Ο Γερμανός industrial designer Dieter Rams έγραψε το 1994 στο βιβλίο του Weniger, Aber Besser ότι «το καλό σχέδιο είναι το λιγότερο δυνατό. Λιγότερο, αλλά καλύτερο, επειδή επικεντρώνεται στα ουσιώδη».

Αναφερόταν στις αρχές του σχεδιασμού προϊόντων, αλλά αυτή η θεωρία μπορεί εξίσου εύκολα να εφαρμοστεί και στις ντουλάπες μας – ιδίως δεδομένου ότι στις δεκαετίες που μεσολάβησαν από τη διακήρυξη του Rams, παρατηρήθηκε μια ανησυχητική επιτάχυνση του όγκου των ρούχων που αγοράζουμε και μια συνακόλουθη μείωση της ποιότητας και της ανθεκτικότητας.

Κάθε χρόνο παράγονται παγκοσμίως κάπου μεταξύ 80 και 150 δισεκατομμυρίων νέων ειδών ένδυσης, ενώ ατομικά αγοράζουμε σήμερα πέντε φορές περισσότερα ρούχα από ό,τι στη δεκαετία του 1980, ενώ συχνά φοράμε τα είδη περίπου επτά έως δέκα φορές πριν τα πετάξουμε (μείωση 36% σε σχέση με 15 χρόνια πριν).

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον πολλαπλασιασμό των έξυπνα στοχευμένων διαδικτυακών διαφημίσεων, σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κύκλο τάσεων της μόδας που προωθούνται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην αναπτυσσόμενη αγορά της ultra-fast-fashion, η οποία ενθαρρύνει τους αγοραστές να αγοράζουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα και να αποκομίζουν τα βραχύβια οφέλη που αυξάνουν την ντοπαμίνη. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα ρούχα έχουν τη δύναμη να μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά.

Η επιλογή των βασικών κομματιών πρέπει να είναι λειτουργική, σχεδιασμένη να διαρκεί, να σου ταιριάζει άψογα και να σου εξασφαλίζει ότι θα νιώθεις καλύτερα

«Πολλή μόδα έχει να κάνει με το καινούργιο», λέει στο BBC η Tiffanie Darke, συγγραφέας μόδας και στρατηγική βιωσιμότητας. «Εμείς ως πλάσματα προσπαθούμε πάντα να προχωρήσουμε μπροστά και να ανανεωθούμε – είτε πρόκειται για μια νέα σεζόν, είτε για μια απόφαση για το νέο έτος, είτε για μια νέα δουλειά. Θέλουμε να προοδεύουμε προσωπικά και τα ρούχα αποτελούν ένα πολύ σημαντικό μέρος αυτού».

Και η Darke, η οποία είναι επίσης προσωρινή διευθύνουσα σύμβουλος της Smartworks – μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που παρέχει συμβουλές και δωρεάν ρούχα σε γυναίκες για συνεντεύξεις εργασίας – έχει διαπιστώσει ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και με τη νοοτροπία «less is more».

Πρόκειται για μια προσέγγιση που ωφελεί όχι μόνο τον πλανήτη αλλά και – σύμφωνα με μια ανασκόπηση του περιοδικού The Journal of Positive Psychology με τίτλο Minimalism, Voluntary Simplicity and Wellbeing – την ίδια μας την ψυχική υγεία.

Τον Νοέμβριο του 2022, μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από το The Hot or Cool Institute αποκάλυψε ότι προκειμένου η βιομηχανία της μόδας να επιτύχει τον παγκόσμιο στόχο του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C έως το 2030, οι Βρετανοί καταναλωτές πρέπει να δεσμευτούν να μην αγοράζουν περισσότερα από πέντε νέα είδη ένδυσης το χρόνο.

Συγκλονισμένη από αυτό το στατιστικό στοιχείο, η Darke δημιούργησε την εκστρατεία Rule of Five, η οποία έχει γίνει πλέον viral, καλώντας και άλλους να την ακολουθήσουν στην απόφασή της να αγοράζει μόνο πέντε καινούργια κομμάτια ετησίως (εκτός από κάλτσες και εσώρουχα), καθώς και τέσσερα second-hand.

Διαβασε ακομα

Η τολμηρή τάση του 2025 είναι τα one-legged παντελόνια

«Είναι ενδιαφέρον ότι, παρόλο που ξεκίνησα την εκστρατεία για κλιματικούς λόγους, μακράν η πιο συντριπτική ανταπόκριση από τους ανθρώπους που επέλεξαν να με ακολουθήσουν ήταν ότι πραγματικά βαρέθηκαν να αγοράζουν τόσα πολλά. Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι τα ψώνια τους έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο. Τους χειραγωγούν να αγοράζουν όλο και περισσότερα, γεγονός που τελικά σε αφήνει να αισθάνεσαι άδειος και στερημένος».

Φέτος τον Σεπτέμβριο η Darke δημοσίευσε το What To Wear and Why, ένα βιβλίο που προσφέρει ανατριχιαστική εικόνα για τη ζημιά που προκαλεί στον πλανήτη ο εθισμός στα ψώνια, καθώς και για το πώς να φτιάξεις μια προσεγμένη, διαχρονικά κομψή συλλογή ρούχων που θα σε απελευθερώσει για τα καλά από τα δεσμά του καταναλωτισμού της μόδας – όλα αυτά τα έχει συλλέξει από τις δικές της εμπειρίες, ακολουθώντας τον Κανόνα των Πέντε.

Το πρώτο βήμα, λέει, είναι η δημιουργία μιας capsule wardrobe – μια επιλογή από βασικά κομμάτια που δεν είναι μόνο λειτουργικά και σχεδιασμένα για να διαρκέσουν, αλλά σου ταιριάζουν άψογα και σου εξασφαλίζουν ότι θα νιώθεις καλύτερα.

Υπέρμαχος αυτού που αποκαλεί κανόνα 80/20 (σύμφωνα με τον οποίο το 80% της γκαρνταρόμπας σου αποτελείται από «χρήσιμα, βασικά κλασικά κομμάτια» και το υπόλοιπο 20% πιο εκφραστικά «κομμάτια προσωπικότητας»), η γκαρνταρόμπα της Darke περιστρέφεται γύρω από 10 βασικά κομμάτια, από ένα λευκό βαμβακερό πουκάμισο και ένα κομψό σακάκι μέχρι ένα άνετο παντελόνι και ένα παιχνιδιάρικο πλεκτό.

«Η ενδυματολογική μου συλλογή ήταν ένας πολύ χρήσιμος οδηγός», λέει. «Φυσικά, είναι διαφορετική για τον καθένα ανάλογα με τις συνθήκες, τη δουλειά σου, το κλίμα στο οποίο ζεις… αλλά λένε ότι στην πραγματικότητα φοράς μόνο 10 ή 20 αντικείμενα σε έναν κύκλο ανά πάσα στιγμή, ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Οπότε ένα καλό σημείο εκκίνησης είναι να κοιτάξεις τα πράγματα που φοράς συνέχεια, τα οποία είναι συνήθως σούπερ λειτουργικά, και σύντομα θα βρεις τη δική σου λίστα».

Οι περισσότερες από τις δέκα νέες αγορές της τα τελευταία δύο χρόνια ήταν βασικά κομμάτια ένδυσης, εξηγεί, καθώς και ένα καθαρά ανούσιο χρυσό παντελόνι και μια «εντελώς διάφανη» μαύρη πλεκτή φούστα.

Διαβασε ακομα

5 υφάσματα που φοράς και δεν ξέρεις ότι κάνουν κακό στο περιβάλλον

Η διαμόρφωση της γκαρνταρόμπας

Ένα άλλο χρήσιμο εγχειρίδιο για τις συνειδητές αγορές είναι το How to Wear Everything, η νέα έκδοση της Kay Barron, διευθύντριας μόδας του Net-a-Porter και του Mr Porter.

Με συμβολές από μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της μόδας, όπως η Sarah Jessica Parker (που μιλάει για παπούτσια), ο στυλίστας Law Roach (υπεύθυνη για τα πιο εμβληματικά ρούχα της Zendaya) και η Jodie Turner Smith (μια από τις αυθεντίες του πολύχρωμου ντυσίματος), το βιβλίο καθοδηγεί τους αναγνώστες στη διαδικασία δημιουργίας της τέλειας γκαρνταρόμπας, από το συχνά τρομερό έργο της εύρεσης του κατάλληλου τζιν μέχρι την κατανόηση του προσωπικού σου στυλ, καθώς και συμβουλές για αγορές second-hand, ντύσιμο για ειδικές περιστάσεις και πολλά άλλα.

Για την Barron, το καλύτερο μέρος για να ξεκινήσεις είναι να κάνεις αυτό που έχει ονομάσει «το μοντάζ της γκαρνταρόμπας» – μια εργασία που πρέπει να γίνει «με καλή διάθεση, πολύ χρόνο και υπομονή». «Βγάζεις τα πάντα από την ντουλάπα σου και τα δοκιμάζεις», λέει στο BBC.

«Στη συνέχεια, αφού έχεις φτιάξει σύνολα που αποτελούνται από τα πράγματα που σου αρέσει να φοράς, μπορείς να δεις τι σου λείπει».

Προτείνει να κάνεις μια λίστα με αυτά που «λείπουν» στο τηλέφωνό σου και να τη χρησιμοποιείς για να ενημερώνεις τις μελλοντικές σου αγορές.

Πράγματι, μία από τις κορυφαίες συμβουλές της Barron είναι ο μελλοντικός σχεδιασμός: «Αν έχεις την οικονομική δυνατότητα, είναι προτιμότερο να αγοράσεις κάτι που θα δεις και θα σου αρέσει εκείνη τη στιγμή παρά να ψωνίζεις πανικόβλητος όταν σε κυνηγάει ο χρόνος γιατί έχεις για παράδειγμα έναν γάμο. Αυτό είναι σαν να ψωνίζεις φαγητό όταν είσαι μεθυσμένος και πεινασμένος- καταλήγει σε πραγματικά κακές αποφάσεις και ξοδεύεις πολύ περισσότερα χρήματα!»

Όταν ανακαλύπτεις ξανά κάτι καταπληκτικό που σου ανήκει ήδη, είναι το καλύτερο συναίσθημα στον κόσμο

Η επεξεργασία της γκαρνταρόμπας έχει περισσότερους από έναν σκοπούς: Σου επιτρέπει επίσης να «ψωνίσεις» μεταξύ των ήδη υπαρχουσών αγορών σου.

«Όταν ανακαλύπτεις ξανά κάτι καταπληκτικό που ήδη έχεις, είναι το καλύτερο συναίσθημα στον κόσμο», ενθουσιάζεται η Barron, προσθέτοντας ότι επειδή οι κύκλοι των trends κινούνται τόσο γρήγορα, είναι καλή ιδέα να κρατάς πράγματα όπως τα denim «επειδή τα χαμηλοκάβαλα boyfriend jeans και τα skinny jeans επανέρχονται αναπόφευκτα στη μόδα».

Η Darke αναζητά επίσης νέες ιδέες στην ήδη υπάρχουσα γκαρνταρόμπα της. «Φοράς μόνο το 30% από αυτά που έχεις, και ακόμη και τώρα φοράω μόνο το 50 ή 60% από αυτά», λέει.

«Ο κανόνας των πέντε σε εμπνέει να γίνεις πολύ πιο δημιουργική και επινοητική. Ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι υπάρχουν παλιά φορέματα που έχεις να φορέσεις εδώ και αιώνες και τα οποία μπορείς να μετατρέψεις σε κάτι άλλο».

Σημειώνει, επίσης, τις νέες φιλίες που έχει συνάψει από τότε που ξεκίνησε την εκστρατεία, από τη μοδίστρα που τη βοηθάει με τις μεταποιήσεις μέχρι την ομάδα του Save Your Wardrobe που βοηθάει με τα πάντα, από το να επιδιορθώνει τρύπες από τον σκόρο μέχρι να δίνει νέα ζωή σε παλιά κομμάτια.

Οι επιχειρήσεις ενοικίασης, όπως οι By Rotation και My Wardrobe HQ, είναι επίσης μια επιλογή που υποστηρίζουν και οι δύο fashion experts, όχι μόνο για μεμονωμένες εκδηλώσεις αλλά και ως μέσο πειραματισμού.

Διαβασε ακομα

Όσο πιο φαρδύ το τζιν, τόσο το καλύτερο

«Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατακλυζόμαστε από το στυλ διαφορετικών ανθρώπων – είναι συνεχώς καινούργιο, καινούργιο, καινούργιο, και είναι τόσο εύκολο να πνιγούμε σε αυτό, να αμφισβητήσουμε ποιο είναι το δικό μας στυλ», λέει η Barron.

«Η ενοικίαση είναι ένας πολύ καλός, μη δεσμευτικός τρόπος για να δοκιμάσεις κάτι». Συνιστά επίσης να ξεκινάς από τα μικρά ως έναν τρόπο διασκέδασης και δοκιμής για μια νέα εμφάνιση, αναφέροντας το νέο της ζευγάρι τακούνια «Kermit the Frog» σε ένα λαχανί χρώμα που λέει ότι διαφορετικά δεν θα επέλεγε να τα φορέσει ποτέ…

Οι Barron και Darke δεν είναι οι μόνες από τις ισχυρές προσωπικότητες του κλάδου που αγωνίζονται σήμερα για ουσιαστικές αλλαγές χωρίς να θυσιάζουν τη χαρά που μπορεί να προκαλέσει η ένδυση.

Φέτος, ο σχεδιαστής και κριτής του Great British Sewing Bee Patrick Grant κυκλοφόρησε το Less: Stop Buying So Much Rubbish, ένα βιβλίο που εξερευνά την άνοδο του μαζικού καταναλωτισμού και τους τρόπους με τους οποίους «το να έχουμε λιγότερα και καλύτερα πράγματα μπορεί να μας κάνει πιο ευτυχισμένους».

Και στο The Enoughness, ένα νέο συναρπαστικό podcast της συντάκτριας μόδας Melanie Rickey, οι καλεσμένοι περιγράφουν πώς μοιάζει γι’ αυτούς το «ακριβώς σωστό» (μια αναφορά στην αρχή Goldilocks) και πώς η επίτευξη αυτής της ισορροπίας έχει βελτιώσει τη ζωή τους.

Διαβασε ακομα

Το τακούνι της γιαγιάς είναι η νέα τάση που προσφέρει άνεση και στυλ

Οι συνεντευξιαζόμενοι της Rickey περιλαμβάνουν μέχρι στιγμής τον σεφ Yotam Ottelenghi, ο οποίος εξηγεί το μικροσκοπικό οπλοστάσιο της κουζίνας του, και τους πρωτοπόρους της βιώσιμης μόδας Aja Barber και Brett Staniland, που αποκαλύπτουν τις δικές τους μεθοδολογίες όσον αφορά την υιοθέτηση μιας γκαρνταρόμπας με το less is more.

«Στόχος της εκπομπής είναι να αλλάξουμε σταδιακά τη νοοτροπία μας στο να αγοράζουμε λιγότερα, αλλά καλύτερα, [και να το βιώσουμε αυτό] ως μια συναρπαστική επιδίωξη, ένα παιχνίδι με μόνο θετικές συνέπειες», λέει η Rickey στο BBC.

«Το να σταματήσουμε την ατελείωτη επιθυμία έχει απίστευτα θετική επίδραση σε κάθε άλλη πτυχή της ζωής». Το κύριο αποτέλεσμα, σημειώνει, είναι ότι παίρνεις καλύτερες αποφάσεις και αισθάνεσαι καλύτερα με το να τις παίρνεις.

«Το να κάνεις αξιόλογα πράγματα χτίζει την αυτοεκτίμηση», λέει, «και τα λιγότερα πράγματα δημιουργούν χώρο για περισσότερα χρήματα, περισσότερο χρόνο για να ζήσεις τη ζωή και περισσότερο χρόνο για παιχνίδι με αυτά που ήδη έχεις».