνεχίσει να αγωνίζεται με την κρίση στην αγορά ακινήτων, με αρκετές μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες να βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης. Αυτή η αβεβαιότητα θα επηρεάσει τις παγκόσμιες αγορές, με το εμπόριο και τις επενδύσεις να μειώνονται.
Το 2025 μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος του κύκλου ανόδου για τις αγορές. Ενώ το 2024 ήταν μια χρονιά ανάπτυξης, το 2025 μπορεί να δει την έναρξη μιας παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης. Οι επενδυτές και οι καταναλωτές θα είναι εξαιρετικά προσεκτικοί, και τα μεγάλα οικονομικά σχέδια ενδέχεται να καθυστερήσουν ή να αναβληθούν.

Περιβάλλον

Το 2025 θα χαρακτηριστεί από ακραία καιρικά φαινόμενα, με πρωτοφανείς καύσωνες, πλημμύρες και ξηρασίες σε όλο τον κόσμο, όπως άλλωστε έχουν εκτιμήσει οι ειδικοί του πεδίου. Τα κράτη θα συνεχίσουν να δυσκολεύονται να συντονίσουν τις δράσεις τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η δέσμευση για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα παραμείνει σε στασιμότητα, με τον Τραμπ να ακυρώνει πολλούς από τους κανονισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος που είχαν θεσπιστεί από προηγούμενες κυβερνήσεις. Ο άνθρακας και το πετρέλαιο θα γνωρίσουν μια προσωρινή αναβίωση στις ΗΠΑ, ενώ οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μειωθούν.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κίνα θα συνεχίσουν να προωθούν φιλόδοξα προγράμματα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο ανταγωνισμός στην αγορά των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα ενταθεί, με την Tesla, τις κινεζικές εταιρείες και τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες να επενδύουν σε νέες τεχνολογίες και υποδομές.

γη

Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα είναι ιδιαίτερα καταστροφικές, με εκατομμύρια ανθρώπους να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων και περιβαλλοντικών καταστροφών.

Πολιτισμός και Κοινωνία

Το 2025 θα είναι μια χρονιά πολιτισμικών αλλαγών και κοινωνικών εντάσεων. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στην τεχνητή νοημοσύνη, θα επηρεάσουν σε βάθος τη δημιουργική βιομηχανία, από τη συγγραφή βιβλίων έως τη μουσική και τον κινηματογράφο.

Η αντιπαράθεση μεταξύ παραδοσιακών αξιών και προοδευτικών απόψεων θα ενταθεί, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, όπου η επανεκλογή του Τραμπ θα ενισχύσει την επιρροή των συντηρητικών ομάδων. Ο πολιτιστικός πόλεμος θα επηρεάσει την εκπαίδευση, τα ΜΜΕ και τη δημόσια σφαίρα.

Η Ευρώπη, παρά τα δικά της προβλήματα, θα συνεχίσει να αποτελεί προπύργιο προοδευτικών ιδεών, προωθώντας θέματα όπως τα δικαιώματα των γυναικών, η ισότητα των φύλων και η ενσωμάτωση μεταναστών. Στην Ασία, η άνοδος της μεσαίας τάξης θα οδηγήσει σε πολιτισμικές αλλαγές, με αυξημένο ενδιαφέρον για τις τέχνες και τη μόρφωση.

LGBTQ

Υγεία και Επιστήμη

Η πρόοδος στην ιατρική και τη βιοτεχνολογία θα συνεχιστεί με ραγδαίο ρυθμό. Οι θεραπείες που βασίζονται στη γονιδιακή επεξεργασία θα γίνουν πιο προσιτές, ενώ νέες μέθοδοι διάγνωσης και θεραπείας θα βελτιώσουν την πρόληψη και την αντιμετώπιση ασθενειών.

Η αντιμετώπιση πανδημιών θα παραμείνει προτεραιότητα, με τις κυβερνήσεις να επενδύουν σε νέες στρατηγικές για την πρόληψη μελλοντικών κρίσεων. Ο εμβολιασμός θα επεκταθεί σε περισσότερους πληθυσμούς, αν και οι αντιδράσεις κατά των εμβολίων θα συνεχίσουν να υπάρχουν σε ορισμένες περιοχές.

Με πληροφορίες από Guardian

Tags