Σε ένα bistrot, στο κέντρο του Παγκρατίου, η Μαρί Πιερ, μία διεμφυλική γυναίκα, κοιτά τους θεατές-θαμώνες του πολυχώρου “Show What” στα μάτια και ανοίγει την καρδιά της. Χωρίς φόβο ή ντροπή και με μία γλυκιά παιδικότητα, άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με παράπονο και σκληρά λόγια που δείχνουν τον βαθμό που έχει πληγωθεί, εξιστορεί τι διαφορετικό συμβαίνει στη ζωή της κάθε Τρίτη, την ημέρα που επιστρέφει στο πατρικό της σπίτι – το οποίο εγκατέλειψε όταν αποφάσισε να γίνει «αυτή καθεαυτή» και να απομακρυνθεί από τη γειτονιά που την ήξερε ως Ζαν-Πιέρ – για να φροντίσει τον πατέρα της, Αντρέ.

Δέκα χρόνια μετά την πρώτη του συνάντηση με το «Μαριπιεράκι» – όπως την αποκαλεί – και τον πατέρα της, ο Φαίδων Καστρής επιστρέφει «Την Τρίτη στο Σούπερ-μάρκετ», στον βραβευμένο μονόλογο του Εμμανουέλ Νταρλέ που αποτελεί μια συγκινητική εξερεύνηση της ταυτότητας και μία γέφυρα αγάπης και αναζήτησης της αποδοχής.

Σε μία εποχή που οι άνθρωποι, καθημερινά, απομακρύνονται ο ηθοποιός και σκηνοθέτης μιλά στο pride.gr για την επιλογή του να φέρει τη Μαρί Πιερ ανάμεσα στους θεατές: «Είναι μία παράσταση που αγαπώ πολύ, μία προσωπική παραγωγή. Έχω πάρει τα δικαιώματα του έργου, σκηνοθετώ και πρωταγωνιστώ, ενώ ήμουν ο πρώτος που έπαιξε το έργο το 2011. Τότε, στο ‘Από Μηχανής Θέατρο’ όπου παιζόταν υπήρχαν σκηνικά, live μουσική με πιάνο – όμως υπήρχε και απόσταση, ενώ εγώ ήθελα να πάω ακόμα πιο κοντά στον κόσμο».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Phaedon Kastris (@phaedon_kastris)

Πόσο δύσκολο είναι να παίζεις ανάμεσα στους θεατές;

Είναι πολύ απαιτητικό, αλλά σου δίνει μεγάλη χαρά και την αίσθηση ότι το έργο φτάνει στις ψυχές των ανθρώπων. Δεν μπορείς να κρυφτείς – πρέπει να είσαι απόλυτα ειλικρινής. Δεν μπορείς να είσαι ψεύτης ή να κάνεις θεατρικά τερτίπια, αφού δεν «στηρίζεσαι» σε έναν προβολέα ούτε «σώζεσαι» από μία σκηνοθεσία. Είσαι γυμνός με ανοιχτή και γενναιόδωρη καρδιά.

Τι σου λέει το κοινό μετά την παράσταση;

Στην αρχή, ο κόσμος που έρχεται είναι επιφυλακτικός δεν ξέρει τι θα δει ή πώς θα νιώσει. Όμως, ακριβώς επειδή η παράσταση – που παίζεται για τρίτο χρόνο – «διαφημίζεται» από στόμα σε στόμα, έρχονται σε ‘μένα επειδή το έχουν ακούσει ή το έχουν μάθει από κάπου. Ο ανταγωνισμός είναι εξάλλου τεράστιος. Υπάρχουν άπειρες παραστάσεις και εγώ προσπαθώ χωρίς δημόσιες σχέσεις.

Στο τέλος του έργου, ακόμη και θεατές που μπορεί να είναι πιο συντηρητικοί ή μεγαλύτερης ηλικίας, αναρωτιούνται εάν ήταν οι ίδιοι καλοί γονείς για τα παιδιά τους – εάν τα αγκάλιασαν όσο έπρεπε ή εάν τα άφησαν να γίνουν ο εαυτός τους.

Γίνεται μία συζήτηση τα τελευταία χρόνια για τους ρόλους τρανς ατόμων και εάν είναι σωστό να παίζονται από ηθοποιούς που δεν είναι τρανς

Εγώ όλα τα χρόνια στηρίζω το queer θέατρο και έχω κάνει και ο ίδιος αγώνες – ανεξάρτητα από την προσωπική μου ζωή. Φυσικά και πρέπει να δοθεί χώρος και μάχες, ακόμα και με μοριοδότηση, ώστε να μπαίνουν σε σχολές – όχι μόνο τρανς παιδιά, αλλά οποιοδήποτε άτομο πρεσβεύει τη μοναδικότητα.

Αν ήμουν τρανς δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα μπορούσα να παίξω καλά τη Μαρί Πιερ

Από την άλλη πλευρά, δεν αρκεί μόνο να είσαι τρανς – πρέπει να έχεις και το ταλέντο, τη διαδρομή, την εμπειρία. Και τρανς να ήμουν δεν σημαίνει ότι θα μπορούσα να παίξω καλά τη Μαρί Πιερ.

Για ‘μένα, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί αυτό και όλοι οι καλλιτέχνες να πάρουμε θέση: Δεν μπορεί να μου απαγορεύουν να παίζω τη Μαρί Πιερ τη στιγμή μάλιστα που αυτός ο ρόλος δεν είναι απλώς ένας τρανς ρόλος, αλλά η κατάθεση ψυχής μίας τρανς γυναίκας που κοιτάζει κατάματα τον κόσμο γύρω της, προσπαθώντας να τον αντιμετωπίσει.

Εξάλλου εγώ ερμηνεύω την ίδια, τον εαυτό της όταν ήταν παιδί, τον πατέρα της – γιατί είμαι ο πρώτος ηθοποιός που πρότεινα να εμφανίσω τη σκηνή και τους άλλους ρόλους. Ούτε ο ίδιος ο Εμμανουέλ Νταρλέ, όταν είχε έρθει να δει την παράσταση, μπορούσε να το φανταστεί και είχε ενθουσιαστεί.

Ανέφερες ότι έρχονται πολλοί γονείς μετά το τέλος της παράστασης και σου εξομολογούνται τους προβληματισμούς τους, εάν ήταν σωστοί απέναντι στα παιδιά τους…

Ξέρεις, το έργο δεν έχει να κάνει με τους αγώνες για το φύλο και την ταυτότητα. Αυτούς τους έχει δώσει η Μαρί Πιερ εδώ και χρόνια – είναι άλλωστε μία 50αρα τρανς η οποία απλώς αναρωτιέται «Έχω το δικαίωμα να φροντίζω τον πατέρα μου και να τον πηγαίνω στο σούπερ μάρκετ;», «Μπορώ να το κάνω χωρίς να με ξεσκίζετε και να με κοιτάτε σαν να είμαι νούμερο στο τσίρκο;»

Στο έργο, τα πρώτα δευτερόλεπτα, κοιτάζω τους θεατές στα μάτια, έναν-έναν ξεχωριστά. Αυτό συμβαίνει για να νιώσουν πως είναι να σε «εξετάζουν» καθημερινά.

Οι άνθρωποι συχνά φοβούνται ή ζηλεύουν τα άτομα που τολμούν να είναι ο εαυτός τους

Οι άνθρωποι στην παλιά γειτονιά της Μαρί Πιερ βλέπουν μία γυναίκα αλλά ψάχνουν να βρουν αυτό το κάτι που δεν «κολλάει». Τι είναι αυτό; Αυτό που δεν μπορούν να βρουν και να αποδεχτούν οι ίδιοι στον εαυτό τους. Νιώθουν ένα φόβο που έχει να κάνει με τη μη-αποδοχή του εαυτού τους, αλλά και τη ζήλια απέναντι στα άτομα που στάθηκαν γενναιότερα από αυτούς και τόλμησαν να είναι ο εαυτός τους.

Πόσο σημαντική είναι η αποδοχή από τους γύρω – ειδικά τους δικούς μας ανθρώπους;

Ο πατέρας της Μαρί Πιερ αρνείται να πει ακόμα και το όνομά της – τη φωνάζει Ζαν Πιερ ή της λέει να βρει ένα πιο «αντρικό» όνομα! Ξέρεις, όταν η Άννα, η τρανς γυναίκα από την Κούβα βρέθηκε το καλοκαίρι του 2023 δολοφονημένη στο σπίτι της, στον Άγιο Παντελεήμονα – τότε όχι μόνο δεν ανέφεραν το όνομά της, αλλά στην αρχή έκαναν λόγο για έναν δολοφονημένο άνδρα, είχα συγκλονιστεί γιατί αυτό είναι μία πραγματικότητα για τα άτομα αυτά. Έχουν γίνει φυσικά κάποια βήματα, αλλά ακόμα υπάρχει μίσος. Τα τρανς άτομα είναι στο περιθώριο.

Πριν από λίγο καιρό, ήρθε μία μητέρα με τον γιο της, ένα τρανς αγόρι στην παράσταση. Αυτό το πανέμορφο πλάσμα με πλησίασε και μου είπε πως, ακριβώς όπως η Μαρί Πιερ αναφέρει στο έργο πως «από μικρή ένιωθε πως ήταν κορίτσι», έτσι και εκείνος «ένιωθε πάντα αγόρι».

Το έργο έχει να κάνει με την αποδοχή, την ανοιχτή αγκαλιά που πρέπει να έχουν όλοι οι γονείς για τα παιδιά τους

Έχουν έρθει και μέλη από τους «Υπερήφανους Γονείς», δηλαδή γονείς διεμφυλικών, gay και queer γενικότερα παιδιών. Ακόμα και στις μέρες μας, τόσο τα παιδιά όσο και οι οικογένειές τους αντιμετωπίζουν ρατσισμό, επιθέσεις, σε σημείο που πολλά από αυτά δεν θέλουν να πάνε σχολείο, ενώ άλλα έχουν κάνει ακόμα και απόπειρες αυτοκτονίας.

Γι’ αυτό υπάρχει ανάγκη να δει ο κόσμος αυτό το έργο και επιμένω ακόμη μία χρονιά, γιατί κάποτε είχα δεχτεί ένα μήνυμα από μία μητέρα ενός διεμφυλικού παιδιού που μου έγραφε πως η παράσταση είναι ένα «δώρο» που θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς στον εαυτό τους και πως μακάρι να το έβλεπαν και οι γονείς που έδιωξαν ή απέρριψαν τα παιδιά τους μόνο και μόνο επειδή «αυτά ήθελαν να είναι ο εαυτός ή η εαυτή τους».

«Έχω το δικαίωμα να φροντίζω τον πατέρα μου χωρίς να με κοιτάτε σαν να είμαι νούμερο στο τσίρκο;»

Δεν έχει να κάνει μόνο με τα τρανς άτομα ή γενικότερα τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αλλά με την αποδοχή που έχουμε ανάγκη όλοι μας, με την ανοιχτή αγκαλιά που πρέπει να έχουν όλοι οι γονείς για τα παιδιά τους.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Phaedon Kastris (@phaedon_kastris)

Παρά τις προσβολές που δέχεται και τις αδιάκριτες ματιές, η Μαρί Πιερ επανέρχεται κάθε Τρίτη σε ένα μέρος που την πληγώνει, δίνοντας ουσιαστικά πολλές «δεύτερες ευκαιρίες»

Το έργο είναι σκληρό. Η Μαρί Πιερ μπορεί να είναι γλυκό κορίτσι αλλά την ίδια στιγμή, υποφέρει και βασανίζεται. Ήταν επιλογή μου να βγει γλυκιά – ένας άλλος σκηνοθέτης θα μπορούσε να την κάνει πολύ σκληρή ή να έχει μέσα της θυμό και μίσος.

Για ‘μένα, το νόημα είναι βαθύτατα υπαρξιακό: Αφορά όλους μας γιατί έχει να κάνει με τις επιλογές μας, για το πόσο μπορέσαμε να κυνηγήσουμε τα όνειρά μας. Είναι οι αλυσίδες που τραβάμε, τα «τέρατα» που κρύβουμε κάτω από το κρεβάτι ή μέσα στην ντουλάπα μας και που πολλούς ανθρώπους τους βασανίζουν, με αποτέλεσμα να είναι δυστυχισμένοι και να κάνουν δυστυχισμένο και τον περίγυρό τους.

Πόσο ανάγκη έχουμε στις μέρες μας από παραστάσεις που αφήνουν αισιόδοξα μηνύματα; Που δίνουν ελπίδα;

Το  θέατρο είναι φως. Μέσα από έναν χαρακτήρα, όπως η Μαρί Πιερ, ο θεατής νιώθει τη στοργή. Εγώ ως καλλιτέχνης θέλω να νιώσει το κοινό την αγκαλιά. Ακόμα και η επιλογή να παίζεται η παράσταση σε ένα μικρό μπαρ, είναι ο τρόπος μου να ανοίξω την καρδιά μου, να νιώσω ταπεινά και να μοιραστώ την αλήθεια μου.

Πρέπει να είναι επιλογή μας να σταθούμε ο ένας στον άλλο, να αγκαλιαστούμε, να στραφούμε στη θετική δράση

Ξέρεις, μπορεί στην καθημερινότητά μας οι άνθρωποι να είμαστε απογοητευμένοι, άλλοτε να γινόμαστε σκληροί ή αγενείς, αλλά όλο αυτό δεν μας οδηγεί πουθενά παρά σε μεγαλύτερη βία και πόνο και μεγαλύτερη απομόνωση.

Αντί, για παράδειγμα, να λέμε για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες «Ωχ! Να πάνε στη χώρα τους, τους φοβάμαι, δεν θέλω να τους βλέπω». Όχι! Γιατί να επιλέγουμε την απανθρωπιά; Πρέπει να είναι επιλογή μας να σταθούμε ο ένας στον άλλο, να αγκαλιαστούμε, να είμαστε αλληλέγγυοι, να στρεφόμαστε στη θετική δράση.

Η συγχώρεση είναι ένας τρόπος ένας πληγωμένος άνθρωπος να πάει παρακάτω και να προχωρήσει με ηρεμία στη ζωή του;

Η Μαρί Πιερ δούλευε πάντα Δευτέρα βράδυ, όμως ποτέ δεν παρέλειψε να πάει την επόμενη ημέρα στον πατέρα της, όσο κι αν ήταν κουρασμένη, όσο και αν ήξερε πως και πάλι θα την απορρίψει.

Ξέρεις, με τον πατέρα μου δεν είχα ιδιαίτερες επαφές. Τα πρώτα χρόνια, το χάσμα γεφύρωνε η μητέρα μου, αλλά πέθανε νωρίς. Κάποια στιγμή, με ειδοποίησαν ότι είχε καταπέσει και τότε, παρόλο που οι φίλοι μου μού έλεγαν να τον πάω σε κάποιο οίκο ευγηρίας και να «μην τον φορτωθώ», αποφάσισα να τον πάρω σπίτι μου. Ήταν κάπου 2018-2019. Εγώ είχα ήδη παίξει τον ρόλο της Μαρί Πιερ το 2011-12.

Όπως η Μαρί Πιερ, φρόντισα τον πατέρα μου και τον αγάπησα και με αγάπησε από την αρχή

Ο πατέρας μου, λοιπόν, ήταν πάντα απορριπτικός απέναντί μου – όμως εγώ αποφάσισα να τον πάρω κοντά μου. Τον φρόντισα και τελικά πέθανε στα χέρια μου – όμως πριν φύγει από τη ζωή, τον αγάπησα από την αρχή και με γνώρισε και με αγάπησε και εκείνος και έφυγε με χαμόγελο και εμένα έκλεισε μέσα μου μία πληγή.

Αν δεν το είχα κάνει, θα το κουβαλούσα πάντα μέσα μου και θα αναρωτιόμουν γιατί δεν με αγάπησε ο πατέρας μου. Θεωρώ, λοιπόν, πως είναι μεγάλη υπόθεση να μπαίνεις στα παπούτσια του άλλου, να τον καταλαβαίνεις και τελικά να συγχωρείς.

Διαβασε ακομα

H ασεξουαλικότητα και ποιοι μύθοι και παρανοήσεις τη συνοδεύουν

Λίγα λόγια για το έργο

Το έργο του Εμμανουέλ Νταρλέ, “Le Mardi à Monoprix” («Την Τρίτη στο σούπερ-μάρκετ»), κέρδισε το Α’ Βραβείο στο Φεστιβάλ Fringe του Εδιμβούργου το 2011, το βραβείο Herald Archangel Award και ήταν υποψήφιο δύο φορές στα Βραβεία Molière του Εθνικού Θεάτρου της Γαλλίας (2010, 2011).

To “Le Mardi à Monoprix” γνώρισε τεράστια εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία στο Παρίσι με ερμηνευτή τον Ζαν Κλoντ Ντρέιφους στο ρόλο της Μαρί-Πιερ (υποψήφιο για βραβείο Molière) και το Ηνωμένο Βασίλειο με τίτλο “Tuesdays at Tescos” και τον Σάιμον Κάλλοου στο ρόλο της Pauline.

Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε το 2011-12 στο «Από Μηχανής Θέατρο» με τον Φαίδωνα Καστρή, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα και τιμήθηκε με το «Βραβείο Ερμηνείας Κοινού 2011» της Athens Voice, το «Βραβείο Ερμηνείας, Σκηνοθεσίας, Σκηνικού» στα πρώτα Gay Awards 2012 και 5 υποψηφιότητες Βραβείων Κοινού Αθηνοράματος 2012 (παράσταση, ερμηνεία, σκηνοθεσία, μουσική, κοστούμι).

Σημείωμα του ερμηνευτή και σκηνοθέτη:

«Το έργο πια έχετε καταλάβει πόσο το αγαπώ, την παράσταση την αφιερώνω στον Εμμανουέλ Νταρλέ, τον γλυκύτατο φίλο, που έφυγε τόσο νωρίς, το 2016 ξαφνικά. Στη μνήμη του λοιπόν και θυμάμαι πόση εντύπωση του είχε κάνει, το “ζωντάνεμα” του πατέρα και των άλλων προσώπων που συναντά στην διαδρομή της η Μαρί-Πιερ, πώς ένας μονόλογος άνοιγε σε έργο με δύο πρόσωπα και μια γειτονιά, έναν ολόκληρο κόσμο. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά: “Ο Φαίδων είναι η Μαρί-Πιερ και είναι και μια μπαλαρίνα πάνω στη σκηνή”. Μέχρι τότε παιζόταν σχεδόν στατικά, αφηγηματικά ο μονόλογος, εγώ τον “χόρεψα” μέσα μου και τελικά ο χορός αυτός μας οδήγησε στο φως. Είναι η ηρωίδα του Νταρλέ που με γοητεύει, που δεν έχει σύνορα μέσα της, η ίδια παιδί, η ίδια Ζαν-Πιερ και Μαρί, η ίδια ένας γέρος πατέρας, μόνος κι έρημος μέσα της, η ίδια μια Τρίτη, κάθε Τρίτη μέχρι την τελευταία φορά.»

Ο συγγραφέας Εμμανουέλ Νταρλέ και η αποδοχή της διαφορετικότητας

«Κάνω συχνά τα ψώνια μου στο κέντρο της πόλης εδώ, στη Ναρβόννη της Γαλλίας. Στο αντίστοιχο Monoprix εδώ. Είναι πολύ κοντά, και είναι βολικό. Επίσης, είναι λιγότερο κρύο και απρόσωπο από τα σούπερ-μάρκετ της περιφέρειας. Εδώ μπορεί κανείς να συναντήσει, να δει, να ακούσει, κάθε λογής άνθρωπο. Μια μέρα, Τρίτη πρέπει να ήταν, είδα μπροστά μου να περιμένει στην ουρά για το ταμείο, ένα πολύ περίεργο ζευγάρι. Ένα ζευγάρι ανάρμοστο. Ήταν ένας μικρούλης κύριος, προχωρημένης ηλικίας, ένας κύριος από τα μέρη μας σίγουρα, μαζί με μια μεγαλόσωμη γυναίκα, αρκετά όμορφη αλλά… είχε μια ομορφιά παράξενη, μπορούσες να τη διακρίνεις από μακριά. Υπερβολικά μακιγιαρισμένη, υπερβολικά διακριτή, όλα της υπερβολικά. Υπερβολικά προσεγμένη, στην παραμικρή λεπτομέρεια.

Όλοι τους κοίταζαν, όλοι. Όλα τα βλέμματα, ναι, επάνω της. Μια παράξενη ομορφιά, πολύ ανδροπρεπής. Μια τραβεστί, ή τρανς γυναίκα να κάνει ήρεμη με τον μπαμπά της ψώνια στο Monoprix, με ψιθύρους να ακούγονται σε όλο τον χώρο.

Προσπάθησα να φανταστώ τη ζωή, τις σκέψεις, τα λόγια, προσπάθησα να νιώσω πώς είναι να έχεις όλα αυτά τα βλέμματα πάνω σου, πώς να είναι όλα αυτά τα μάτια επάνω σ’ εκείνη τη γυναίκα και τον πατέρα της. Τι να σκέφτεται ο καθένας τους. Αν μιλούν μεταξύ τους. Εκείνη τη στιγμή μου ήρθε η επιθυμία να γράψω επιτόπου. Μια μέρα, συνηθισμένη και κανονική, μια τέτοια μέρα της ζωής ενός πατέρα και του γιου του/ της κόρης του. Μικρές καθημερινές συνήθειες. Αυτά που λέγονται, και αυτά που μένουν στη σιωπή. Αυτό που γίνεται αποδεκτό, και αυτό που μένει μια πληγή. Αυτό που ήταν πριν και αυτό που είναι τώρα.»

Συντελεστές

Μετάφραση: Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη

Σκηνοθετική Επιμέλεια: Φαίδων Καστρής

Φωτισμοί- Φωτογραφίες Παράστασης: Σπύρος Τσακίρης

Ψιμυθίωση: Ήρα Σ. Μαγαλιού

Παραγωγή: Show What?

Διεύθυνση Παραγωγής: Ντορίτα Λουκίσσα

Στην παράσταση ακούγεται το τραγούδι του Cyril Mokaiesh «Va savoir»

Eρμηνεύει ο Φαίδων Καστρής