Οι Massive Attack δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Το συγκρότημα από το Μπρίστολ έχει το δικό του τρόπο να ξεσηκώνει το κοινό από το 1988 που ξεκίνησε το μουσικό του ταξίδι, με τις συναυλίες του να αποτελούν ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα από το οποίο δεν λείπουν και τα κοινωνικά μηνύματα.

Εδώ και χρόνια κάνουν εκστρατεία για περιβαλλοντικά θέματα, έχουν ξεκάθαρη πολιτική άποψη και παίρνουν πάντα θέση για όσα συμβαίνουν στον πλανήτη.

Στην -πολύ- πρόσφατη συναυλία τους στην Αθήνα, που όσοι την έζησαν την περιγράφουν ως μια ανεπανάληπτη εμπειρία, έθιξαν ζητήματα όπως ο καταναλωτισμός η χειραγώγηση του μυαλού, η παγκοσμιοποίηση.

Από τη συναυλία-μανιφέστο δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει ο πόλεμος, με το βρετανικό συγκρότημα να αναφέρεται τόσο στην ανελέητη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα, όσο και στο δράμα που συνεχίζεται για δυόμιση χρόνια στην Ουκρανία.

Μετά την Αθήνα οι Massive Attack ετοιμάζουν μια πρωτοποριακή εμφάνιση στην πατρίδα τους, στο Μπρίστολ, η οποία θα είναι η συναυλία με τις χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα στο μέγεθός της.

Άλλωστε η μπάντα είναι γνωστή για την ευαισθησία της σε θέματα που άπτονται της κλιματικής κρίσης. Στο κομμάτι #CLIMATEEMERGENCY, που κυκλοφόρησε το 2020 από τους trip-hop θρύλους του Μπρίστολ περιλαμβάνεται και η φράση «Το μέλλον που θα επιλέξουμε είναι στα χέρια του καθενός από εμάς που ζούμε αυτή τη στιγμή», που διαβάστηκε από την πρώην επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα Christiana Figueires.

Η συναυλία – ένα ολοήμερο φεστιβάλ με την ονομασία Act 1.5 στο Clifton Down, ένα μεγάλο δημόσιο πάρκο στα δυτικά του Μπρίστολ, στις 25 Αυγούστου – θα περιλαμβάνει επίσης εμφανίσεις από το ιρλανδικό folk συγκρότημα Lankum και τον Αμερικανό ράπερ Killer Mike, μεταξύ άλλων.

«Η παραγωγή του σόου είναι πρωτοποριακή σε όλες τις πτυχές της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα και θα δημιουργήσει ένα πρότυπο για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να παραχθούν οι ζωντανές συναυλίες», λέει στο BBC ο Robert Del Naja των Massive Attack, γνωστός και ως 3D και προσθέτει: «Η κλίμακα των καινοτομιών και η μείωση των εκπομπών θα μιλήσει από μόνη της».

Το Act 1.5 είναι το αποκορύφωμα της πολυετούς δουλειάς του συγκροτήματος για ένα φιλικότερο προς το κλίμα μέλλον της μουσικής βιομηχανίας. Το 2019, ο Del Naja δήλωσε στο BBC ότι οι Massive Attack άρχισαν να περιοδεύουν στην Ευρώπη με τρένο για να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και το 2021, το συγκρότημα συνεργάστηκε με το Κέντρο Κλιματικής Έρευνας Tyndall για να δημοσιεύσει έναν οδικό χάρτη για ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για τη ζωντανή μουσική.

Πολλά από τα μέτρα που προβλέπονται στην εν λόγω έκθεση τίθενται σε εφαρμογή στο Act 1.5. Ολόκληρο το φεστιβάλ θα τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μπαταρίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ηλεκτρικών φορτηγών για την εγκατάσταση των υποδομών.

Σε κάθε σημείο πώλησης τροφίμων θα σερβίρονται τρόφιμα φυτικής προέλευσης, τα οποία θα προμηθεύονται από τοπικές αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ τα απόβλητα ελαχιστοποιούνται με τη χρήση πιάτων και μαχαιροπήρουνων που μπορούν να κομποστοποιηθούν και με την αναδιανομή του πλεονάζοντος φαγητού.

«Είναι υπέροχο να συμμετέχουμε σε μια τόσο σημαντική και καινοτόμο εκδήλωση για τις χαμηλές εκπομπές άνθρακα», λέει η καθηγήτρια Carly McLachlan του Κέντρου Tyndall, μία από τους συντάκτες της έκθεσης. «Το Massive Attack και το Act 1.5 έχουν δημιουργήσει εδώ μια κοινότητα οργανισμών – νέες συνεργασίες, που κάνουν πράγματα διαφορετικά, πειραματίζονται και μαθαίνουν σε θέματα ενέργειας, αποβλήτων και ταξιδιών».

Η μετακίνηση του κοινού θα αποτελέσει βασικό ζήτημα για τη μελλοντική βιωσιμότητα της ζωντανής μουσικής. Μεγάλη προσοχή έχει δοθεί στις ταξιδιωτικές συνήθειες των διάσημων μουσικών – ο μουσικός καλλιτέχνης με τα υψηλότερα έσοδα του 2023 ήταν η Taylor Swift, της οποίας η εκτεταμένη χρήση ιδιωτικών τζετ αντιμετώπισε πολλές επικρίσεις και μάλιστα δημιούργησε ένα ολόκληρο είδος μιμιδίων.

Αλλά το αποτύπωμα άνθρακα ενός καλλιτέχνη, και μάλιστα ολόκληρης της περιοδείας του, είναι μόνο η μία πλευρά της ιστορίας. Στις μεγάλες περιοδείες χιλιάδες θαυμαστές ταξιδεύουν σε κάθε συναυλία, συχνά με αυτοκίνητο, και μερικές φορές ακόμη και με αεροπλάνο για να είναι εκεί. Όλα αυτά αθροιστικά καθιστούν τα ταξίδια του κοινού τον μεγαλύτερο μεμονωμένο παράγοντα που συμβάλλει στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στη ζωντανή μουσική – περίπου το 41% του συνολικού αποτυπώματος, σύμφωνα με μια μελέτη του 2023 από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση A Greener Future για τη βιωσιμότητα.

Για να αποτρέψει τα μακρινά ταξίδια, το συγκρότημα προσέφερε μια αρχική προπώληση εισιτηρίων μόνο για τοπικούς ταχυδρομικούς κώδικες (για το Μπρίστολ, το Μπαθ και τις γύρω περιοχές Gloucestershire, Swindon και Taunton). Μια άλλη προφανής λύση ήταν να ενθαρρυνθεί το κοινό να ταξιδέψει με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, και για το σκοπό αυτό, οι Massive Attack συνεργάστηκαν για το Act 1.5 με τη βρετανική πλατφόρμα κρατήσεων Train Hugger, η οποία συνεισφέρει το ένα τέταρτο των εσόδων της στην αποκατάσταση της βρετανικής υπαίθρου.

«Είμαστε η πρώτη πλατφόρμα έκδοσης εισιτηρίων τρένων στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου κάθε φορά που κάποιος κλείνει εισιτήριο, φυτεύουμε ένα δέντρο», λέει ο συνιδρυτής Felix Tanzer. «Σχεδιάζουμε να φυτέψουμε 20.000 βελανιδιές μόνο για αυτή την συναυλία». Τα δέντρα θα φυτευτούν στο James Wood κοντά στο Taunton, 40 μίλια από το Μπρίστολ.

Η φύτευση δέντρων έχει τεράστια, απτά οφέλη για το περιβάλλον, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενδιαιτημάτων για φυτά και ζώα και απορροφώντας τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Για τον Tanzer, όμως, η κατάκτηση της φαντασίας του κοινού είναι εξίσου σημαντική με τη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα.

«Τελικά, οι άνθρωποι βρίσκουν βαρετά τα πράγματα που αφορούν τη δέσμευση του άνθρακα», λέει. «Η μέση ποσότητα άνθρακα που δεσμεύεται σε ένα δέντρο είναι ένας τόνος, αλλά κανείς δεν ξέρει πώς μοιάζει ένας τόνος άνθρακα. Όλοι όμως ξέρουν πώς μοιάζει ένα δάσος – και εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουμε τα πιο υποβαθμισμένα δάση στην Ευρώπη».

«Το θέμα είναι να δημιουργηθούν οι υποδομές, αλλά και να δοθούν τα κίνητρα», συνεχίζει. «Αν πεις στους ανθρώπους: «Θα είναι μια τρομερή εμπειρία, αλλά θα σώσει τον πλανήτη», οι άνθρωποι δεν θα θέλουν να το κάνουν».

Παρομοίως, οι Massive Attack αναγνώρισαν την ανάγκη να δώσουν κίνητρα στον κόσμο να ταξιδέψει με το τρένο στη συναυλία τους στο Clifton Downs. Έτσι, δίνουν στους ταξιδιώτες του τρένου ειδικά προνόμια: Πρόσβαση σε ένα VIP μπαρ με ξεχωριστές τουαλέτες, επιπλέον εισιτήρια προπώλησης και δωρεάν μεταφορά από και προς το σιδηροδρομικό σταθμό με ηλεκτρικό λεωφορείο. Συνεργάζονται επίσης με το τοπικό σιδηροδρομικό δίκτυο, Great Western Railway, για να τοποθετήσουν πέντε επιπλέον τρένα για τους ταξιδιώτες οπαδούς.

Η μουσική βιομηχανία μπορεί να εμπνευστεί από μια απίθανη πηγή όταν πρόκειται για προοδευτικά, φιλικά προς το περιβάλλον μέτρα ταξιδιού: Τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Υπάρχει μια μακρά ιστορία στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι ναυλώνουν επιπλέον τρένα και λεωφορεία για τους εκτός έδρας οπαδούς και επιδοτούν τα εισιτήρια, αλλά δεν είναι συνήθης πρακτική στη μουσική βιομηχανία.

«Οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι είναι πολύ πιο μπροστά από τα μουσικά φεστιβάλ σε αυτό», λέει ο Tanzer. «Το ποδόσφαιρο το κάνει εδώ και δεκαετίες».

Το ACT 1.5 έχει μια άλλη, πιο άμεση σχέση με τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Η βιώσιμη ενέργεια του φεστιβάλ παρέχεται από την Ecotricity, της οποίας ο ιδιοκτήτης, ο πράσινος βιομήχανος Dale Vince, είναι επίσης ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Forest Green Rovers της National League. Υπό την ιδιοκτησία του Vince, ο σύλλογος έχει στραφεί σε ένα μοντέλο με προτεραιότητα το κλίμα και το 2018 ανακηρύχθηκε ο πρώτος παγκοσμίως πιστοποιημένος από τον ΟΗΕ ως ουδέτερος ως προς τον άνθρακα ποδοσφαιρικός σύλλογος.

Το κρίσιμο είναι ότι στο ACT 1.5 θα εγκατασταθούν υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – ένας υποσταθμός ηλεκτρικής ενέργειας και πυλώνες τροφοδοσίας – που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές παραστάσεις. «Μαζί με τη φύτευση 20.000 δέντρων ανθεκτικών στον άνθρακα, αυτή η υποδομή θα είναι η κληρονομιά αυτής της παράστασης», λέει ο Tanzer. «Πράγματα όπως το να έχουμε μόνιμες τροφοδοσίες ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή, αντί της παραδοσιακής προσέγγισης ενός φεστιβάλ, που είναι να εμφανιστούμε με ένα σωρό γεννήτριες και να κάψουμε τόνους ντίζελ σε ένα χωράφι».

Για τους οπαδούς των Massive Attack, η συναυλία μπορεί να αποδειχθεί αξέχαστη για λόγους πέρα από τον πρωτοποριακό περιβαλλοντικό αντίκτυπό της. «[Αυτή] μπορεί να είναι η τελευταία φορά που παίζουμε στο Μπρίστολ, οπότε δώσαμε μεγάλη προσοχή στο να διασφαλίσουμε ότι η εμπειρία θα είναι όσο το δυνατόν πιο πλούσια», λέει ο Del Naja. «Είναι μια ξεχωριστή στιγμή για πολλούς λόγους».

Φυσικά, για να υπάρξει μόνιμη αλλαγή, θα χρειαστούν περισσότερα από μεμονωμένα γεγονότα και θα απαιτηθεί αλλαγή της προσέγγισης των καλλιτεχνών και των χώρων διεξαγωγής σε ολόκληρη τη βιομηχανία. Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος από αυτή την άποψη, σύμφωνα με την Li-Ya Mar του Planet Reimagined, μιας περιβαλλοντικής οργάνωσης της οποίας το πρόγραμμα Amplify είναι προσανατολισμένο στην οικοδόμηση ενός κινήματος για το κλίμα στη μουσική βιομηχανία με βάση τους θαυμαστές.

«Η Billie Eilish έχει μιλήσει δυνατά και έχει δώσει το παράδειγμα, επιβάλλοντας επιλογές φαγητού με βάση τα φυτά στους χώρους [της περιοδείας] και φιλοξενώντας τοπικές περιβαλλοντικές ομάδες στις συναυλίες της για να ευαισθητοποιήσει για την κλιματική κρίση και να προωθήσει τη δράση», λέει.

Οι Coldplay, εν τω μεταξύ, ισχυρίζονται ότι έχουν μειώσει τις εκπομπές τους κατά την παγκόσμια περιοδεία τους το 2022 κατά 59% σε σύγκριση με την τελευταία τους περιοδεία – ακόμα μια επιχείρηση με τεράστιο αποτύπωμα άνθρακα, αλλά παρόλα αυτά αξιέπαινη πρόοδος.

Οι δημοφιλείς καλλιτέχνες έχουν μια τεράστια πλατφόρμα και ασκούν σημαντική επιρροή στο κοινό τους, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν ρόλο να διαδραματίσουν στην αλλαγή της στάσης του κοινού.

«Αυτό που διαπιστώσαμε μέσω της έρευνάς μας με την Ticketmaster, τη LiveNation και το iHeart Radio είναι ότι η πλειονότητα των θαυμαστών υποστηρίζει τους καλλιτέχνες που μιλούν για την κλιματική αλλαγή», λέει η Mar, «και πολλοί θα ήταν πιθανό να αναλάβουν δράση για το κλίμα, όπως να υπογράψουν μια αίτηση που σχετίζεται με το κλίμα και να ψηφίσουν με βάση τα κλιματικά ζητήματα, όταν οι αγαπημένοι τους καλλιτέχνες τους προσκαλούν να συμμετάσχουν στις προσπάθειες».

Επισημαίνει το indie-pop συγκρότημα AJR, το οποίο ενθαρρύνει τους θαυμαστές του σε κάθε σταθμό της καλοκαιρινής του περιοδείας να συνεργαστούν με τις τοπικές αρχές για θέματα που αφορούν το κλίμα, από την ηλεκτροδότηση των σχολικών λεωφορείων μέχρι την επέκταση των ποδηλατοδρόμων.

«Όπως είπε ο Adam Met από τους AJR, όλοι οι μουσικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις πλατφόρμες τους για να υποστηρίξουν ουσιαστική δράση για το κλίμα: «Η εποχή του “σκάσε και τραγούδα” έχει τελειώσει».

Με πληροφορίες από BBC

Tags