Ο Eliran Mizrahi, ένας 40χρονος πατέρας τεσσάρων παιδιών, στάλθηκε στη Γάζα μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 – όταν όμως ο έφεδρος του ισραηλινού στρατού επέστρεψε πια σπίτι του ήταν ένας εντελώς διαφορετικός άνθρωπος: Πάλευε με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και λίγο πριν τον ξαναστείλουν στη Γάζα, αποφάσισε να δώσει τέλος στη ζωή του. «Έφυγε από τη Γάζα, αλλά η Γάζα δεν έφυγε ποτέ από μέσα του», λέει η μητέρα του, Jenny Mizrahi.

Παρόλο που ο ισραηλινός στρατός έχει δηλώσει ότι παρέχει περίθαλψη σε χιλιάδες στρατιώτες που πάσχουν από μετατραυματικό στρες ή άλλες ψυχικές ασθένειες που προκλήθηκαν από τραύματα κατά τη διάρκεια του πολέμου, αρκετοί στρατιώτες έχουν βάλει τέλος στη ζωή τους – αν και οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) δεν έχουν δώσει επίσημο αριθμό.

Μέσα σε έναν χρόνο από την έναρξη του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, έχουν σκοτωθεί πάνω από 42.000 Παλαιστίνιοι, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς, με τα Ηνωμένα Έθνη να αναφέρουν ότι οι περισσότεροι από τους νεκρούς είναι γυναίκες και παιδιά. Οι νεκροί Ισραηλινοί είναι περίπου 1.200. Με την επέκταση πλέον του πολέμου και στον Λίβανο, πολλοί είναι οι στρατιώτες που παραδέχονται ότι φοβούνται να επιστρατευτούν.

Φρικαλεότητες που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο κόσμος

Οι ισραηλινές Αρχές – με σπάνιες εξαιρέσεις – έχουν αποκλείσει τη Γάζα από τους ξένους δημοσιογράφους, εκτός εάν βρίσκονται υπό τη συνοδεία των IDF, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αποτύπωση της πλήρους έκτασης των παλαιστινιακών δεινών ή των εμπειριών των στρατιωτών εκεί.

Ωστόσο, μαρτυρίες Ισραηλινών στρατιωτών που πολέμησαν στον θύλακα αναφέρουν στο CNN ότι έζησαν φρικαλεότητες που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο υπόλοιπος κόσμος. Από την άλλη, υπάρχουν και στρατιώτες που αναφέρουν πως ο πόλεμος στη Γάζα είναι ένας αγώνας για την επιβίωση του Ισραήλ που πρέπει να κερδηθεί με κάθε μέσο. Αλλά η μάχη έχει επίσης ένα ψυχικό τίμημα το οποίο, λόγω του στίγματος, είναι σε μεγάλο βαθμό κρυμμένο από το οπτικό πεδίο.

Ο Mizrahi, ο οποίος πριν από τον πόλεμο, εργαζόταν ως διευθυντής σε μία ισραηλινή κατασκευαστική εταιρεία, εστάλη στη Γάζα στις 8 Οκτωβρίου του περασμένου έτους, όπου έγινε οδηγός μιας μπουλντόζας D9, ένα θωρακισμένο όχημα 62 τόνων που μπορεί να αντέξει σφαίρες και εκρηκτικά.

Ο έφεδρος πέρασε 186 ημέρες στον θύλακα μέχρι που υπέστη τραυματισμούς στο γόνατο, ενώ ακολούθησε βλάβη στην ακοή τον Φεβρουάριο όταν μια χειροβομβίδα με ρουκέτα (RPG) έπληξε το όχημά του.

Όταν, ωστόσο, αποσύρθηκε από τη Γάζα για να ακολουθήσει θεραπεία, διαγνώστηκε με PTSD. «Δεν ήξεραν πώς να τους αντιμετωπίσουν [τους στρατιώτες]», αναφέρει η μητέρα του, συμπληρώνοντας πως οι στρατιώτες έλεγαν πως ο πόλεμος στη Γάζα ήταν πολύ διαφορετικός από όλα όσα είχαν δει μέχρι τότε.

Διαβασε ακομα

Πώς το Ισραήλ χρησιμοποιεί τους Παλαιστίνιους ως «ανθρώπινες ασπίδες» στη Γάζα

«Έπρεπε να τους πατήσουν, νεκρούς και ζωντανούς»

Όταν ο Mizrahi βρισκόταν σε άδεια, υπέφερε από κρίσεις θυμού, εφίδρωση, αϋπνία και δεν άντεχε τις κοινωνικές συναναστροφές. Έλεγε, μάλιστα, στην οικογένειά του ότι μόνο όσοι ήταν μαζί του στη Γάζα μπορούσαν να καταλάβουν τι περνούσε.

Η μητέρα του ήταν σίγουρη ότι ο γιος της είχε δει πολλούς θανάτους στον θύλακα και υποψιαζόταν ότι ο Mizrahi είχε αναγκαστεί να σκοτώσει κάποιον, κάτι που του είχε προκαλέσει μεγάλο σοκ. Ο Guy Zaken, φίλος του Mizrahi και συνοδηγός της μπουλντόζας, παρείχε περαιτέρω πληροφορίες για την εμπειρία τους στη Γάζα: «Είδαμε πολύ, πολύ, πολύ δύσκολα πράγματα. […] Πράγματα που είναι δύσκολο να αποδεχτούμε».

Είδαμε πολύ δύσκολα πράγματα. Πράγματα που δεν μπορούμε να αποδεχτούμε εύκολα

Ο πρώην στρατιώτης έχει μιλήσει δημοσίως για το ψυχολογικό τραύμα που υπέστησαν τα ισραηλινά στρατεύματα στη Γάζα. Σε μια κατάθεση στην Knesset, το κοινοβούλιο του Ισραήλ, τον Ιούνιο, ο Zaken ανέφερε ότι σε πολλές περιπτώσεις, οι στρατιώτες έπρεπε να «πατήσουν τρομοκράτες, νεκρούς και ζωντανούς, κατά εκατοντάδες».

Ο ίδιος λέει ότι πλέον δεν μπορεί να τρώει κρέας, καθώς του θυμίζει τις φρικιαστικές σκηνές που είδε μέσα από τη μπουλντόζα στη Γάζα, και παλεύει να κοιμηθεί τη νύχτα, με τον ήχο των εκρήξεων να ηχεί στο κεφάλι του. Ωστόσο, υποστηρίζει πως οι Ισραηλινοί στρατιώτες βοηθούσαν τους απλούς πολίτες, προσφέροντάς τους φαγητό και νερό, ενώ συχνά δέχονταν γι’ αυτό επιθέσεις από τους «τρομοκράτες της Χαμάς που πυροβολούσαν» εναντίον τους.

Ένας πόλεμος που δεν μοιάζει με κανέναν άλλο

Όταν ο Mizrahi αυτοκτόνησε, βίντεο και φωτογραφίες εμφανίστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τον έφεδρο να κατεδαφίζει σπίτια και κτήρια στη Γάζα και να ποζάρει με περηφάνια μπροστά από τις γκρεμισμένες κατασκευές. Ορισμένες από τις εικόνες, μάλιστα, εμφανίστηκαν σε ένα ντοκιμαντέρ για το οποίο του είχαν πάρει συνέντευξη στο ισραηλινό κανάλι 13. Η αδελφή του, Shir, δήλωσε ότι είδε πολλά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που κατηγορούσαν τον Mizrahi ότι είναι «δολοφόνος».

Ο Ahron Bregman, πολιτικός επιστήμονας στο King’s College του Λονδίνου, ο οποίος υπηρέτησε στον ισραηλινό στρατό για έξι χρόνια, μεταξύ άλλων και κατά τη διάρκεια του πολέμου του Λιβάνου το 1982, δήλωσε ότι ο πόλεμος στη Γάζα δεν μοιάζει με κανέναν άλλο που διεξήγαγε το Ισραήλ.

«Είναι μακρύς και αστικός», που σημαίνει ότι οι στρατιώτες πολεμούν ανάμεσα σε πολλούς ανθρώπους, «η συντριπτική πλειονότητα των οποίων είναι άμαχοι». Οι χειριστές μπουλντόζας είναι μεταξύ εκείνων που είναι πιο άμεσα εκτεθειμένοι στη βιαιότητα του πολέμου, λέει ο Bregman, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με πτώματα τα οποία πρέπει να «ξεφορτωθούν» μαζί με τα συντρίμμια.

Παρά το μετατραυματικό στρες που βίωνε, η οικογένειά του Mizrahi ανέφερε πως ο στρατιώτης συμφώνησε να επιστρέψει στη Γάζα όταν τον κάλεσαν ξανά. Δύο ημέρες πριν από την αποστολή του, όμως, αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι.

Ο αριθμός των αυτόχειρων

Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ανέφερε ότι 10 στρατιώτες έδωσαν τέλος στη ζωή τους μεταξύ 7 Οκτωβρίου και 11 Μαΐου, σύμφωνα με στρατιωτικά στοιχεία που περιήλθαν στην κατοχή της εφημερίδας.

Ερωτηθείς, ωστόσο, από το CNN σχετικά με τον αριθμό των αυτοκτονιών στις IDF μετά τον πόλεμο, ο Uzi Bechor, ψυχολόγος και διοικητής της Μονάδας Αντιμετώπισης Μάχης, ανέφερε ότι το ιατρικό σώμα δεν επιτρέπεται να δώσει έναν ακριβή αριθμό, ενώ ο στρατός θεωρεί ότι το ποσοστό αυτοκτονιών παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο.

«Το ποσοστό αυτοκτονιών στο στρατό είναι λίγο πολύ σταθερό τα τελευταία πέντε ή έξι χρόνια», δήλωσε ο Bechor, σημειώνοντας ότι στην πραγματικότητα έχει μάλλον μειωθεί τα τελευταία 10 χρόνια.

Kάθε μήνα πάνω από 1.000 νέοι τραυματίες στρατιώτες απομακρύνονται από τις μάχες. Το 35% αυτών παραπονιέται για την ψυχική τους κατάσταση

Ακόμη και αν ο αριθμός των αυτοκτονιών είναι υψηλότερος, λέει, η αναλογία μέχρι στιγμής είναι «ίδια με την προηγούμενη χρονιά, επειδή έχουμε περισσότερους στρατιώτες […] Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει τάση για περισσότερες αυτοκτονίες», δήλωσε ο Bechor στο CNN.

Παρόλα αυτά, πάνω από το ένα τρίτο όσων απομακρύνονται από τη μάχη διαπιστώνεται ότι έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Σε ανακοίνωσή του τον Αύγουστο, το τμήμα αποκατάστασης του ισραηλινού υπουργείου Άμυνας ανέφερε ότι κάθε μήνα περισσότεροι από 1.000 νέοι τραυματίες στρατιώτες απομακρύνονται από τις μάχες για θεραπεία, το 35% των οποίων παραπονιέται για την ψυχική του κατάσταση, ενώ το 27% να αναπτύσσει «ψυχική αντίδραση ή διαταραχή μετατραυματικού στρες».

Πρόσθεσε, μάλιστα, πως μέχρι το τέλος του έτους, 14.000 τραυματισμένοι μαχητές είναι πιθανό να εισαχθούν για θεραπεία, εκ των οποίων περίπου το 40% αναμένεται να αντιμετωπίσει προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι στρατιώτες θα κουβαλούν τις εμπειρίες για το υπόλοιπο της ζωής τους

Το 2021, η αυτοκτονία ήταν η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των στρατιωτών των IDF, ανέφεραν οι Times of Israel, επικαλούμενοι στρατιωτικά στοιχεία που έδειξαν ότι τουλάχιστον 11 στρατιώτες είχαν βάλει τέλος στη ζωή τους εκείνο το έτος, ενώ νωρίτερα φέτος, το υπουργείο Υγείας προσπάθησε να «διαψεύσει τις φήμες για αύξηση των ποσοστών αυτοκτονιών μετά τις 7 Οκτωβρίου», λέγοντας ότι οι αναφερόμενες περιπτώσεις είναι «μεμονωμένα περιστατικά στα μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Ο Bregman πάλι αναφέρει πως το PTSD και άλλα θέματα ψυχικής υγείας είναι πλέον ευκολότερο να συζητηθούν απ’ ό,τι στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, χάρη στο μειωμένο στίγμα. Παρόλα αυτά, συμπληρώνει ότι οι στρατιώτες που φεύγουν από τη Γάζα «θα κουβαλούν (τις εμπειρίες τους) για το υπόλοιπο της ζωής τους».

Διαβασε ακομα

Αν ο έφηβος Παλαιστίνιος που κάηκε ζωντανός δεν σε ξεσηκώσει για τη Γάζα, έχεις ακόμα λίγη ψυχή να χάσεις

Ομαλοποίηση του μη φυσιολογικού

Ο Bechor, ο ψυχολόγος των IDF, δήλωσε ότι ένας από τους τρόπους με τους οποίους ο στρατός βοηθά τους τραυματισμένους στρατιώτες να συνεχίσουν τη ζωή τους επιχειρώντας να «ομαλοποιήσει» αυτό που πέρασαν, εν μέρει υπενθυμίζοντάς τους τη φρίκη που διαπράχθηκε στις 7 Οκτωβρίου.

«Αυτή η κατάσταση δεν είναι φυσιολογική για τους ανθρώπους», λέει, ενώ προσθέτει πως όταν οι στρατιώτες επιστρέφουν από το πεδίο της μάχης με συμπτώματα μετατραυματικού στρες, αναρωτιούνται: «Πώς θα επιστρέψω στο σπίτι μου μετά από όσα είδα; Πώς θα μπορέσω να ασχοληθώ με τα παιδιά μου μετά από αυτό που είδα;»

Με πληροφορίες από CNN